حمایت بزرگان از سهام

بر این اساس در مجموع این مدت 339میلیارد تومان نقدینگی به پرتفوی معامله‌گران حقوقی افزوده شد. رصد تغییر مالکیت‌های صورت‌گرفته در سومین فصل سال نشان از آن دارد که در این مدت مشارکت سهامداران حقیقی در سمت خرید سهام معادل 67درصد بوده است. اما در سمت مقابل این گروه از سهامداران 68درصد نیز اقدام به فروش سهم کرده‌اند. به عبارت دقیق‌تر این گروه از معامله‌گران در پاییز بیشتر فروشنده بودند تا خریدار. در عین حال حقوقی‌ها در سمت خرید سهام مشارکت 33درصدی داشتند که این روند در قسمت عرضه به 32درصد ختم شد. به این ترتیب خالص تغییر مالکیت در این فصل به نفع سهامداران حقوقی رقم خورد.  تفکیک جابه‌جا‌یی‌ها به‌صورت عملکرد ماهانه در فصل پاییز نیز نشان از خالص خرید سهامداران خرد با ثبت رکورد 1376میلیارد تومانی در مهرماه دارد. این روند در دوماه بعدی، همزمان با افت شاخص کل بورس، با حمایت‌های حقوقی‌ها همراه شد. بر این اساس خالص خرید 1075میلیارد تومانی در آبان و 640میلیارد تومانی در آذرماه توسط حقوقی‌ها صورت گرفت. برآیند تغییرمالکیت‌های مزبور، انتقال 339میلیارد تومانی نقدینگی در مسیر پرتفوی سهامداران حقیقی به حقوقی در فصل پاییز را رقم زد.

مهرماه طلایی بورس

بورس تهران در حالی مهرماه توانست با کسب بازدهی17 درصدی در صدر جدول بازدهی بازارهای سرمایه‌گذاری کشور قرار گیرد که رالی قیمت‌ها که از روز‌های پایانی تابستان با افزایش تقاضا در سهام دارای توجیه بنیادی آغاز شد، در مهرماه نیز ادامه یافت. به‌طوری‌که شرکت‌هایی که به لحاظ رشد سودآوری مورد توجه بازار بودند، متعاقب آزاد‌سازی نرخ‌ها در بورس کالا مورد‌توجه در کانون خرید معامله‌گران قرار گرفتند. بررسی عملکرد دو دسته از معامله‌گران حقیقی و حقوقی در این ماه گذشته نشان می‌دهد که مشارکت سهامداران حقیقی در مهرماه نسبت به شهریور‌ماه افزایش اندکی را تجربه کرده است. در عین حال حقوقی‌ها در سمت خرید نسبت به داد‌و‌ستد شهریورماه فعال‌تر شدند. به این ترتیب خالص خرید سهامداران حقیقی به 1376میلیارد تومان رسید که یک رکورد کم‌‌سابقه در طول تاریخ معاملات بورس تهران به شمار می‌رود.

بیشترین توجه سهامداران حقیقی در معاملات مهر‌ماه به صنعت بانک اختصاص داشت. این صنعت در این بازه زمانی خالص تغییر مالکیت 384 میلیارد تومانی را به ثبت رساند. در صدر این خریدها نیز تمایل به جمع‌آوری سهام بانک تجارت قرار داشت. نماد «وتجارت» در حالی بازدهی 20درصدی را برای سهامداران خود در مهرماه به دنبال داشت که در این مدت خالص خرید حقیقی‌ها در این نماد به بیش از 140میلیارد تومان رسید.  فرآورده‌های نفتی نیز دیگر گروه مورد اقبال سهامداران خرد بود که با خالص تغییر مالکیت 190 میلیارد تومانی مواجه شد. پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت بندرعباس نیز دو نماد این گروه بودند که بیشترین خریدها را از سوی حقیقی‌ها تجربه کردند.  در مقابل سهامداران حقوقی به سهام گروه فلزات اساسی استقبال بیشتری نشان دادند. خالص تغییر مالکیت گروه فلزات اساسی در مهرماه بیش از 145 میلیارد تومان به نفع سهامداران حقوقی رقم خورد. در این میان خالص خرید حقوقی‌ها در نماد فولاد مبارکه به بیش از 170میلیارد تومان رسید.

