دو قلوهایی که ۱۴۰ هزار تومان می‌ارزند

مریم قربانی- سازنده عروسک‌های بومی منطقه سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با ایسنا، درباره عروسک‌های بومی منطقه سیستان و بلوچستان بیان کرد: بعد از یکسال فعالیت و تکاپو، شخصیت‌های «هامون» و «اوشیدا» که خواهر و برادر اهل سیستان و «نوهان» و «ماهکان» که خواهر و برادر اهل بلوچستان هستند شکل گرفتند.   

او با بیان اینکه از صفر تا صد عروسک‌ها را در خانه تهیه و تولید می‌کند، ادامه داد: اوایل کار حداقل سه روز برای دوخت یک عروسک وقت می‌گذاشتم اما در حال حاضر حدود شش نفر با من همکاری می‌کنند و هر کدام یک بخشی از عروسک‌ها را آماده می‌کنیم. به عبارتی این کار موجب اشتغالزایی شده است که به طور قطع در آینده برای نیروی بیشتری هم درآمدزایی خواهد کرد.

قربانی افزود:‌ جنس این عروسک‌ها از نمد است و پارچه‌هایی که برای دوخت لباس‌هایشان استفاده می‌کنیم از همان جنس پارچه‌هایی هستند که زنان سیستان و بلوچستان برای تهیه لباس روزمره استفاده می‌کنند. به همین دلیل قابل شست‌وشو هستند و رنگ آن‌ها به سادگی از بین نمی‌رود.

او با بیان اینکه 18 سال پیش در دوره‌هایی که هلال احمر گذاشته بود با عروسک‌سازی آشنا شده است، اضافه کرد: چون خیاطی می‌کردم در دوره‌هایی که هلال احمر گذاشته بود، شرکت کردم و دوخت عروسک‌های پارچه‌ای حیوانات را یاد گرفتم. بعد از آن نیز در ساخت عروسک‌های شکرستان همکاری کردم تا اینکه تصمیم گرفتم عروسک‌هایی که معرف فرهنگ منطقه سیستان و بلوچستان هستند را بدوزم.

علی دل‌قوی نیز که در این طرح با همسرش مشارکت دارد، به ایسنا گفت:‌ همسرم مجری این طرح است که عروسک‌ها را می‌دوزد و حدود یک سال روی این ایده و چگونگی ساخت آن کار کرده است. پیش از این عروسک‌های دارا و سارا از طریق کانون پرورش فکری کودک و نوجوان  تهیه شده بود که با توجه به قیمت و جنسی که داشتن مورد توجه قرار نگرفت و بچه‌ها با آن ارتباط برقرار نکردند و به عبارتی کنار گذاشته شد.

او ادامه داد: با توجه به بیانات مقام معظم رهبری که تاکید کردند ما باید به سمتی برویم که مروج فرهنگ اصیل ایرانی - اسلامی باشیم و به جای آنکه کودکان به سمت عروسک‌های غربی و باربی بروند جذب عروسک‌های بومی و محلی کشور شوند؛ از طرفی چون استان سیستان و بلوچستان همیشه به عنوان یک استان نا امن معرفی شده‌ بود، سعی کردیم از توانایی همسرم در دوخت عروسک‌های پارچه‌ای استفاده کنیم و کاری کنیم که در معرفی فرهنگ این استان کمک کند.   

دل قوی افزود: این عروسک‌ها با دو لباس سفید همراه با سیاه دوزی خاص منطقه سیستان و لباس قرمز با سوزن دوزی  که خاص منطقه بلوچستان هست، دوخته می‌شوند. عروسک‌های سیستان خواهر و برادری به نام‌های «هامون» و «اوشیدا» هستند که اسم آنها برگرفته از دریاچه‌ هامون و کوه خواجه در سیستان هستند. اسم‌های «نوهان» به معنی پسر شجاع و «ماهکان» به معنی مهتاب رو را نیز برای خواهر و برادر بلوچی انتخاب کردیم البته کارشناسان مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در انتخاب اسم مناسب برای عروسک‌ها مشاوره‌های خوبی به ما دادند. در کل کامبیز مشتاق گوهری مدیر کل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان و همکاران آنها کمک‌های معنوی بسیاری از طرح ما کردند.  

او با بیان اینکه ما تلاش کردیم با ساخت این عروسک‌ها فرهنگ و وحدت اقوام منطقه سیستان و بلوچستان را بهتر معرفی کنیم، گفت: در حال حاضر نیز به دنبال ثبت مالکیت معنوی عروسک‌ها در اداره فرهنگ و ارشاد سیستان و بلوچستان هستیم تا مشابه آن‌ها طراحی نشود.

دل قوی اظهار کرد: لباس‌هایی که عروسک‌ها بر تن دارند همه دست‌دوز هستند و به دلیل همین ویژگی در حال حاضر تعداد محدودی از عروسک‌ها تولید شده است. پیش از این نیز از سوزن‌دوزی‌های دستی روی لباس آنها استفاده می‌شد اما با توجه به اینکه هزینه آن‌ها بالا می‌رفت، تصمیم گرفتیم از سوزن‌دوزی‌های ماشینی استفاده کنیم. البته اگر کسی سفارش دهد لباس‌های سوزن‌دوزی را نیز به صورت دستی هم انجام می‌دهیم. نمونه‌ای از این عروسک‌ها با لباس سوزن دوزی که با دست انجام شده را به عنوان نمونه به استاندار سیستان و بلوچستان نیز هدیه کرده‌ایم.

او درباره اینکه عروسک‌ها قرار است در چه مراکزی عرضه شوند، توضیح داد: تا کنون تعداد محدودی از آن‌ها برای عرضه، تولید شده است و قرار است با بسته بندی‌های خاصی که برای این کار طراحی شده و در مرحله چاپ است در فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌های صنایع دستی عرضه شوند. این عروسک‌ها پیش از این نیز در نمایشگاه بین‌المللی گردشگری در تهران به عنوان معرفی بخشی از فرهنگ استان نمایش داده شدند.

دل قوی درباره کاربرد و قیمت عروسک های بومی سیستان و بلوچستان بیان کرد:‌ این عروسک‌ها هم جنبه تزیینی دارند و هم بچه‌ها می‌توانند با آن بازی کنند. از طرفی می‌توان آنها به عنوان هدیه یا سوغات نیز استفاده کرد. درحال حاضر قیمت هر کدام از این عروسک‌ها حدود 70 هزار تومان است.