روحانی دربخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه پس از ارتحال امام راحل، هاشمی جایگاهی داشت که احساس می‌کرد، تمام مسوولیت کشور بر دوش او آمده است، گفت: کسی که پس از رحلت امام مجلس خبرگان را جمع کرد و موضوع رهبری را به سامان رساند، هاشمی بود و اگر او در آن جلسه نبود، بحث رهبری به اشکال مختلفی که در آن دوران مطرح بود، به نتیجه نمی‌رسید. رئیس‌جمهور همچنین با بیان اینکه آیت‌الله هاشمی بسیار صبور و مظلوم بود، گفت: پس از شهید بهشتی در تاریخ انقلاب ندیدم به کسی به اندازه هاشمی ظلم شود؛ هر چه خواستند گفتند و او به‌خاطر اسلام، ایران و انقلاب چیزی نگفت. رئیس‌جمهور در ادامه سخنانش اظهار کرد: هنگامی که برجام به‌ثمر رسید و توانستیم به توافق دست پیدا کنیم، آیت‌الله هاشمی به من گفت که امروز من دیگر راحت می‌میرم چراکه امروز فهمیدم کشور استقرار یافت و سایه جنگ از کشور برداشته شده است. رئیس‌جمهوری درکنار سخنانش درمورد شخصیت مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی خبری را مبنی بر اینکه در هفته‌های آینده با موشک‌های ساخت خود دو ماهواره جدید را به فضا خواهیم فرستاد، اعلام کرد.
هاشمی زنده است
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، رئیس‌جمهور در آیین دومین سالگرد رحلت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، آرزوی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی را نظام سربلند و ایران باشکوه دانست و با تاکید بر اینکه ملت این هدف را دنبال می‌کند، اظهار کرد: نام هاشمی‌رفسنجانی با عزت ایران گره خورده است و با وجود شلاق‌هایی که بر روح او زدند اما بدرقه پرشکوه هاشمی توسط مردم نشان داد که نمی‌توان خادمان ملت را با تهمت و دروغ حذف کرد. حسن روحانی با بیان اینکه هاشمی هم در دفاع مقدس و هم استقرار صلح نقش ارزشمندی داشت، تصریح کرد: در ساختار انقلاب و استقرار نظام، شهید بهشتی و مرحوم هاشمی استوانه اصلی بودند. او با بیان اینکه امروز برای تعظیم شخصیت بلندی در اینجا گرد آمده‌ایم که بر همه ملت ایران، عزت ایران و نواندیشی اسلامی حق بزرگی دارد، گفت: آیت‌الله هاشمی همواره از هر منصب و جایگاهی که در آن قرار گرفت برتر و بالاتر بود. رئیس‌جمهور ادامه داد: در طول نهضت اسلامی هرکس می‌خواست کتاب یا مطلبی منتشر کند به موضوعات دینی، جهادی و اسلامی می‌پرداخت، اما هاشمی در آن دوره درباره سردار سازندگی دوران قاجار یعنی امیرکبیر کتاب نوشت و در روزگاری که کمتر کسی به خاورمیانه و فشارها بر ملت‌های منطقه توجه می‌کرد، او درباره فلسطین کتاب نوشت. روحانی با بیان اینکه هاشمی چنان شجاع و مقاوم بود که هیچ شلاق و شکنجه‌ای او را به زانو در نیاورد، تصریح کرد: نه تنها شکنجه و شلاق‌های ساواک و زندان‌های رژیم طاغوت هاشمی را به زانو در نیاورد، بلکه حتی شلاق‌هایی که به آبرو و روح هاشمی وارد آمد، نیز نتوانست او را به زانو در آورد. رئیس‌جمهور شلاق بر جسم را دردناک توصیف کرد، اما شلاق بر روح، آبرو و حیثیت را بسیار دردناک‌تر از شلاق بر جسم ذکر کرد و گفت: امروز اینجا جمع شده‌ایم که بگوییم هاشمی زنده است و زنده می‌ماند، چرا که فکر، اندیشه، صبر، مدارا، استقامت و فداکاری هاشمی، همواره زنده می‌ماند و ما بلندترین آرزوی هاشمی، یعنی نظام سربلند جمهوری اسلامی و ایران باشکوه را دنبال خواهیم کرد و تا این هدف ادامه دارد و تا ایران و نظام اسلامی برقرار است، هاشمی زنده است.
