گزارش خبرنگار
حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ اتخاذ سیاست های کنترلی آلودگی هوا توسط سازمان محیط زیست و اجرای آن به وسیله دستگاه های مربوطه از یک سو و ناپایداری جوی و بارش و وزش باد از سوی دیگر سبب شد تا پایتخت‌نشینان در فروردین ماه سال 96، 4 روز هوای ناسالم را تجربه کنند.
لیلا نظری سخنگوی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفت: در نوروز سال 96، 8 روز هوا پاک و 7 روز سالم بود. در سال 95 نیز هوا 7 روز پاک و 6 روز سالم بود. همچنین طی نوروز 4 سال اخیر، امسال نیز هوای پاک یک روز بیش از سال گذشته بوده است.
بنا به گفته کارشناسان، زمانی که آلاینده های هوا اندازه گیری می شوند، اگر پارامتر ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون در شرایط نامطلوب باشد هوا ناسالم اعلام می شود، در حالی که ممکن است دیگر پارامترها مانند دی اکسید نیتروژن و یا گوگرد در شرایط مطلوبی باشند، اما به علت بالا بودن ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون هوا ناسالم اعلام می شود و این اعداد محاسبه شده بر اساس غلظت ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون است.
*تعریف طرح کاهش آلاینده هوای شهر
ناحیه ای از شهر که آلایندگی در آن کم انتشار است،که دسترسی بخشی از خودروها به دلایل زیست محیطی به آن ها محدود و ممنوع می‌شود. این محدودیت می تواند دایم یا موقت، 24 ساعته یا برای بخشی از ساعات، برای تمام یا بخشی از خودروها بوده و محدوده کاهش می تواند از محله کوچکی از شهر تا کل شهر را در بر بگیرد. طرح کاهش به تدریج باعث حذف خودروهای آلاینده از شهر شده و در دراز مدت به کاهش آلودگی هوای شهر منجر می شود.
برنامه ریزی و مطالعات طرح کاهش از سال 1392 در تهران و با نگاهی به تجربیات موفق دنیا آغاز شد. مصوبات متعددی در شورای ترافیک تهران و شورای عالی هماهنگی کلان شهرها در وزارت کشور و دولت برای طرح کاهش گذرانده شد. بر اساس این مصوبات، منطقه زوج و فرد فعلی به عنوان محدوده کاهش تهران تعیین شد و از مهرماه 1395 ورود خودروهای بدون معاینه فنی به این محدوده ممنوع و مشمول جریمه اعلام شد.
در حال حاضر در حدود 225 منطقه کم انتشار آلودگی هوا در 13 کشور اروپایی که معضل آلودگی هوا دارند، وجود دارد. با تعیین سطح آلایندگی خودروها، بسیاری از وسایل نقلیه ممکن است که ممنوع الورود به این مناطق شوند. در حالات دیگر و در صورت عدم رعایت سطح های تعیین شده مجاز، برای ورود به محدوده کم انتشار، جریمه های سنگین در انتظار رانندگان متخلف خواهد بود.
به جز کشورهای انگلستان و ایتالیا تمام کشورهایی که مناطق کم انتشار را اجرا کردند دارای یک چارچوب ملی برای آن هستند. کشور سوئد بدون یک طرح و چارچوب ملی مناطق کم انتشار را آغاز کرد اما در حال حاضر دارای یک طرح ملی و کشوری است.
مصوبه روز 15 فروردین مجلس مبنی بر کاهش سن معاینه فنی خودروها از 5 سال به 4 سال تفاوتی ندارد، این در حالی است که در پیش نویس لایحه معافیت خودروها همانند بیشتر کشورهای دنیا 2 سال دیده شده بود.
این قانون جدید حاشیه امنی برای خودروسازان ایجاد کرد تا در بحث تجهیزات خودرو که بر کاهش آلودگی هوا تاثیرگذار است، آزادانه تر برخورد کنند زیرا این خودروها 4سالی گذرشان به دباغ خانه معاینه فنی نخواهد افتاد و از لحاظ استاندارد یا غیراستاندارد بودن این تجهیزات مورد بررسی قرار نمی گیرد.
