خبرگزاری تسنیم: با گذشت چند سال از ماجرای بورسیه‌ها و با وجود پیگیری‌های فراوان هنوز برخی دانشجویان در صف جذب در دانشگاههای مختلف قرار دارند.
پیگیری افراد و دانشجویان دخیل در این پرونده اخیرا منجر به صدور احکامی از سوی دیوان محاسبات کشور و دیوان عدالت اداری شده است.
دیوان محاسبات طی روز‌های اخیر، حکم نهایی خود را درباره شورای مرکزی بورس دولت دهم اعلام کرد. طبق این حکم تخلفی متوجه شورای مرکزی بورس دولت دهم نیست و این شورا در حدود وظایف و اختیارات قانونی خود عمل کرده است.
همچنین دیوان عدالت اداری طی ماه‌های اخیر، حکم اجرای بورس حدود 72 بورسیه را به دانشگاههای مختلف ابلاغ کرد و دانشگاه‌ها ملزم به اجرای این احکام شدند. معاون قضایی امور اداری و استخدامی دیوان عدالت اداری نیز اعلام کرد اگر احکام بورسیه‌ها از سوی دانشگاه‌ها اجرا نشود برای مسئولان دانشگاه حکم انفصال صادر می‌شود.
هر چند برخی روسای دانشگاه‌ها از اجرای احکام صادره بورسیه‌ها خبر می‌دهد با این وجود هنوز برخی روسای دانشگاه‌ها در اجرای احکام مانع تراشی می‌کنند.
برای تبیین این موضوع و علت تبعیض رفتار برخی دانشگاه‌ها با این دانشجویان باحسین سیمایی صراف، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم گفتگو کردیم.
** احکام دیوان عدالت رای داد، باید تمکین شود
سیمایی، درباره علت این مسئله و دیدگاه برخی روسای دانشگاه‌ها گفت: نباید فرقی بین بورسیه‌ها قائل شد. بورسیه‌هایی که از طریق آزمون، مصاحبه و رعایت تمام مقررات در فراخوان شرکت می‌کنند را به هیئت جذب می‌فرستیم و این هیئت دوباره صلاحیت علمی، عمومی و نیاز دانشگاه را بررسی می‌کند. چون زمانی که این افراد برای دوره دکتری جذب شدند، صلاحیت‌شان فقط برای آموزش دکتری تایید شده و صلاحیت آن‌ها برای معلمی بعد از فراغت از تحصیل و نیاز دانشگاه مجدد بررسی می‌شود. اگر دانشگاه نیاز داشته باشد، آن‌ها را جذب می‌کند. اگر دانشگاه به این رشته نیاز نداشته باشد یا از نظر صلاحیت علمی در اولویت قرار نگیرند به آن‌ها عدم نیاز می‌دهد.
وی با بیان اینکه این روالی است که در طول ده‌ها سال نه یکسال از زمانی که بورس در کشور شکل گرفته روال بود، یادآور شد: متاسفانه برخی از بورسیه‌ها بعد از اینکه صلاحیت‌شان احراز نمی‌شود یا احیانا دانشگاه به آن‌ها نیاز ندارد به دیوان عدالت شکایت می‌کنند. بعضی از دانشگاه‌ها بیش از دو برابر ظرفیتشان به هیئت علمی، دانشجو در دوره دکتری بورس کردند. یعنی اگر دانشگاهی دارای 50 هیئت علمی است، در حال حاضر 100 دانشجو بورس کرده در حالیکه جمعیت دانشجویی آن افت کرده است.
معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم درباره اینکه با این شرایط چرا دانشگاه‌ها دانشجویان را بورس می‌کنند و از بیت‌المال برای این مسئله هزینه می‌شود، گفت: دانشگاه می‌گوید هدف تحصیل این افراد بوده است نه فقط جذبشان.
وی درباره اجرای احکام دیوان عدالت نیز گفت: در مواردی که دیوان عدالت رای دهد، دانشگاه مجبور و ملزم به اجراست، علیرغم اینکه صلاحیت علمی فرد احراز نشده باشد، دیوان نمی‌تواند وارد بررسی صلاحیت علمی شود و‌لی در هر صورت وقتی دیوان عدالت رای داد، باید تمکین شود.
سیمایی درباره دیگر مشکلات بورسیه‌ها گفت: در مواردی هم دانشجو حکم بورس ندارد و برای تحصیل در مقطع دکتری به دانشگاه خاصی معرفی می‌شود یا در سند تعهدی که از او اخذ شده، اعلام می‌شود در فلان دانشگاه یا هر جایی که وزارت علوم به آن نیاز دارد، تحصیل کند، اما برخی می‌گویند، تحصیل باید در همان دانشگاه خاص باشد.
معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم در همین زمینه با مثالی یادآور شد: به عنوان مثال تعهدی از دانشجویی برای دانشگاه یاسوج گرفته شده، اما دانشگاه یاسوج اعلام می‌کند یا این رشته دیگر در دانشگاه تدریس نمی‌شود یا با افت دانشجو مواجه شده و نیاز به جذب نیروی جدید ندارد؛ بنابراین وی به دانشگاه دیگری مثلا دانشگاه جهرم معرفی می‌شود، اما برخی اصرار دارند در همان دانشگاه، تحصیل کند.
با وجود این اظهارات، دانشجویان بورسیه همچنان از عدم پیگیری مشکلات خود از سوی وزارت علوم گلایه دارند.
دبیر شورای دانش‌آموختگان و دانشجویان بورسیه با اشاره به تداوم مشکلات گذشته، به فرایند بورسیه شدن در دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: طبق آئین نامه بورس سال 68 به عنوان سند بالادستی بورسیه، شورای مرکزی بورس تنها متولی بورسیه وزارت علوم در کشور است. بورسیه‌های مورد نظر پس از تایید صلاحیت علمی و عمومی در وزارت علوم به صورت بورس دکتری به یکی از دانشگاههای داخل یا خارج از کشور برای ادامه تحصیل معرفی می‌شوند (دانشگاه محل تحصیل).