روحانی در ادامه با اشاره به اینکه ملت قدرشناس ایران، آخرین بار هاشمی‌رفسنجانی را در خیابان انقلاب بدرقه کردند، خاطرنشان کرد: تا جاده انقلاب هست، هاشمی نیز زنده است و چنان‌که جایگاهی رفیع در میان ملت ایران داشت، همواره این جایگاه را حفظ خواهد کرد.
سخن رهبری پس از فوت هاشمی
رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنانش اضافه کرد: فکر بلند و هوشیاری ملت ایران در دو صحنه آشکار شد، یکی آن زمان که تهمت‌ها و سخن‌های ناروای بسیاری علیه هاشمی به زبان آمد، اما در آخرین انتخاباتی که او شرکت کرد با رای بالای مردم تهران مواجه شد و صحنه دوم نیز زمانی بود که مردم آن نمایش باشکوه را در بدرقه پیکر هاشمی به نمایش گذاشتند. این دو صحنه به همه معاندان، دشمنان و سرکوبگران اعلام کرد که نمی‌توان با تهمت و دروغ، فرهیخته‌ای محبوب ملت را از صحنه خارج کرد. رئیس‌جمهور با اشاره به این جمله ماندگار مقام معظم رهبری درباره آیت‌الله هاشمی که «هیچ‌کس برای من هاشمی نخواهد شد»، تصریح کرد: این توصیف نشانه جایگاه بلند هاشمی نزد مقام معظم رهبری است. تا چندین هفته پس از رحلت آیت‌الله هاشمی در دیدارهایم با مقام معظم رهبری، شاهد این بودم که ایشان با آه، افسوس و ناراحتی از مرگ غمبار آیت‌الله هاشمی سخن می‌گفتند و تاکید می‌کردند که نمی‌توانم این اتفاق را از یاد ببرم.
نقش هاشمی در جنگ و صلح
رئیس‌جمهور در ادامه با بیان اینکه با هدایت امام، آنکه فاجعه 7 تیر را به‌سرعت مدیریت کرد، هاشمی بود، گفت: روزهای آغازین مجلس اول، روزهای بسیار سختی بود. اندکی قبل از رای‌گیری برای ریاست مجلس اول به اتفاق جمع دیگری از نمایندگان مجلس در مدرسه رفاه گرد هم آمده بودیم و در آنجا نظر اکثریت قاطع این بود که آقای خامنه‌ای رئیس اولین دوره این مجلس باشند، اما خود آقای خامنه‌ای در آن جلسه صحبت و تاکید کرد که در این شرایط بسیار سخت، هاشمی بهترین کسی است که می‌تواند برای ریاست مجلس انتخاب شود و به‌گونه‌ای سخن گفت که نظرش مورد قبول جمع قرار گرفت و این‌گونه شد که آقای هاشمی‌رفسنجانی مجالس اول و دوم و سال اول مجلس سوم را به خوبی اداره کرده و بسیاری از رویه‌های قانون‌گذاری و فعالیت‌های مربوط به مجلس را پایه‌گذاری کرد.
