خبرگزاری تسنیم: 16 آذر هرچند در تقویم جمهوری اسلامی به عنوان روز دانشجو رسمیت یافت، اما سابقه برگزار کردن تجمع‌های دانشجویی در این روز، به سال‌ها قبل از انقلاب برمی‌گردد
16 آذر سالروز شهادت آذر شریعت‌رضوی، مهدی بزرگ‌نیا و احمد قندچی بود که در اعتراض به حضور نیکسون معاون آیزنهاور رئیس جمهور آمریکا -که بعد از کودتای آمریکایی 28 مرداد به ایران می‌آمد- در دانشگاه تهران به شهادت رسیدند. این اعتراضات از چند روز قبل 16 آذر شروع شده بود.
شهدای روز 16 آذر سال 32 معروف به سه آذر اهورایی
در روز 16 آذر سال 32، جمعی از سربازان به بهانه بازداشت دو دانشجوی رشته ساختمان، وارد دانشکده فنی شدند. حضور نظامیان در صحن دانشکده فنی به درگیری میان دانشجویان و نظامیان منجر شد. عدهای از سربازان، دانشکده فنی را محاصره کرده بودند تا کسی از دانشکده خارج نشود. در این میان دسته‌ای از سربازان با سرنیزه از در اصلی وارد، دانشکده شدند. وقتی دانشجویان قصد خروج از در‌های جنوبی و غربی دانشکده را داشتند یکی از دانشجویان بغض مانده در گلویش را با فریاد "دست نظامیان از دانشگاه کوتاه" باز کرد.
هنوز صدای او خاموش نشده بود که رگبار گلوله باریدن گرفت، برخی دانشجویان با شکستن شیشه‌های آزمایشگاه به این محل پناه بردند و برخی به کلاس‌ها و دستشویی‌های دانشکده فرار کردند، برخی که فرصت فرار نداشتند هدف گلوله سربازان قرار گرفتند و سه تن از آن‌ها به شهادت رسیدند.
عکس بازسازی شده از راهرو‌های دانشکده فنی دانشگاه تهران
از آن سال همواره دانشجویان تا زمان پیروزی انقلاب، به‌مناسبت شهادت این سه دانشجو علیه استکبار جهانی و استبداد رژیم پهلوی تجمع و حرکت اعتراضی می‌کردند. سند زیر که خبرگزاری تسنیم از مرکز اسناد انقلاب اسلامی آن را منتشر کرده است، از اداره سوم ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) به ریاست این اداره در تهران برای ممانعت از برگزاری مراسم 16 آذر در سال 51 است.
متن این نامه به شرح زیر است:
{درباره روز 16 آذر}: "روز مذکور مصادف با کشته شدن سه تن از دانشجویان دانشگاه تهران در سال 32 می‌باشد. همه ساله از طرف برخی از دانشجویان ناراحت در این روز فعالیت‌های مضره‌ای صورت گرفته و اعلامیه‌هایی در بزرگداشت آنان منتشر و شعار‌هایی نیز نوشته شده است. نظر باینکه عناصر ماجراجو و ناراحت خصوصا دانشجویان مراکز عالی آموزش در این روز دست به فعالیت‌هایی مضره خواهند زد خواهشمند است دستور فرمایید ضمن مراقبت‌های لازم از افراد مشکوک نسبت به شناسایی عناصر محرک و همچنین افرادی که در این زمینه فعالیت دارند اقدامات لازم و همه جانبه معمول و نتایج حاصله را در این اسرع وقت باین اداره کل اعلام نمایند. 51/9/14"
