روزنامه قانون - بیتا محسنی: غلامرضا تختی قهرمان ناکام شاهنامه زمان ماست، همان طوری که سهراب و سیاوش ، قهرمانان ناکام شاهنامه فردوسی بودند.
تختی در حوزه موسیقی هم از محبوبیت برخوردار بوده و بازتاب داشته است و از چکناواریان گرفته تا شهرام ناظری همه سعی کرده‌اند که با ارائه آثاری ماندگار از تختی بگویند.
نام فیلم «غلامرضا تختی» در حالی در لیست فیلم های انتخابی جشنواره فیلم فجر به چشم می خورد که هنوز خبر دقیقی از پایان فیلمبرداری و سرانجام بازیگر نقش تختی به گوش نمی رسد.
مرحوم علی حاتمی سعی داشت برهه ای از زندگی تختی را به تصویر بکشد که او را از خانه قدیمی خانی آباد و در پیکره نوزادی پاک بر دستان پدرش (ارباب رجب) که به روی جهان پلک زد، نشان دهد و قصه را تا نقطه پایان زندگی تختی پیش ببرد.
جهان پهلوان،شخصیتی منعطف بود که سلوک شخصیتی ، علاقه اش به مصدق و جبهه ملی،همچنین ارادتش به شخص آیت ا... طالقانی و از آن سو تقابل هایی که با رژیم سابق داشت ، سبب شد که در همه سال های بعد از تختی، تختی یک معمای حل نشده باقی بماند.
در زمستانی غبار آلود و دور،ابر قهرمان‌مان رفت،رفتنی شبیه به تعبیری از احمد شاملو:که رستم از شاهنامه رفت! غلامرضا تختی، نامی غریب در تاریخ معاصر این مرز و بوم است. شخصیتی منعطف که سلوک شخصیتی ، علاقه اش به مصدق و جبهه ملی،همچنین ارادتش به شخص آیت ا... طالقانی و از آن سو تقابل هایی که با رژیم سابق داشت ، سبب شد که در همه سال های بعد از تختی، او یک معمای حل نشده باقی بماند و زمزمه های این معما که در سرمای نعره کشان زمستانی دور ، آرام آرام بر کوچه های یخ زده شهر جاری شد، هنوز هم در این گوشه و کنار جاری باشد.
در جست و جوها اما ،رد پای تختی را علاوه بر سیاست،در فرهنگ،هنر و دیگر حوزه ها نیز می توان دید. سال ها گذشت و در پیچ و خم تحولات سیاسی و روشنگری های فکری در سطح جامعه،داستان زندگی و مرگ جهان پهلوان نیز دستخوش تغییرات شد و یک ابهامِ دنباله دار،حوالی خود باقی گذاشت.سال ها حرف از مرام و منش تختی زدند، درباره اش گفتند و نوشتند و ساختند، از ارکستر سمفونی تا ترانه و شعر، تا گالری و فیلم و کتاب.
چراکه برای مردم ایران، تختی همان دوستی است که هر چه از او رسد نیکو است و چشم و گوش های‌شان با جان و دل پذیرای هر آن چیزی است که نام تختی زینت بخش آن باشد.اما،کجاست آن راوی عاشق و آن روایت درست و بی کم و کاست؟کجاست اثری درخور شأن تختی که در باور تاریخ بگنجد و با خود نگهش دارد؟دوران تختی بارها سوژه هنر شد اما هنوز یک راز پابرجاست، رازی از دوشنبه ای غریب که هوا عجیب بوی مردن می داد.رازی که بعد از نیم قرن، هنوز پشت درِ اتاق شماره 23 در هتل آتلانتیک، جا مانده است.
قامت جهان پهلوان در آینه کلمه و کتاب
تختی اما، از معدود مشاهیری است که نامش همچنان با یک محبوبیت فراگیر میان مردم عجین شده است. مثل همان روزگاری که عصرها با پای پیاده تا گلفروشی رز در خیابان ولیعصر می رفت و گل های باغچه اش نه به فروش، بلکه به مردم هدیه می شد ، مثل همان زمانی که نخستین طلای المپیک (ملبورن – 1956) را به ایران آورد.