روحانی در ادامه گفت: هاشمی‌رفسنجانی در دوران دفاع مقدس و در جریان استقرار صلح نیز نقش کم‌نظیری داشت، اگر چه فرمانده کل قوا در زمان جنگ امام خمینی(ره) بود، اما ایشان بار این مسوولیت را به مقام معظم رهبری و آیت‌الله هاشمی تفویض کرده بودند. رئیس‌جمهور اضافه کرد: آقای هاشمی از ابتدای جنگ نیز نماینده امام در شورای‌عالی دفاع بود، اما از سال 62 به بعد به دستور امام و البته به پیشنهاد مقام معظم رهبری، فرمانده جنگ شد و تا پایان دوران دفاع مقدس، این مسوولیت را بر عهده داشت. روحانی در ادامه اظهار کرد: هاشمی‌رفسنجانی در پیروزی و پایان بخشیدن به جنگ نیز نقش بسزایی داشت، چنان‌که در روزهای سخت جنگ نیز صبر هاشمی فوق‌العاده و ستودنی بود.
رئیس‌جمهور با اشاره به نقش آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در فرماندهی عملیات‌های گوناگون و سرنوشت‌ساز در جنگ گفت: فرمان حمله عملیات کربلای 4 را ایشان صادر کرد، هر چند که در میدان جنگ فراز و نشیب وجود دارد و ما گاهی پیروز می‌شدیم و گاه در برخی عملیات‌ها شکست می‌خوردیم اما در عین حال، هاشمی خستگی‌ناپذیر بود. روحانی افزود: پس از عملیات کربلای 4، ایشان تصمیم گرفت که عملیات بعدی طراحی شود و پس از یک هفته، عملیات کربلای 5 طراحی شد. او با اشاره به اینکه هاشمی انسانی با صبر و حوصله فراوان و مردی خستگی‌ناپذیر بود، گفت: یکی از پیچیده‌ترین مسائل استراتژیک در دنیا نحوه پایان دادن به جنگ است. در مسائل جنگ سیاسی و اقتصادی هم همین‌طور است؛ این هنر نیست که در جنگ اقتصادی چه کاری انجام دهیم و در جنگ سیاسی بخواهیم با دنیا بجنگیم بلکه هنر این است که چگونه به جنگ پایان دهیم.
رئیس‌جمهور در ادامه سخنانش در دومین سالگرد آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، با اشاره به اینکه امروز در میان جامعه و در میان همه اقشار در حوزه و دانشگاه سیاستمدار مسلمان، متعهد و مجتهد اگر گوهری نایاب نباشد، بسیار کمیاب است، اظهار کرد: هاشمی استراتژیست و سیاستمداری مسلمان بود و این درحالی است که بسیاری از کسانی که سیاست می‌فهمند، استراتژیست نیستند.
رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه یکی از روزهای خوشحالی هاشمی آن غروب جمعه تیرماهی بود که از خدمت امام(ره) برگشته بود، گفت: هاشمی عنوان می‌کرد که من فرماندهی جنگ را به عهده می‌گیرم و جنگ را پایان می‌دهم و حاضرم امام مرا به‌عنوان جانشین فرمانده کل قوا، عزل و حتی محاکمه کند و همه این مطالب را به نوعی خدمت امام گفته بود، اما امام به‌عنوان مرد غیور تاریخ ایران هرگز نمی‌پذیرفت که یکی از حواریون او بخواهد این‌گونه مسوولیت را برعهده بگیرد. او گفت: پس از آن دیدار، صبح یکشنبه جلسه‌ای در ریاست‌جمهوری تشکیل شد که آن جلسه سرنوشت جنگ را با صلح عزتمند پایان داد و در آن جلسه که سیاستمداران، فرماندهان و برخی ائمه‌جمعه مطرح کشور حضور داشتند، یادگار امام، پیام امام را قرائت کرد و آن هم هدایتگر راه ما بود. رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه هاشمی در اداره جنگ و ساماندهی صلح نقش فوق‌العاده‌ای داشت، گفت: نباید این نقش را از یاد ببریم و باید کتاب‌ها و مطالب گوناگون درباره این نقش برای ایران و نظام اسلامی نوشته شود.