در مصوبه مجلس خودروها تنها 2 سال پس از اتمام گارانتی خود باید به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند و اگر رد شوند این گارانتی تمام شده و تمام هزینه معاینه فنی از جیب مصرف کننده خواهد بود. این در حالی است که این منطق در دنیا برعکس است یعنی بر اساس قوانین هوای پاک که چندین دهه از اجرای آن می گذرد تمامی تجهیزات کنترل آلایندگی در خودروها مانند کاتالیست 8 سال گارانتی است یا بر اساس پیمایش 80 هزار مایلی (136 هزار کیلومتر) مورد حمایت تولیدکننده است.
دلیل این نوع نگاه در دنیا به تجهیزات تاثیرگذار در آلاینده های هوا آن است که برای مصرف کننده تولید آلاینده چندان در اولویت نیست و ممکن است توان مالی نصب کاتالیست را بر روی خودرو را نداشته باشد اما سلامت و هوای پاک برای حاکمیت مهم است بنابراین تجهیزات آلایندگی خودروها باید طولانی ترین گارانتی را داشته باشند.
*کودکان زیر 5 سال یکی از آسیب‌پذیر ترین گروه‌ها در برابر آلودگی هوا هستند
نتایج گزارش منتشرشده از سوی سازمان بهداشت جهانی در مارس 2017 نشان می‌دهد، بیش از یک مورد از 4 مورد مرگ‌ومیر کودکان زیر 5 سال مربوط به کیفیت نامطلوب محیط‌زیست است. بر اساس گزارشات سازمان بهداشت جهانی، سالانه مخاطرات زیست‌محیطی از قبیل آلودگی هوای محیط‌های سربسته و فضای باز، قرار گرفتن در معرض دود سیگار، آب ناسالم، بهداشت نامناسب عامل مرگ بیش از 7/1 میلیون کودک زیر 5 سال است.
«مارگارت چان» مدیرکل سازمان بهداشت جهانی در این خصوص می‌گوید: سیستم ایمنی، اعضا و سلول‌های در حال رشد کودکان در مقابل آلودگی‌های هوا و آب آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به بزرگسالان دارند. مخاطرات زیست‌محیطی برای کودکان از رحم مادر آغاز شده و خطر تولد زودرس را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، بر اثر مواجهه نوزادان با آلودگی هوا در محیط‌های بسته، فضای آزاد و قرار گرفتن در معرض دود سیگار احتمال ابتلا به ذات‌الریه و بیماری‌های مزمن تنفسی مانند آسم در دوران کودکی افزایش می‌یابد. مواجهه با آلودگی هوا در این مرحله از زندگی خطر بروز عوارض مادام‌العمری چون بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و سرطان را افزایش می‌دهد.
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی مهم‌ترین عوامل مرگ‌ومیر کودکان زیر 5 سال در سراسر جهان شامل عفونت‌های تنفسی و ذات‌الریه، عدم دسترسی به آب آشامیدنی سالم و بروز بیماری‌های گوارشی، تولد زودرس نوزادان، حوادث (غرق‌شدگی و سوختگی) و بیماری مالاریا است. در این میان ابتلا به بیماری‌های تنفسی منتسب به آلودگی هوا به ویژه ذات‌الریه بیشترین سهم را در مرگ‌ومیر کودکان زیر 5 سال به خود اختصاص داده است. سالانه 7/1 میلیون مرگ‌ومیر منتسب به مخاطرات زیست‌محیطی در کودکان زیر 5 سال رخ می‌دهد که 570.000 مورد آن مربوط به آلودگی هوا است. در حدود یک میلیون کودک در سراسر جهان بر اثر بیماری ذات‌الریه فوت می‌کنند که نیمی از این تعداد به دلیل آلودگی هوا است.
در آخر می‌گوییم توجه به حمل و نقل عمومی، کمک به گسترش حمل و نقل عمومی، ارتقا فرهنگ عمومی، کنترل کیفیت خودروهای تولیدی و غیره می‌تواند تا حدودی به کاهش آلودگی هوا کمک کند.
گزارش از رقیه همتی
