همه ائمه جمعه تهران؛ از ابتدای انقلاب تا امروز

روزنامه قانون: تغییر و تحولات کشور در زمینه‌های مختلف در حال شکل‌گیری است و برخی جایگزینی‌ها برای تحول راهبردی در برخی عرصه‌هاست که با مردم ارتباط مستقیمی دارند؛ برای مثال احکام صادره درباره نماز جمعه و جابه‌جایی افرادی مانند ابوترابی‌فرد و حاج‌علی‌اکبری از این دست اقدامات است. روز گذشته با اعلام رسمی سایت رهبری، محمدجواد حاج‌علی‌اکبری را به عنوان جدیدترین امام جمعه تهران معرفی کردند و با این اقدام رییس پیشین سازمان ملی جوانان به‌عنوان شانزدهمین امام جمعه تهران برگزیده شد.

پنجم مرداد 58 اولین نمازجمعه تهران به‌امامت آیت‌ا... سیدمحمود طالقانی با حضور گسترده مردم برگزار شد. به گزارش رسانه‌ها هرچند سابقه خواندن نمازجمعه در تهران به دوره قاجار بازمی‌گردد اما اقامه آن به‌شکل رسمی و با حضور گسترده مردم برای اولین بار توسط آیت‌ا... طالقانی انجام شد.

پیشنهاد برگزاری چنین مراسمی از سوی خود مرحوم طالقانی به امام(س) ارائه شد و امام نیز مسئولیت این کار را به ایشان واگذار کردند.همزمان با این انتساب جدید درادامه به بررسی سابقه برخی امامان جمعه تهران می‌پردازیم.

دهه 50

آیت‌ا... حسینعلی ‌منتظری

بعد از وفات آیت‌ا... طالقانی، برای مدتی آیت‌ا...‌‌حسینعلی منتظری خطبه‌های نمازجمعه را ایراد می‌کرد. مدت حضور منتظری در تریبون نمازجمعه تهران حدود چهار ماه بود. حسینعلی منتظری 1301 در نجف‌آباد به دنیا آمد و 29 آذر 1388 در قم از دنیا رفت. مرجع تقلید شیعه، از رهبران انقلاب ایران در سال 57، رییس مجلس خبرگان قانون اساسی و قائم‌مقام امام خمینی(س) بود. منتظری از شاگردان برجسته امام و نماینده تام‌الاختیار وی در ایران بود. او به‌دلیل مخالفت با حکومت پهلوی سال‌ها در زندان به سر برد. وی پس از پیروزی انقلاب به ریاست مجلس خبرگان قانون اساسی رسید و اصل ولایت فقیه به پیشنهاد او وارد قانون اساسی ایران شد. منتظری که در سال 64 از سوی مجلس خبرگان رهبری به قائم‌مقامی ولی فقیه انتخاب شده‌بود در فروردین 1368 از مقام خود استعفا داد.

منتظری که یکی از مورد احترام‌ترین شخصیت‌های مذهبی شیعه و از نظر بسیاری اعلم ِ فقهای ایران بود، در ماه‌های پایانی عمر خود با صدور فتوایی علیه برخورد حکومت با معترضان به انتخابات ریاست‌جمهوری 1388 به رهبر معنوی جنبش سبز بدل شد و همان‌گونه که اشاره شد، سرانجام در 29 آذر از دنیا رفت.

آیت‌ا... سید‌علی ‌خامنه‌ای

با انصراف آیت‌‌ا... منتظری از امامت جمعه تهران، امام خمینی(س) در تاریخ 24 دی 58 در حکمی خطاب به آیت‌ا‌... خامنه‌ای نوشت «جنابعالی که به حُسن سابقه موصوف و در علم و عمل شایسته هستید به امامت جمعه تهران منصوب می‌شوید». با این حکم، آیت‌ا... خامنه‌ای سومین امام جمعه تهران پس از انقلاب اسلامی شدند. ایشان نیز مانند بزرگان نظام جمهوری اسلامی سوابق انقلابی در پرونده داشتند و تا امروز نیز به عنوان امام جمعه اصلی تهران محسوب می‌شوند.