نقش هاشمی در روزهای بحران
رئیس‌جمهور در ادامه مراسم سالگرد درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی اظهار کرد: نقش هاشمی در روزهای بحران این کشور و نظام را نباید از یاد ببریم، چراکه هاشمی مرد حافظ این کشور و نظام بود و با موقع‌شناسی می‌دانست که چگونه باید جریانات را هدایت کند. رئیس‌جمهور با اشاره به توصیه‌ها و تاکیدات آیت‌الله هاشمی در سال 95 به وی درباره ضرورت حضور در انتخابات سال 96 گفت: جای او در آن انتخابات باشکوه و حضور مردم بسیار خالی بود و هیچ روز سختی امروز در دولت وجود ندارد که ما این احساس را نداشته باشیم که دولت یک پناهگاه و حامی بزرگ را از دست داد. روحانی با بیان اینکه اگر امروز هاشمی در میان ما بود، فضا را به‌گونه‌ای دیگر می‌ساخت، افزود: هاشمی بعد از انتخابات 92، بسیار نگران سرنوشت مذاکرات هسته‌ای بود و به‌طور مداوم و مرحله به مرحله آن را دنبال می‌کرد و به غیر از آنکه از من در این باره سوال می‌کرد، با دیگر مسوولان نیز در این‌باره جلسات متعددی داشت. رئیس‌جمهور با بیان اینکه او در تمام عرصه‌ها و موضوعات، دغدغه پیشرفت کشور را داشت و ایران سربلند و عزیز و مدرن را می‌خواست، اظهار کرد: شاید زمینه این اندیشه او در تفکرات امیرکبیر وجود داشت.
هاشمی پدراعتدال کشور
رئیس‌جمهور افزود: هاشمی بنیان‌گذار فناوری هسته‌ای در این کشور بود و هر کس در این کشور جز هاشمی از فناوری هسته‌ای سخن بگوید، نادرست گفته است چراکه او اولین کسی بود که دستور ورود سانتریفیوژ به کشور را داد و در تمامی مراحل مسائل را به ریز دنبال می‌کرد. رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه قدرت دفاعی، فناوری و اعتدال امروز ایران از یادگاران هاشمی‌رفسنجانی است، گفت: اگر بخواهیم در دوران انقلاب، مجسمه‌ای از اعتدال بسازیم، تندیس هاشمی، تنها نماد برای آن است چراکه او همواره با افراط و تفریط مخالف بود و اعتدال را به ما آموخت. گر چه اصل اعتدال برای پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) است اما او پدر تفکر اعتدال و اساس امید در کشور بود. روحانی با بیان اینکه فراجناحی بودن در این کشور سخت است، اظهار کرد: برای کسی که فراجناحی عمل می‌کند روز پیروزی همه کف می‌زنند و در روز سختی همه از او فاصله می‌گیرند و بسیار دشوار است که کسی بخواهد، فراجناحی کار کند، اما هاشمی با هر دو جناح خوب و رفیق بود و با افراطیون هر دو جناح برخورد می‌کرد. معتدلین دو جناح هاشمی را پناهگاه خود می‌دانستند و هر شخصی از تاجر، بازاری، تولیدکننده، سرمایه‌دار و کارگر هنگامی که خدمت وی می‌رسیدند، شخصیتی کم‌نظیر با صبر و حوصله را مشاهده می‌کردند و روحیه می‌گرفتند.
روحانی با تاکید بر اینکه امروز باید هاشمی زمان خود باشیم و راه را ادامه دهیم، گفت: باید در برابر ناملایمات صبر و مدارا کرده و اعتدال را پیشه کنیم و در مشکلات تحمل داشته باشیم. او همچنین گفت: باید از هاشمی اعتدال را یاد بگیریم و نباید هدف را از یاد ببریم. پیش از سخنان رئیس‌جمهور محمد هاشمی برادر مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و فاطمه هاشمی فرزند وی، در سخنانی به بیان وجوه گوناگون شخصیتی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و جایگاه او در انقلاب و کشور پرداختند.