وی یادآور شد: از آنجایی که فلسفه و هدف بورس کردن افراد، بهره‌مندی از دانش، تخصص و مهارت آن‌ها پس از اتمام تحصیل است؛ بنابراین وزارت علوم بورسیه‌های در حال تحصیل را برای اخذ جایابی و اعلام نیاز به یکی از دانشگاههای تابعه معرفی می‌کند (دانشگاه محل جایابی). دانشگاه پس از ارزیابی صلاحیت علمی و تایید هیئت اجرایی جذب دانشگاه، نامه اعلام نیاز به همراه مستندات هیئت اجرایی جذب را برای انجام اقدامات بعدی به وزارت اعلام می‌کند.
دبیر شورای دانش‌آموختگان و دانشجویان بورسیه با بیان اینکه "یقینا هیئت اجرائی جذب دانشگاه، نیاز چند سال بعد خود را دیده تا بورس داده است"، تصریح کرد: در هیئت اجرائی جذب پس از بررسی‌های فراوان به دانشجوی بورس، اعلام نیاز داده می‌شود. علاوه بر این در هیچ بخش مقررات بورس، قید نشده که دانشگاه به خاطر تحصیل به دانشجویی اعلام نیاز داده شده است. اگر هدف از بورسیه کردن افراد تنها اعطای حق ادامه تحصیل به صورت بورس دکتری بوده (هر چند مخالف نص صریح ماده 1 آئین نامه بورس سال 68 که در آن هدف از بورس نمودن تامین هئیت علمی مورد نیاز دانشگاههای کشور ذکر شده است) چه لزومی دارد که حق بورسیه توسط دانشگاه محل جایابی اعطا شود؛ در حالیکه تنها مرجع ذیصلاح بورسیه، شورای مرکزی بورس وزارت علوم است که راسا می‌تواند به این کار اقدام نماید.
وی با بیان اینکه ممکن است گفته شود که دانشگاه محل جایابی علیرغم اعلام نیاز حین تحصیل به بورسیه، پس از فراغت از تحصیل اعلام می‌کند به دانشجوی بورسیه نیاز ندارد، تصریح کرد: این سخن به طور کلی صحیح به نظر می‌رسد، اما متاسفانه در عمل اینگونه نیست. زیرا دانشگاه اگر به تخصص فرد نیاز ندارد پس چرا در فراخوان‌های نسبت به همان تخصص و رشته اعلام نیاز می‌کند؟
دبیر شورای دانش‌آموختگان و دانشجویان بورسیه افزود:یکی از جلسات هیئت عالی جذب برای همین منظور ایجاد شد تا دانشگاه‌ها در این زمینه تخلف نکنند. هر مصوبه هیئت جذب نیز ضمانت اجرایی ندارد و با اعمال سلایق دانشگاه‌ها و گروه‌های آموزشی از بین می‌رود.
** به کارگیری نیرو‌های حق التدریسی به جای بورسیه‌ها در دانشگاه‌ها
وی با اشاره به اینکه گفته می‌شود دانشگاه‌ها به دلیل اینکه با کمبود دانشجو مواجهه‌اند به بورسیه‌ها، عدم نیاز می‌دهد، تاکید کرد: با این وجود چرا دانشگاه‌ها از نیروی حق التدریسی در این رشته‌ها استفاده می‌کنند در حالی که قانوناً و اخلاقاً باید از نیروی بورسیه رسمی خود استفاده کنند. به استثناء رویه‌های خلاف جاری در حق نخبگان بورسیه دولت دهم، روال موجود در دولت‌های قبل، استفاده از ظرفیت بورسیه به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه بوده است. رویکردی که متاسفانه وزارت علوم فعلی آن را نقض کرده است.
دبیر شورای دانش‌آموختگان و دانشجویان بورسیه با اشاره به علت شکایت بورسیه‌ها به دیوان عدالت اداری، افزود: علت این امر وجود موارد خلاف قانون، اخلاق و اعمال سلیقه در دانشگاه‌ها و به خصوص گروه‌های آموزشی بود. بورسیه‌ها ابتدا مسیر‌های قانونی را در دانشگاه‌ها و وزارت علوم برای احقاق حق خود در پیش گرفته بودند.
** مشکل دانشجویان بورسیه یاسوج
وی با اشاره به مشکل دانشجویان بورسیه در دانشگاهی مانند یاسوج گفت: در دانشگاه یاسوج افراد برجسته، ممتاز و متعهد بومی در یکی از رشته‌ها بورس شده بودند، اما متاسفانه دانشگاه از پذیرش آن‌ها به رغم نیاز، استنکاف کرده است. متاسفانه پس از مدتی در همان گروه و تخصص فرد بورسیه رد شده، افراد دیگری پذیرفته شدند.
دبیر شورای دانش‌آموختگان و دانشجویان بورسیه تصریح کرد: یکی از بی‌عدالتی‌های وزارت علوم و دانشگاه‌ها به بورسیه‌های مظلوم نادیده گرفتن دستاورد‌های پژوهشی بورسیه‌هاست. این مسئله باعث شده حتی دانشجوی بورسیه را در فرایند جذب شرکت نداده و مدیران دانشگاه وی را رد کنند یا گروه‌های آموزشی که طبق مقررات چند ساله اخیر هیچ وظیفه‌ای در قبال پذیرش نیرو نداشته و مسئولیت آن به عهده هیئت اجرائی جذب دانشکده است، رد می‌شود.