آیت‌ا...‌محمود طالقانی

وی در سال ١2٨٩ هجری شمسی دیده به جهان گشود. او در خانواده‌ای اهل علم و فضیلت و دارای روحیات انقلابی و ضد ظلم رشد کرد و برای نخستین بار در مکتب پدرش ابوالحسن آغاز به یادگیری مفاهیم اسلامی‌و درس تقوا کرد. همان کس که امام خمینی (س) از او به سرآمد پرهیزکاران یاد می‌کند. مرحوم آیت ا... طالقانی موفق به کسب اجازه نامه اجتهاد از مرجع بزرگ آن روز آیت ا... حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی شده و بعد از اتمام تحصیلات به تهران آمده و در مدرسه شهید مطهری (سپهسالار سابق) به تدریس علوم دینی مشغول شد. در سال 1318 برای اولین بار خشم خویش را نسبت به رژیم و دستگاه حکومتی، با دادن یک اعلامیه در رابطه با کشف حجاب ابراز کرد و در پی آن دستگیر و زندانی شد. پس از شهریور 1320، با تشکیل گروه‌های گوناگون سیاسی، مبارزه را به طور رسمی‌آغاز کرد، اما طولی نکشید که در این دوران وقفه‌ای پیش آمد؛ چرا که پس از کودتای 28 مرداد[تصاویر منتشر نشده از کودتای 28 مرداد] ساواک، مرحوم طالقانی را به جرم مخفی کردن نواب صفوی در خانه اش، دستگیر و به زندان افکند اما این دستگیری کوتاه و موقت بود و به‌زودی آزاد شد و فعالیت دوباره را آغاز کرد.

طالقانی در سال 1342 در ارتباط با وقایع 15 خرداد دستگیر و به 10سال زندان محکوم شد. آیت ا... طالقانی در دوران انقلاب اسلامی، پس از آزادی از زندان نهایت تلاش خود را در جهت پیروزی انقلاب کرد و پس از پیروزی به ریاست شورای انقلاب اسلامی‌برگزیده شد و در انتخابات مجلس خبرگان قانون‌گذاری (12 مرداد 1358) از سوی مردم تهران به عنوان نماینده انتخاب شد. در اوایل مرداد 1358 از سوی امام خمینی (س) مامور تشکیل نماز جمعه تهران شد و اولین و با شکوه‌ترین نماز جمعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ‌در پنجم مرداد به امامت ایشان در دانشگاه تهران برگزار شد. سرانجام در سحرگاه نوزدهم شهریور سال 58 این عالم مجاهد پس از سال‌ها فعالیت‌های علمی‌و مبارزات سیاسی علیه رژیم ستمشاهی و عمری تلاش خستگی‌ناپذیر در راه پیاده کردن احکام اسلام، در اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت و به دیدار معبود شتافت.

دهه 60

آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی

مرحوم آیت‌ا‌... هاشمی رفسنجانی، زاده 3 شهریور 1313 در رفسنجان بود و 19 دی 1395 در تهران از دنیا رفت. رییس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام، در دهه اول انقلاب تا پایان عمر، یکی از ائمه جمعه تهران بود. وی در آن دوران مسئولیت‌های دیگری از جمله عضویت در مجلس خبرگان رهبری، جانشینی فرمانده کل قوا و ریاست مجلس شورای اسلامی را به‌عهده داشت. آخرین نمازجمعه مرحوم هاشمی در سال 88 اقامه شد.

آیت‌ا...محمد یزدی

محمد یزدی رییس اسبق قوه قضاییه، اولین‌بار در بهمن 1360 در جایگاه نماز جمعه تهران به‌عنوان هشتمین خطیبی که این جایگاه را به خود دیده است، قرار گرفت. وی بین سال‌های 68 تا 78 بیشترین حضور را در نماز جمعه تهران داشت اما سال 82 به‌دلیل کسالت از این سمت استعفا داد.