سیاوش کسرایی، شاعری که در آثارش از فردوسی الهام گرفته و سبک حماسی خراسان را دنبال کرده است، در شعرش تصویر تختی را به همان شکل اساطیری پهلوانان باستان آورد: «جهان پهلوانا صفای تو باد/ دل مهرورزان سرای تو باد»این شعر در یکی از محبوب ترین مجموعه اشعار شاعر،به نام «خون سیاوش» منتشر شده است،شاعری که با چاشنی شیفتگی به اندیشه تختی، زبان روان فردوسی و تکیه به قلم و ناخودآگاه خود ،یک شعر ماندگار از مفهوم پهلوانی را در تاریخ شعر و ادبیات ایران به ثبت رسانده است.
همچنین مهدی اخوان ثالث نیز، در مرثیه‌ای که به سبک نیمایی سروده بود؛ جهان پهلوان‌مان را به حماسه ای ملی بدل کرد. این شعر «خوان هشتم» نام دارد و از اشعار معروف اخوان ثالث است.«این گلیم تیره بختی هاست/خیس خون داغ سهراب و سیاوش ها/روکش تابوت «تختی»هاست/این گل آذین باغ جادو، نقش خواب آلود قالی نیست».
اما منظومه بلند قابل توجه دیگر، سروده مهدی سهیلی است؛ شاعری که برخی منتقدان، لحن و زبان شعر او را خالی از تمام تکنیک های ادبی چون استعاره، ایهام، تشبیه و... می دانستند اما این ساده و راحت سرودن نیز، خود سبکی برای او شد که توجه بسیاری از جوانانِ نسل های پنجاه و شصت را به خود جلب کرده بود.مهدی سهیلی در این شعر از زبان تختی، با پسرش (بابک) سخن می گوید:«پسر جان، «بابکم» ای کودک تنهای تنهایم/ امیدم، همدمم، ای تک چراغ تیره شب هایم/ در این ساعت که راه مرگ می پویم/ به حرفم گوش کن بابا، برایت قصه می گویم/ به میدان نبرد پهلوانان، تک سواری بود...»
در این میان اما ، نمی توان از شعر «گفت‌وگو با تختی» سروده سیمین بهبهانی و همچنین «چکامه مرگ جهان پهلوان» سروده ادیب برومند غافل ماند.تصویر جهان پهلوان تختی اما در آثار ادبی و هنری ایران بارها تکرار شد.مرحوم بابک بیات نیز آهنگی را با عنوان «جهان پهلوان» ساخته بود و محسن چاووشی و فرزاد فرزین نیز برای آن پهلوان پرآوازه آهنگی خواندند.ناصر ایرانی نیز داستانی با نام «داستانی که نوشته نشد» درباره تختی به رشته تحریر درآورد.
همچنین «در جست وجوی پدر» نوشته بابک تختی (تنها فرزند غلامرضا تختی)، «حماسه جهان پهلوان» نوشته محمدعلی سفری، «پهلوان زندگی، پهلوان جهان» نوشته کیوان مرادیان، سیدنصرا... سجادی، یکصد پرتره از سیمای پهلوان تختی، آثار طراحی، نقاشی و گرافیک بهزاد شیشه گران (انتشار با دو زبان فارسی و انگلیسی در سال 1377) از جمله کتاب هایی است که درباره تختی به نگارش درآمد.همچنین عطاءا... آذرتیموری ورزشی‌نگار باسابقه که در رسانه‌های مختلف از جمله کیهان ورزشی فعالیت کرده است و پس از صدری میرعمادی، دومین فردی است که مصاحبه‌ای طولانی با تختی داشته است، از متن این مصاحبه کتابی در قطع جیبی با نام «اشک پهلوان» نیز منتشر کرده است.
سیمای ناتمامِ تختی در سینما
درباره زندگی پررمز و راز غلامرضا تختی و به‌ویژه مرگ وی اماروایت های متفاوتی وجود دارد و همین امر،کار راوی (فیلمساز) را برای ساخت یک اثر زندگینامه‌ای درباره او سخت می کند.شاید یکی از مهم ترین دلایل این باشد که تختی در ذهن چندین نسل ، شمایل اسطوره میهن را به خود گرفته و احیانا اگر فیلمساز نتواند از این عنوان در متن و آنچه می سازد حراست کند،قطعا مورد هجمه قرار خواهد گرفت.با تمام این اوصاف، بسیاری برای ساخت فیلم درباره تختی، دورخیز کردند که تاکنون تنها یک مورد توسط بهروز افخمی به سرانجام رسید؛سرانجامی نه چندان مبارک!
