کدام منطقه کشور دچار بیشترین فرونشست زمین هستند؟

خبرگزاری مهر: رئیس سازمان نقشه‌برداری گفت: دشت رفسنجان، استان‌های خراسان رضوی، یزد و اصفهان دچار فرونشست در ابعاد بزرگ هستند امابیشترین نرخ فرونشست مربوط به جنوب غرب تهران با 22 تا 25سانتی متر در سال است.

مسعود شفیعی با اشاره به پیشینه مطالعات فرونشست در محدوده تهران، اظهار داشت: اولین بار ترازیابی جنوب غرب تهران در سال های 69 و70 انجام شد. وقوع تغییرات ارتفاعی، پس از تکرار اندازه‌گیری خطوط ترازیابی واقع درشمال بزرگراه آزادگان در سال 1380 دیده شد. با مقایسه‌ای که بین نقاط مشترک خطوط ترازیابی بین مشاهدات سال‌های 71 و 80 صورت گرفت، نشان داد که در امتداد بزرگراه آزادگان حداکثر نشستی معادل 20.1 متر به وقوع پیوسته است، که با فرض خطی بودن روند نشست ( این فرض همیشه صحیح نیست) در طول این سال‌ها، بیشنه نشست سالیانه 5.13 سانتی‌متر به‌دست می‌آید. همچنین در امتداد بزرگراه آیت الله سعیدی نیز حداکثر نشستی معادل 99.0 متر دیده شد که نشست سالانه آن نیز با فرض گفته شده 9.10 سانتی متر محاسبه شد.

وی ادامه داد: با ترسیم پروفیل‌های ارتفاعی که در امتداد خطوط انجام شده بود، مشخص شد در امتداد غرب به شرق ( بزرگراه آزادگان ) نشست به صورت کاسه‌ای شکل بوده، بدین معنی که در منطقه غربی آن که نشست شروع می‌شود میزان آن بسیار اندک و قابل اغماض‌بوده ولی به مرور با حرکت به سمت شرق نشست افزایش یافته تا به حداکثر میزان خود برسد و پس از آن، نشست کاهش یافته و روند نزولی به خود می‌گیرد، و این روند تا منطقه شرقی انتهایی آن، که دیگر نشست در آن دیده نمی شود ادامه می‌یابد. ولی در امتداد شمال به جنوب (بزرگراه آیت االله سعیدی) روند افزایش نشست تا تقاطع با بزرگراه آزادگان ادامه می‌یابد و این موضوع نشان داد که حد مرز جنوبی نشست پایین‌تر از بزرگراه آزادگان واقع شده است.

معاون سازمان برنامه و بودجه کشور گفت: در سال 1382 با اندازه‌گیری خطوط ‌ترازیابی‌ای که تازه ایجاد شده بودند، قسمت دیگری از منطقه نشست که در جنوب شرقی و پایین‌تر از بزرگراه آزادگان واقع شده بود، مشخص شد. لذا در سال 1383 گسترش شبکه ترازیابی درجه دو و سه شهری تهران به سمت جنوب بزرگراه آزادگان، که بیشترین تغییرات را نشان می‌داد، در دستور کار قرار گرفت. در نیمه دوم این سال و در نیمه اول سال 84 دو بار دیگر نیز نقاط واقع در این منطقه مشاهده و محاسبه شدند و نتایج بیانگر فرونشست در منطقه بود. در سال 89 برخی از خطوط ترازیابی در منطقه فرونشست مجددا اندازه‌گیری و محاسبه شدند. محاسبات بیانگر افزایش فرونشست در برخی از مناطق جنوب غرب تهران با نرخ محاسبه شده در سال 84 بود.

وی با بیان اینکه در سال‌های 83، 84 و 96 با استفاده از روش تداخل‌سنجی راداری توانستیم این مشاهدات را تکرار کنیم، گفت: در حال حاضر با استفاده از این روش می‌توان میزان فرونشست را در محدوده وسیع‌تری اندازه گیری کرد.

شفیعی افزود: با استفاده از این روش متوجه شدیم که فرونشست بیشتری را در منطقه رباط کریم، شهریار و ورامین داشته‌ایم، به‌گونه‌ای که این مناطق در سال حدود 22 تا 25 سانتی متر دستخوش تغییر ارتفاع هستند.

گسترش میزان فرونشست در شهر تهران

رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور اظهار داشت: علاوه بر این، مطالعات پراکنده راداری نیز در محدوده شهر تهران از سال 1386 به بعد انجام شده است. با توجه به بررسی‌های انجام شده میزان فرونشست و محدوده آن در شهر تهران رو به گسترش است. از این‌رو داده‌های ترازیابی و ایستگاههای دائمی ژئودینامیک سازمان نقشه‌برداری کشور در این منطقه کافی نیست و نیاز به گسترش شبکه است.

وی افزود: همچنین بعد از سال1389 هیچ‌گونه مشاهدات جدید ترازیابی در منطقه صورت نگرفته است. با پردازش های مقدماتی راداری انجام شده برای بررسی میزان فرونشست تهران، گسترش منطقه فرونشست تایید شده است. از این رو برای تعیین دقیق میزان فرونشست و مخاطره سنجی به مطالعات گسترده‌تر در منطقه تهران نیاز داریم.

44 منطقه کشور تحت تاثیر فرونشست هستند

این مقام مسؤول در خصوص مناطق شناسایی شده در سطح کشور که تحت تأثیر پدیده فرونشست هستند، اظهار داشت: با تکرار مشاهدات ترازیابی درجه یک، فعلاً بیش از 44 منطقه فرونشست شناسایی شده است که وسعت هر یک از این مناطق حداقل 1200 کیلومتر مربع برآورد می‌شود. از این‌رو با یک نگاه ساده در می‌یابیم که مناطق وسیعی از کشورمان تحت تاثیر پدیده فرونشست هستند.

وی به شهرهای دیگر اشاره کرد و گفت: علاوه بر جنوب غرب تهران، دشت رفسنجان، استان‌های خراسان رضوی، یزد و اصفهان نیز دچار فرونشست در ابعاد بزرگ هستند، اما فعلا بر اساس مطالعات جامعی که در قالب اطلس‌های فرونشست انجام داده‌ایم، بیشترین نرخ فرونشست در کشور مربوط به جنوب غرب تهران است.

احتمال فرونشست در مرکز و شمال تهران کم است

شفیعی در خصوص احتمال فرونشست در برج‌های میلاد و آزادی، اظهار داشت: هر چه از سمت جنوب به سمت مرکز و شمال تهران حرکت می‌کنیم میزان و آثار فرونشست را کمتر مشاهده کرده‌ایم؛ حتی در مناطق شمالی و نیمه بالای شهر تهران فرونشست محسوسی به ما گزارش نشده و اگر فرونشستی هم باشد نرخ بسیار پایینی دارد.

وی تصریح کرد: با توجه به اینکه در مناطق جنوب و جنوب غرب تهران برداشت آب زیادی از منابع زیرزمینی صورت می‌گیرد، شاهد این میزان فرونشست هستیم و قطعا در صورت تداوم برداشت‌های بی رویه آب از منابع زیرزمینی، تشدید وضعیت را شاهد خواهیم بود. فرونشست قبلا حالت خزنده، کند و بطئی داشت، اما وضعیت فرونشست در سال‌های اخیر حاد شده و آثار خود را به صورت علنی از طریق برخی فروریزش‌ها، فروچاله‌ها و ایجاد ترک در ساختمان و ابنیه، نشان می دهد.