آیت‌ا... عبدالکریم موسوی اردبیلی

رییس شورای عالی قضایی بعد از شهید بهشتی و عضو اولین مجلس خبرگان رهبری، دیگر امام جمعه تهران در دهه اول انقلاب بود. وی تا سال 68 امام جمعه تهران بود و سپس برای اقامت دائم به قم رفت. عبدالکریم موسوی اردبیلی از مراجع تقلید، متولد سال 1304 در اردبیل بود. موسوی اردبیلی در آذر سال 94 بعد از چند روز بستری بودن در بیمارستانی در تهران، درگذشت.

آیت‌ا... محمدرضا مهدوی کنی

از مبارزان پیش از انقلاب و از بزرگان انقلاب در روزهای استقرار جمهوری اسلامی محسوب می‌شود؛ ایشان در دوره دولت رجایی به عنوان وزیر کشور و پس از شهادت ایشان مدتی هم به‌عنوان نخست وزیر در کشور فعالیت داشتند.مهدوی کنی در سال 61 اهتمام ویژه ‌ای برای فعالیت دانشگاه قائل شدند و با تاسیس دانشگاه امام صادق (ع) به آنجا رفته و همت ویژه خود را معطوف به آنجا ساختند. البته ایشان مدتی هم مسئولیت حضور در شورای نگهبان و کمیته‌ها را بر عهده داشتند.آیت‌ا... محمدرضا مهدوی کنی در 20 اسفند 1361 برای نخستین بار در جایگاه امامت جمعه تهران قرار گرفت. ایشان در طول سال های پس از انقلاب تنها 12 بار در جایگاه امامت جمعه تهران قرار گرفتند.

آیت‌ا... محمدمهدی ربانی املشی

مرحوم آیت ا‌... ربانی املشی در نیمه شعبان سال 1313 در خانواده‏ای روحانی و متدین در قم دیده به جهان گشود. پدر به مناسبت تولد در نیمه شعبان، نام « محمد مهدی» را برای او انتخاب کرد. آیت‌‌ا... محمدمهدی ربانی املشی نماینده مجلس خبرگان قانون اساسی، عضو شورای نگهبان، دادستان کل کشور و نماینده مجلس شورای اسلامی از دیگر ائمه جمعه تهران در دهه اول انقلاب بود که تنها سه بار در تریبون نماز جمعه حاضر شد. وی در سال 64، پس از یک دوره بیماری توسط برخی به شهادت رسید.

آیت‌ا...محمد امامی کاشانی

محمد امامی کاشانی در سال 1310 در خانواده مذهبی در کاشان به دنیا آمد. وی مقدمات علوم دینی را در کاشان شروع کرد و مقداری از سطح را در حوزه کاشان فراگرفت و برای تکمیل دروس حوزه به قم رفت.

وی در درس خارج آیات عظام بروجردی، داماد و امام خمینی (س) شرکت کرد و 10 سال از محضر پرفیض آنان بهره‌مند شد و فلسفه را در محضر اساتید آیت ا... علامه طباطبایی صاحب المیزان و آیت ‌ا... سید ابوالحسن قزوینی فراگرفت. آیت ا... امامی کاشانی در سال‌های خفقان در راه سازماندهی مبارزات مردم به رهبری امام خمینی (س)‌ تلاش‌های بسیاری انجام داد و در این مسیر بارها دستگیر و در سال 1355 به شهرستان گنبد کاووس، تبعید شد.

پس از آن با دیگر یاران امام (س) از قبیل مرحوم شهید بهشتی و شهید مطهری هسته مرکزی روحانیت مبارز را پی ریزی کرد. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی از طرف حضرت امام خمینی(س) به عنوان یکی از اعضای شورای نگهبان منصوب و در این سمت و مسئولیت خطیر مشغول به انجام وظیفه شد. وی علاوه بر مسئولیت شورای نگهبان، تولیت مدرسه عالی شهید مطهری تهران را به عهده دارد و به تدریس و تربیت طلاب می‌پردازد. آیت ا... امامی کاشانی یکی از ائمه جمعه موقت تهران و از اعضای مجلس خبرگان رهبری از استان تهران است.ایشان نخستین بار در 8 آبان 1360 در تهران اقامه نماز جمعه کرد و هم‌اکنون نیز در جمع ائمه جمعه تهران حضور دارد.