این روزها نیز بهرام توکلی مشغول ساخت فیلمی به نام «غلامرضا تختی» است و گویا قرار است در جشنواره فیلم فجر حضور داشته باشد.به این مناسبت مروری داریم بر این فیلم و نیز آثاری که قرار بود تختی را در قالب یک فیلم سینمایی قاب بگیرند.در سال 1373 مرحوم علی حاتمی ساخت فیلم سینمایی تختی را کلید زد.او سعی داشت برهه ای از زندگی تختی را به تصویر بکشد که او را از خانه قدیمی خانی آباد و در پیکره نوزادی پاک بر دستان پدرش (ارباب رجب) که به روی جهان پلک زد نشان دهد و قصه را تا نقطه پایان زندگی تختی پیش ببرد.
با شناختی که از این کارگردان فقید وجود داشت ، این انتظار می رفت که یک روایت درست و درخور از زندگی و مرگ تختی برای مخاطبان به یادگار بگذارد اما بیماری سرطان این مجال را به حاتم طایی سینمای ایران نداد.در نهایت پروژه حاتمی که پس از رضایت خانواده تختی و با بازی عزت‌ا... انتظامی و افسانه بایگان آغاز شده بود و انتظار می رفت تا ستاره ای در آسمان سینما و ورزش شود ، با دیگران پیش رفت، عملا شکست خورد و به زعم بسیاری نه تنها انتظارات را برآورده نکرد که حتی نتوانست یک روایت خطی و درست را از تختی به مخاطب انتقال دهد.
افخمی تمام راش‌ها را کنار گذاشت و از نو یک فیلم ساخت. او برای این کار ، فیلم را به شکل مستند در آورد و از جایی شروع کرد که علی حاتمی از دنیا رفته و یک کارگردان قصد تمام کردن آن را دارد. با این حال، فریبرز عرب نیا، فتحعلی اویسی، نیکی کریمی، محمدرضا شریفی نیا، محمود کلاری، جمشید گرگین و بازیگران دیگری با حضور افتخاری عزت ا... انتظامی، افسانه بایگان، تورج منصوری، زهرا حاتمی و سعید پورصمیمی در فیلم بهروز افخمی جوان که می خواست پروژه نیمه تمام شاعر سینمای ایران را تمام کند، حضور پیدا کردند اما خروجی، شبیه به ادای دین به سعدی سینمای ایران نشد ، ضمن اینکه خبری از بازی خسرو نظافت دوست که شباهت زیادی به غلامرضا تختی داشت و قرار بود در فیلم علی حاتمی نقش بزرگسالی تختی را ایفا کند نیز نبود.
نکته جالب این‌جاست که مرحوم حاتمی بخشی از دوران کودکی و نوجوانی تختی را خود فیلمبرداری کرده بود.بسیاری از عوامل می گفتند در سکانس تولد تختی، پدر که نگران زندگی همسر و فرزندش است، باید به کناری می آمده و از خدا با گریه و زاری می خواسته که آن‌ها را از او نگیرد. عزت ا... انتظامی تعریف می کند که در آن ایام به قدری ذهنش درگیر رنج و بیماری حاتمی بوده که موقع فیلمبرداری این صحنه با گریه می گوید: «خدایا علی رو از ما نگیر!»
نکته جالب دیگر درباره این پروژه (فیلم در فیلم) زمزمه های بازی محمد علی فردین در آن است.افخمی خود درباره فیلم «جهان پهلوان» و اینکه قرار بود فردین در آن بازی کند، گفته است:«قرار بود فردین برای فیلم جهان پهلوان تختی در چند سکانس نقش خودش را بازی کند. یعنی به عنوان فردینِ کشتی گیر در فیلم حضور داشته باشد.چون می دانید که فردین نخستین کسی بود که درِ آن اتاق هتل را باز کرد و جنازه مرحوم تختی را دید.
او نیز موافق بود و وقتی سناریو را خواند بسیار از آن خوشش آمد طوری که ما در حال فیلمبرداری بودیم که او پیشنهاد داد تا فیلم را یک بار دیگر و این بار با بازی او در نقش کارگردانی که می‌خواهد درباره تختی فیلم بسازد، جلوی دوربین ببریم. یعنی فردین به جای فریبرز عرب نیا بازی کند. من هم خیلی از پیشنهاد او خوشم آمد و از خودم پرسیدم چرا این فکر به ذهن خودم نرسیده بود اما متاسفانه یک ماه بیشتر تا جشنواره نمانده بود و چند سال پیاپی مدام خبر حضور این فیلم در جشنواره منتشر شده و باز فیلم به جشنواره نرسیده بود و تهیه کننده چنین کاری را نمی پذیرفت.