ورود بورس به فاز منفی در آبان ماه

اما شرایط مساعدی که بر بازار سهام حاکم بود، در دومین ماه پاییز تداوم نیافت و بورس زیان 4/ 6درصدی را در کارنامه خود ثبت کرد. به‌طوری‌که بورس تهران معاملات آبان را در سایه شدیدترین ریسک‌ها از جمله تنش‌های تجاری بین اقتصادهای بزرگ جهان، اجرای تحریم‌های نفتی ایران و نوسانات قیمتی در بازارهای کالای جهانی با شرایطی نامساعد سپری کرد. در این میان محدودیت ‌در صدور کالا با آغاز دور نهایی تحریم‌های آمریکا، سهام صادرکنندگان بورس تهران را باعرضه‌های نسبتا زیادی همراه کرد. تمامی عوامل مزبور سبب شد تا بازار سهام با شرایطی منفی به کار خود پایان دهد. اما در این میان یکی دیگر از اتفاقات مهم رخ داده حضور پررنگ متقاضیان حقوقی پس‌از عقب‌نشینی 6 ماهه بود. بورس تهران در حالی از اردیبهشت تا مهر با ورود مستمر سرمایه‌های خرد همراه بوده است که حقیقی‌ها طی این 6 ماه، توانستند خالص خرید مثبتی را در کارنامه خود ثبت کنند. ‌به‌طوری‌که در این مدت بیش از 5 هزار میلیارد تومان پول از جانب معامله‌گران حقیقی وارد جریان معاملات بورس تهران شد و رکوردهای تازه‌ای بر جا گذاشت. اما روند مزبور تداوم زیادی نداشت و با تشدید نااطمینانی‌ها از آغاز تحریم‌های نفتی از میانه آبان و از سوی دیگر سقوط قیمت‌های جهانی، شاهدعقب‌نشینی سهامداران حقیقی از سمت تقاضای سهام بودیم. این امر سبب شد تا بیش از هزار میلیارد تومان نقدینگی از سرمایه‌های حقیقی طی دوره یک‌ماهه آبان از جریان معاملات خارج شود. به این ترتیب خالص خرید 1075میلیارد تومانی در کارنامه سهامداران عمده به ثبت رسید.

بررسی بیشتر نشان می‌دهد خروج سرمایه‌های خرد عمدتا معطوف به سهام شرکت‌هایی بوده که به بازارهای جهانی وابسته و بیشتر در معرض تحریم بوده‌اند. به‌طور مشخص، سهام گروه‌های پتروشیمی، پالایشی، فلزی و معدنی در راس عرضه فعالان حقیقی و در مقابل حمایت حقوقی‌ها قرار گرفتند. در راس خریدهای صورت گرفته از سوی حقوقی‌ها نیز همچنان فولاد مبارکه بیشترین تقاضا را به خود اختصاص داد. به‌طوری‌که حدود 120میلیارد تومان نقدینگی در مجموع آبان ماه به پرتفوی حقوقی‌های «فولاد» منتقل شد. در میان نمادهای پالایشی نیز «شپنا» با ثبت خالص خرید بیش از 100میلیارد تومانی، بیشترین توجه را از سوی سهامداران عمده تجربه کرد. این در حالی است که سهامداران خرد بازار به صنایع جدیدی از جمله خودرو، دستگاه‌های برقی، بانک‌ها و زراعت وارد شدند. در این راستا سایپا با ثبت خالص خریدی در حدود 50میلیارد تومان، بیشترین میزان تقاضا را از سوی حقیقی‌ها به خود اختصاص داد.

آذرماه پرنوسان بورس

روند ریزشی بازار سهام نه تنها در آذرماه متوقف نشد، بلکه با شدت بیشتری ادامه یافت. به‌طوری‌که زیان 11درصدی در کارنامه ماه گذشته شاخص کل بورس تهران ثبت شد. همان‌طور که در گزارش منتشر شده در روزنامه «دنیای اقتصاد» تحت عنوان «پاییز پرنوسان بازار داخلی» به آن اشاره شد گرچه در ابتدا ریزش بورس به اشتباه با افت نرخ دلار توجیه می‌شد، اما این روند در ادامه با افت قیمت نفت در بازار جهانی و همچنین نوسانات ایجاد شده در بازارهای جهانی تشدید شد. در این میان نشانه‌هایی از اثرات تحریم بر فروش شرکت‌ها به خصوص صادراتی، مزید بر علت شده و سبب شد تا فشار فروش در سهام بنیادی افزایش یابد.  عوامل مزبور که زمینه‌ساز افت چشمگیر شاخص کل بورس شده بود، حمایت‌های حقوقی‌ها را افزایش داد. به این ترتیب در مجموع ماه گذشته 640میلیارد تومان نقدینگی در مسیر پرتفوی سهامداران حقیقی به حقوقی منتقل شد. رصد صنایع مورد توجه معامله‌گران در آذرماه نیز نشان از آن دارد که حقوقی‌ها به خریدهای پرحجم خود در صنایع پالایشی، فلزی و شیمیایی ادامه داده و در مقابل سهامداران خرد به خرید سهام شرکت‌های خودرویی پرداختند.  بر این اساس خالص خرید 150میلیارد تومانی در گروه پالایشی و 130میلیارد تومانی حقوقی‌ها در گروه فلزی مشاهده شد. در صدر خریدهای مزبور نیز جمع‌آوری سهام دو نماد «فولاد» و «شبندر» خودنمایی می‌کرد. بر این اساس به ترتیب در دو نماد مزبور معادل 76میلیارد تومان و 48میلیارد تومانی نقدینگی به پرتفوی سهامداران عمده منتقل شد.