دهه 70

آیت‌ا... احمد جنتی

احمد جنتی نخستین امام جمعه تهران است که از سوی آیت‌ا... خامنه‌ای برای این سمت منصوب می‌شد. وی 14 فروردین 1371 برای نخستین بار در جایگاه امامت جمعه تهران قرار گرفت. وی دبیر شورای نگهبان و رییس مجلس خبرگان رهبری است. احمد جنتی در نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب اسلامی، با اشاره به 25 سال توفیق خدمت در سنگر امامت جمعه تهران و با تشکر از اعتماد و عنایات حضرت آیت ا‌... خامنه‌ای در این مدت، درخواست کناره‌گیری از امامت جمعه تهران را مطرح کرد که رهبر معظم انقلاب اسلامی با این درخواست موافقت کردند.

آیت‌ا... حسن طاهری خرم‌آبادی

مرحوم آیت‌ا... سید حسن طاهری خرم‌آبادی، زاده 1317 خرم‌آباد بود و در 16 شهریور 1392 از دنیا رفت. اوعضو ارشد جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود که پس از پیروزی انقلاب، در سمت‌هایی چون نمایندگی امام خمینی(س) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، عضویت در مجالس خبرگان قانون اساسی و خبرگان رهبری وعضویت در شورای نگهبان ایفای نقش کرد. وی نیز از جمله ائمه جمعه تهران در دهه اول انقلاب بود.

دهه 80

حجت الاسلام و المسلمین کاظم صدیقی

کاظم صدیقی عضو شورای عالی قضایی، در سال 88 به نماز جمعه تهران آمد و از آن زمان تاکنون یکی از ائمه جمعه پایتخت است. وی در سال 42 همزمان با نهضت امام خمینی (س) به قم رفت و در مدرسه علمیه حقانی تحصیلات دینی را آغاز کرد. صدیقی دروس مقدمات را در محضر آیات خزعلی، جنتی، حسن زاده آملی، حائری تهرانی، شهید مفتح، محمدی گیلانی و حرم پناهی به پایان رساند و دروس سطح را از محضر آیات احمدی میانجی ومشکینی، محمدی گیلانی استفاده کرد.

وی خارج فقه و اصول را از محضر آیات شیخ مرتضی حائری یزدی، شبیری زنجانی و وحید خراسانی بهره برد و فلسفه اسلامی را نزد آیات جوادی آملی، مصباح یزدی و انصاری شیرازی تلمذ کرد و فلسفه غرب را نزد شهید بهشتی و حجت‌الاسلام احمدی فرا گرفت. همچنین از محضر بزرگانی مانند آیات عظام بهاءالدینی، بهجت، کشمیری و دیگر بزرگان، بهره‌های معنوی فراوان برده است.

حجت الاسلام و المسلین کاظم صدیقی از همان نخستین سال‌های طلبگی به امور تبلیغی اهتمام ویژه‌ای داشت و در تهران و سایر شهرهای کشور، فعالیت‌های گسترده تبلیغی دارد. در همین راستا سفرهای زیادی به کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی داشته و در راه بسط و گسترش معارف اهل بیت (ع) تلاش فراوانی داشته است. بعد از پیروزی انقلاب با اصرار مرحوم آیت ا‌... شهید قدوسی، در قوه قضاییه مشغول به کار شد و تا کنون در دستگاه قضایی کشور فعالیت می‌کند.