بیماری و فوت علی حاتمی، کارگردان اول فیلم، جهان پهلوان تختی را مدتی باز نگه داشته بود و حالا که ٧٥ درصد آن فیلمبرداری شده بود امکان چنین اتفاقی نبود. به همین خاطر نشد که این پیشنهاد را عملی کنیم و من بابت این اتفاقی که نیفتاد همیشه تاسف می خورم. فردین از تختی و روزی که جنازه او را پیدا کرد چیزهایی برایم تعریف کرده که شاید فرصتی شد، بعدها در مورد آن‌ها بگویم».
درست هفت سال بعد از فیلم بهروز افخمی، شبکه دو تصمیم می‌گیرد، یک فیلم – سریال بر اساس زندگی جهان پهلوان تختی ، به کارگردانی مسعود کیمیایی بسازد. سال 1383 طرح این پروژه تصویب می‌شود و در این زمان سیناپس پروژه توسط علیرضا نادری کامل شده که از قضا، فضاسازی متن آن به حال و هوای آثار کیمیایی بسیار نزدیک است.او نیز وقتی فیلمنامه را می خواند بر کلیت آن صحه می‌گذارد اما طولانی شدن مرحله پیش تولید و نیز برخی مخالفت‌ها با حضور مسعود کیمیایی باعث تعویض کارگردان می‌شود.
سید رضا میرکریمی گزینه بعدی ساخت فیلم- سریال «جهان پهلوان تختی» بوده که این همکاری نیز به سرانجام نمی رسد. گفته می‌شود دلیل این اتفاق تک و پاتکی است که در برهه‌ای میان تلویزیون و کارگردان ها ی‌سینما بر سر ماجرای سال 88 شکل گرفت. ظاهرا در آن دوره میرکریمی جزو چهره های ممنوعه تلویزیون قرار داشت و اجازه همکاری با او داده نشد. البته با گذشت زمان و ساخت فیلم «امروز» با سرمایه گذاری معاونت برون مرزی سیما، فرضیه ممنوعیت همکاری سیدرضا میرکریمی رد می شود. با این حال او هم سریال را نساخت و طرح پروژه «جهان پهلوان تختی» همچنان در بایگانی است. بخش مهم ماجرا این است که قسمت نبود کیمیایی اولین سریال خود را بسازد. بعید است دیگر عزمی برای حضور او در این پروژه وجود داشته باشد.
اما در طول تمام این سال ها ، بسیار درباره تختی نوشته شد، گالری های زیادی از طرح و عکس و رنگ به راه افتاد، هرساله در سالمرگ او ابن بابویه پر از جمعیت می شود و همه از تختی می گویند اما خبری از یک اثر سینمایی متناسب با قامت تختی و آنچه انتظار می‌رفت نبود تا اینکه خبر رسید قرار است فیلمی درباره تختی ساخته شود. چندی پیش، از یک مستند با نام «شهسوار» با بازی مجید خدایی، کشتی گیر اسبق تیم ملی رونمایی شد که در آن به جنبه های گوناگون زندگی جهان پهلوان تختی پرداخته شده است.
فیلم با تصاویر آرشیوی دیده نشده کشتی تختی در مسابقات کشتی پهلوانی ١٣٣٦ آغاز می شود. این مستند به حضور تختی در مسابقات قهرمانی ١٩٥٩ تهران، ١٩٦١ یوکوهاما، ٦٦ و١٩٦٢ تولیدو و المپیک های ١٩٥٢ هلسینکی، ١٩٥٦ ملبورن و ١٩٦٤ توکیو می پردازد. نقش تختی را در این سکانس ها مجید خدایی، دارنده نشان برنز جهان بازی می کند. بخش دیگر این فیلم به زلزله بویین زهرا و جمع‌آوری کمک توسط تختی برای زلزله زدگان می پردازد. فیلم «شهسوار» همچنین از صدای پرویز پرستویی به عنوان راوی استفاده کرده است.
چهارم اردیبهشت سال جاری اما ، اعلام شد بهرام توکلی، کارگردان فیلم «تنگه ابوقریب»، قصد دارد زندگی تختی را با همکاری و تهیه سعید ملکان بسازد و چندی بعد نیز اعلام شد امیر جدیدی قرار است نقش جهان پهلوان را بازی کند.انتخاب امیر جدیدی به عنوان بازیگر نقش غلامرضا تختی اما ، همان‌قدر که همراه با تعجب بود نوعی از تحسین را هم به دنبال داشت. این بازیگر از جمله چهره های موفق چند سال اخیر سینمای ماست که همکاری‌اش با بهرام توکلی در «تنگه ابو قریب» منجر به دریافت سیمرغ شد اما بعد از 6 ماه اعلام شد جدیدی از پروژه جدا شده است!
در بخشی از خبری که عوامل پروژه «غلامرضا تختی» در اختیار رسانه ها قرار داده اند، گریم سنگین را یکی از عوامل جدایی امیر جدیدی تعبیر کرده اند که این دلیل بیش از همه شبیه توجیه است.در بخشی از این خبر آمده که بعد از تست گریم گروه تولید و امیر جدیدی ، به این نتیجه رسیدند که امکان فیلمبرداری مبارزات کشتی جهان پهلوان تختی با این گریم سنگین امکان پذیر نیست. بنابر اعلام سازندگان این اثر، امکان حذف این صحنه ها هم از فیلمنامه به هیچ وجه میسر نیست.از یک تهیه کننده، کارگردان و بازیگر تیزهوش (سعید ملکان، بهرام توکلی و امیر جدیدی) بعید است نتوانند مسیر یک پروژه را پیش بینی کنند. مگر موقع انتخاب جدیدی و انجام تست گریم نمی‌دانسته‌اند بخش زیادی از قصه مربوط به صحنه مبارزات کشتی است؟ فرض بر اینکه کار برای بازیگر سخت است،پس استفاده از بدل و جلوه های ویژه کی به کار می آید!
در حال حاضر گویا سازندگان ترجیح می‌دهند چیزی از فیلم به رسانه‌ها و مطبوعات اعلام نشود.نام فیلم «غلامرضا تختی» نیز در حالی در لیست فیلم‌های انتخابی جشنواره فیلم فجر به چشم می خورد که هنوز خبر دقیقی از پایان فیلمبرداری و سرانجام بازیگر نقش تختی به گوش نمی رسد.
در همین رابطه، حسن خجسته، عضو هیات انتخاب سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر می گوید:« بسیاری از آثار که در جشنواره حاضر می شوند، هنوز کامل نیستند و تهیه‌کننده مختار است فیلم خود را تا زمان کامل شدن به جشنواره بدهد و این جزو آیین نامه نیز هست.مثلا ممکن است جلوه های ویژه آن‌ها نرسیده باشد یا بعضی سکانس ها هنوز آماده نشده باشد.به همین جهت 10 درصد فیلم ها امکان دارد به جشنواره نرسد. برای همین گزینه های رزرو را قرار دادیم تا در صورت لزوم جایگزین شوند.حال هیات انتخاب اگر تشخیص داد همان مقدار از فیلم تا زمان کامل شدن برای حضور در جشنواره کفایت می کند،فیلم را قبول می کنند».
خجسته در رابطه با آخرین وضعیت فیلم «غلامرضا تختی» ادامه می دهد: «فیلم تختی را هم طبق روال،تهیه کننده ثبت نام کرده و به جشنواره داده است.در همین لیست اعلام شده در حال حاضر،ده، دوازده فیلم ناقص است که تختی یکی از آن‌هاست.به نظرم حتی زمان فیلم 60 دقیقه بود.در نسخه ای که ما در هیات انتخاب دیدیم، نقش تختی را یک بازیگر تازه ایفا می کرد و خبری از امیر جدیدی نبود.البته پیش تر هم رسانه ای شده بود که این بازیگر از ایفای نقش کناره‌گیری کرده است. حال شاید برای نسخه نهایی تغییراتی در کادر بازیگران انجام دهند».
طبق اخباری که در 25 مهر رسانه ای شد،یکی از کاندیداها برای بازی در این پروژه ،شاهرخ شهبازی بود که قرار شد نقش بزرگسالی تختی را بازی کند. گفته می‌شود او کشتی گیر بوده و تجربه بازی در برخی تولیدات استانی را دارد.چیزی که مشخص است اینکه تمام عوامل این پروژه کار سختی در پیش دارند چراکه اگر این فیلم چیزی از آب درنیاید که مردم می خواهند و می پسندند، با توجه به حساسیتی که روی جهان پهلوان تختی وجود دارد، با واکنش های مناسبی مواجه نخواهند شد.از طرفی گویا محمدحسین مهدویان، کارگردان فیلم‌های «ایستاده در غبار»، «ماجرای نیمروز» و «لاتاری» نیز در نظر دارد سریالی را راهی نمایش خانگی کند. گویا مهدویان نیز سوژه تختی را تبدیل به سریال خواهد کرد. تمام این اتفاقات نشان دهنده این موضوع است که تختی و داستان زندگی اش دارد وارد فاز جدیدی می شود؛رویدادی که شاید بر ابهامات مرگ او بیفزاید و تختی را جور دیگری به ما معرفی کند.