حجت‌الاسلام‌‌ و المسلمین احمد خاتمی

در دورانی که آیت‌ا... یزدی از سمت امامت جمعه تهران استعفا داده بود و تنها آیات جنتی، هاشمی و امامی کاشانی در تهران اقامه نماز می‌کردند، حجت‌الاسلام و المسلمین احمد خاتمی سال 84 از سوی رهبر معظم انقلاب به امامت جمعه تهران منصوب شد. وی در آن زمان 45 سال سن داشت و امام جمعه‌ای جوان به‌حساب می‌آمد.

دهه 90

حجت‌الاسلام و المسلمین محمدحسن ابوترابی‌فرد

محمدحسن ابوترابی‌فرد در تاریخ 24 بهمن سال 96 با حکم آیت‌ا... خامنه‌ای به امامت جمعه موقت تهران منصوب شد. ابوترابی‌فرد از دوران کودکی، تحت سر پرستی برادر بزرگوارش سید علی‌اکبر قرار گرفت و در سال 1344 به همراه برادرش جهت کسب تحصیلات حوزوی به نجف سفر کرد. وی ضمن آشنایی با چهره‌های سیاسی حوزه علمیه نجف، به ویژه آشنایی و ارتباط نزدیک با فرزند بزرگوار امام خمینی(س) شهید حاج آقا مصطفی خمینی، در جریان فعالیت‌های سیاسی قرار گرفت.

این روحانی سال 47 با انتقال اعلامیه‌های آیت‌ا... خمینی از عراق به عربستان سعودی، فعالیت‌های سیاسی خود را آغاز کرد. در اواخر دهه 40 با سفر به جنوب لبنان به همکاری با مصطفی چمران پرداخت. بعد از انقلاب اسلامی ایران به مسئولیت عقیدتی و سیاسی وزارت دفاع انتخاب شد و در جبهه میانی و جنوبی جنگ ایران و عراق مشغول فعالیت شد. ابوترابی در سال 72 به عنوان نماینده ولی فقیه در دانشگاه امام خمینی(س) برگزیده شد و پس از آن به مدت یک دهه، به نهاد نمایندگی ولی فقیه دانشگاه تهران آمد. در سال 84 به عضویت جامعه روحانیت مبارز تهران درآمد.

او عضو هیات حل اختلاف سران قوا و در در سه دوره اخیر مجلس شورای اسلامی نایب رییس است. وی با رای مردم قزوین برای سه دوره ششم، هفتم و هشتم برای نمایندگی مجلس شورای اسلامی انتخاب و در دوره‌های هفتم و هشتم مجلس به سمت نایب رییسی مجلس و در دوره هشتم به معاونت قوانین برگزیده شد. ابوترابی همچنین به‌عنوان نفر سوم از پنج نماینده منتخب مردم تهران در انتخابات دور اول نهمین دوره مجلس شورای اسلامی به نمایندگی مردم پایتخت و پس از آن نیز در آغازین جلسات پارلمان به عنوان نایب رییس اول خانه ملت انتخاب شد.

ابوترابی در سال 90 با حکم مقام معظم رهبری به عضویت هیات عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه منصوب شد. وی عضویت در شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز، عضویت در شورای نمایندگان مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و مسئولیت عقیدتی - سیاسی وزارت دفاع در زمان امام خمینی(س) را در کارنامه کاری خود دارد.

آیت‌ا... محمدعلی موحدی کرمانی

سال 91 رهبر معظم انقلاب در حکمی محمدعلی موحدی کرمانی را به‌عنوان امام جمعه موقت تهران منصوب کردند. محمدعلی موحدی کرمانی، از موسسان و چهره‌های برجسته جامعه روحانیت مبارز تهران در سال 1310 در خانواده ای روحانی در کرمان به دنیا آمد.

موحدی کرمانی در حوالی سال 1335 و در نجف اشرف نیز درس مرحوم آیت ا‌... العظمی خوئی و آیت ا... العظمی میرزا باقر زنجانی را درک کرده است. وی همچنین مدت کوتاهی نیز در مشهد از محضر آیت ا... میلانی بهره‌مند شد. مباحثات علمی او در حوزه علمیه قم بیشتر با آقایان هاشمی رفسنجانی و ربانی املشی بوده و همچنین با حضرات آیات مطهری، بهشتی، مومن، جنتی، طاهری خرم آبادی و مهدوی کنی نیز مجالست و موانست داشته است.