دریا نمی میرد...
از میان سایر حوزه های هنری، موسیقی نیز سعی کرده است که از ادای دین به تختی فروگذار نکند. تختی در این بخش هم از محبوبیت برخوردار بوده و بازتاب داشته است. از چکناواریان گرفته تا شهرام ناظری همه سعی کرده‌اند که با ارائه آثاری ماندگار از تختی بگویند.لوریس چکناواریان که سمفونی «جهان پهلوان» را در سال 1393 ساخت، درباره تختی می گوید: «تمام زندگی تختی تراژدی است».
شهرام ناظری نیز اولین بار در افتتاحیه مسابقات بین‌المللی جام تختی آهنگ ویژه‌ای را برای تختی خواند. اثری که مورد اقبال جامعه کشتی نیز قرار گرفت. چند سال بعد در بهمن 1395 نیز آیین رونمایی از آلبوم پوئم سمفونی «جهان پهلوان غلامرضا تختی» در سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران با حضور اهالی هنر و ورزش برگزار شد. رهبری ارکستر این سمفونی برعهده علی رهبری، رهبر ارکستر برجسته ایرانی و آهنگسازی آن برعهده پوریا خادم (فرزند رسول خادم) و خوانندگی‌اش نیز برعهده محمد معتمدی با شعر مهرداد مولوی شاعر جوان 18 ساله کشور بود. این اثر توسط ارکستر فیلارمونیک پراگ که یکی از 20 ارکستر برتر دنیاست در استودیو اسمچکی تولید شد.
این پوئم سمفونی در چهار موومان یا بخش، بر اساس ابعاد مختلف زندگی جهان پهلوان غلامرضا تختی ساخته و اجرا شده است.موومان نخست این پوئم سمفونی، جهان پهلوان تختی را در مقام یک اسطوره پهلوانی وصف می کند و موومان دوم آن، به جنبه قهرمانی و کشتی بلدی این قهرمان کشتی ایران و جهان می پردازد.در موومان سوم ویژگی‌های شخصیتی جهان پهلوان تختی و ارتباط عمیق و عاطفی این قهرمان بزرگ با مردم دستمایه قرار گرفته و موومان چهارم نیز مرثیه ای است در مرگ جهان پهلوان تختی.دو موومان نخست و چهارم این اثر سال 1394 در افتتاحیه مسابقات کشتی جام جهان پهلوان تختی، با اجرای ارکستر سمفونیک تهران و با صدای سالار عقیلی نیز اجرا شده بود.
غلامرضا تختی سوژه ده ها اثر هنری دیگری از جمله تئاتر، نقاشی، قصه رادیویی و ... بوده است و همچنان الهام از شخصیت او در فرهنگ و ادب ایرانی رایج است.اغلب از کمک او به زلزله زدگان بویین زهرا یاد می کنند. پهلوان خود محله به محله تهران را می گشت و برای مردم زلزله‌زده، خوراک و پوشاک تهیه می کرد.تختی از نظر شرف و انسانیت، شبیه به یک دریای بی ساحل بود و راست گفته اند که دریا نمی میرد!
در زمستانی غبار آلود و دور ...
«تمام بدنم می لرزد. خودم باور نمی کنم که فردا زیر خاک هستم. چند قدمی مرگ هستم، خیلی وحشتناک است. چاره چیست؟ باید تصمیم گرفت. خدایا زود راحتم کن. دستم می لرزد. مادرم مریض است. پسرم کجاست؟» این کلمات ،آخرین تداعی‌های ذهنی تختی است که بر کاغذ جاری شد.
او قهرمان ناکام شاهنامه زمان ماست. همان طوری که سهراب و سیاوش ، قهرمانان ناکام شاهنامه فردوسی بودند.هرچند زمینِ خانی آباد،همواره به سنگینی اشک ها برای مرد محبوب ورزش ایران عادت دارد، اما در قاب های پوسیده هنوز ، لبخند او رنگ نباخته و رنگ نخواهد باخت.51 سال پیش و در زمستانی غبار آلود و دور، ابر قهرمان‌مان رفت.رفتنی شبیه به تعبیری از احمد شاملو: که رستم از شاهنامه رفت...!