آیت‌ا... موحدی پس از مراجعت از نجف و قم، به مدت چند سال در زادگاه اصلی خود یعنی کرمان ساکن شد و سپس در سال 1348 به دعوت شهید باهنر به تهران آمد و با متمرکز کردن فعالیت های خود در مسجد مسلم‌ بن‌ عقیل‌ در شرق تهران، آن را به یکی از پایگاه های اصلی مبارزان ناحیه شرق تهران علیه رژیم ستمشاهی بدل کرد.از جمله اقدامات وی در دوران مبارزه، دیدارهای متعددش با حضرت امام(س) در نجف و کربلا بود که در این نشست‌های خصوصی برنامه‌های جامعه روحانیت مبارز را به عرض حضرت امام(س) رسانده و متقابلا دستورات مهم ایشان را به اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز منتقل می کرد. وی در حزب جمهوری اسلامی نیز در تمامی سال‌های فعالیت این تشکل انقلابی، به عنوان عضو شورای مرکزی و عضو داوری حزب حضور داشته است.

موحدی کرمانی در انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده مردم کرمان برگزیده شد و پس از آن در دوره‌های دوم، سوم، چهارم و پنجم به نمایندگی از مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در مجلس شورای اسلامی حضور داشت. امامت جمعه کرمانشاه پس از شهادت آیت ا... شهید اشرفی اصفهانی نیز از جمله سوابق موحدی کرمانی است. امامت جمعه‌ای که حضور بیشتر وی را در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل در برداشت.وی پس از پایان دفاع مقدس نیز برای مدت 14 سال و تا سال 84، نمایندگی ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را عهده دار بود. موحدی کرمانی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو مجلس خبرگان رهبری بوده و از ابتدای انقلاب اسلامی به نمایندگی از مردم کرمان در تمامی ادوار مجلس خبرگان رهبری حضور داشته است.

حجت‌الاسلام‌‌ و المسلمین محمدجواد حاج‌علی‌اکبری

حاج‌علی‌اکبری دهم دی امسال از سوی ستاد نماز جمعه به‌عنوان امام جمعه موقت تهران منصوب شد. حجت‌الاسلام محمدجواد حاج‌علی‌اکبری در سال 73 و در عنفوان جوانی به‌ امامت جمعه شهرستان دماوند منصوب شد و به‌فاصله‌ کوتاهی امام جمعه نمونه شناخته شد و مورد تقدیر قرار گرفت، سپس در سال 79 و پس از پشت‌سر گذاشتن تجربه موفق حضور در پایگاه امامت جمعه، از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، به‌عنوان جوان‌ترین عضو شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور منصوب شد و به‌مدت 17 سال تجربه حضور و خدمت در این جایگاه حساس را کسب کرد.

وی از سال 90 تاکنون در جایگاه ریاست مرکز رسیدگی به امور مساجد استان تهران، اجرای دو برنامه عمل دوساله و سه‌ساله را پشت‌سر گذاشته و از ابتدای سال 96، برنامه راهبردی پنج‌ساله این مرکز تا سال 1400 آغاز شده که تحولات قابل توجهی را به‌دنبال داشته و دانش مدیریت مسجد را با امکان مدل‌سازی، بومی‌سازی و ارائه به سایر استان‌ها پایه‌ریزی کرده است. حاج‌علی‌اکبری، علاوه بر موارد فوق‌الذکر، عضویت و فعالیت در هیات امنای جمعیت دفاع از ملت فلسطین، هیات امنای بنیاد نهج‌البلاغه، هیات امنای مسجد جمکران و شورای مرکزی هیات رزمندگان اسلام را در مقاطع زمانی مختلف در سوابق خود دارد.