خبرگزاری تسنیم: اگر چه هفت سال از تدوین "سند تحول بنیادین" می‌گذرد، اما نحوه و چگونگی اجرای آن همواره محل بحث و مناقشه میان مجریان و قانونگذاران بوده است به طوری که یکی از محور‌های استیضاح وزرای آموزش و پرورش در مجلس به زعم استیضاح‌کنندگان کوتاهی وزرا برای اجرایی کردن سند تحول بوده است.
اخیرا نیز آموزش‌وپرورش تغییراتی را در ساختار و انتصابات خود داشت که طبق گفته‌های مسئولان این وزارتخانه، تلاش شده است افرادی برای مدیریت انتخاب شوند که انقلابی، مقید به اجرای سند تحول و منویات مقام معظم رهبری و همراه با دولت تدبیر و امید باشند.
در بحث اجرای سند تحول بنیادین و مشکلات پیش رو، مسائل و چالش‌های کلان آموزش‌وپرورش، مشکلات معیشتی معلمان و انتصابات جدید در آموزش‌وپرورش به ویژه انتصاب حجت‌الاسلام علی ذوعلم در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت‌وگویی با محی‌الدین بهرام محمدیان، رئیس سابق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و رئیس مرکز مطالعات فقهی تعلیم و تربیت داشتیم.
تحقق تحول بنیادین نیازمند تغیر نگرش مدیران ارشد نظام به آموزش‌وپروش
تسنیم: با توجه به شرایط فعلی آموزش و پرورش و تغییراتی که در ساختار سازمانی، اداری و مدیران ارشد انجام شد، سرانجام اجرای سند تحول بنیادین را چگونه می‌بینید؟
محمدیان: تحول بنیادین در آموزش و پرورش یک امر مستمر و طولانی مدت است و بیش از همه نیازمند تغییر نگرش درباره آموزش و پرورش در برنامه‌ریزان، سیاست‌گذاران و مدیران ارشد است؛ اگر نگاه متولیان برنامه‌ریزی و بودجه کشور نسبت به آموزش و پرورش تغییر یابد و تخصیص بودجه به این وزارتخانه را هزینه ندانند بلکه به آن به چشم سرمایه‌گذاری بلندمدت و در عین حال پربازده نگاه کنند یک تحول زیرساختی در آموزش و پرورش صورت می‌گیرد.
نگاه مسئولان ارشد نظام به دستگاه تعلیم و تربیت از یک دستگاه خدماتی باید به یک دستگاه مولد سرمایه اجتماعی تغییر پیدا کند و در گام بعد اجرای راهکار‌های سند تحول به منظور دستیابی به اهداف آن با یک برنامه عمل در زمان معین و بودجه مشخص باید به سرعت پیگیری شود.
تغییر شیفت از برنامه‌های جاری روزمره به برنامه‌های مبتنی بر اسناد بالادستی در بدنه کارشناسی، سطح اولیا و مربیان و معلمان، تحرک و پویایی ایجاد می‌کند.
آسیب‌های سیاست‌زگی و حزب‌بازی در انتصاب‌ها
به اعتقاد بنده تغییر در مدیریت‌ها و بهره‌گیری از نیرو‌های تازه نفس، با انگیزه، انقلابی و کاربلد امر نامطلوبی نیست بلکه می‌تواند نشاط و شادابی را نیز به آموزش و پرورش تزریق کند، اما سیاست‌زدگی، حزب بازی در انتخاب‌ها و انتصاب‌ها می‌تواند آسیب‌زا باشد؛ درباره اصلاح ساختار معتقدم باید با تغییرات حداقلی، ورزیدگی، پویایی، نشاط و سلامت سازمانی را ارتقا بخشید و اگر اجرای اسناد بالادستی در کانون توجه قرار گیرد می‌توان در بازه زمانی یک دهه کامیابی‌های زیادی را برای آموزش و پرورش انتظار داشت.
تسنیم: با توجه به اینکه شما یکی از مدیران ارشد آموزش و پرورش بودید و در تدوین اسناد بالادستی و تغییرات برنامه درسی نقش ایفا کردید، آیا تصور نمی‌کنید با وجود اهمیت جایگاه معلم و نقش کلیدی او در نظام تعلیم و تربیت، امروز رضایتمندی شغلی، تربیت حرفه‌ای و ارزیابی صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان مورد غفلت واقع شده است؟
محمدیان: یقینا معلم کلیدی‌ترین عنصر در تعلیم و تربیت است و نقش به مراتب بالاتری را نسبت به سایر زیرنظام‌ها دارد، در هر کشوری که به تربیت معلم حرفه‌ای و ارتقای صلاحیت‌های معلمی در داوطلبان این مسئولیت اهمیت بیشتری داده‌اند آموزش و پرورش در آنجا رتبه بسیار بالایی در اصلاحات مدنی، مشارکت پذیری عمومی، پیشرفت علوم و فنون و تولید سرانه ملی دارد.
سند تحول معلم را به چشم کارمند حقوق‌بگیر نمی‌داند
در سند تحول بنیادین نگاه به معلم یک نگاه ویژه است در این سند معلم را به چشم کارمند حقوق بگیر ندیده‌اند بلکه باید راهبر آموزشی و پژوهشگر واجد توانایی‌های ارتباط بین نسلی باشد بنابراین برای دستیابی به چنین جایگاهی همه باید تلاش کنند اعم از دولت، مجلس، خانواده، نخبگان و حتی خود معلمان.
گام اول برای داشتن معلمان در تراز آموزش و پرورش جمهوری اسلامی گزینش و انتخاب، آموزش و تربیت، به کارگیری و نگهداشت و ایجاد سامانه سنجش و ارزیابی حرفه‌ای و بازآموزی و بهسازی نیروی انسانی است.
معیشت معلم نه تنها باید حداقل‌های زندگی را پاسخگو باشد بلکه ضرورت دارد هزینه‌های مطالعه و بازآموزی، دستیابی و دسترسی به منابع و مراکز یادگیری در حد یک فناور و پژوهشگر برای آن‌ها تأمین شود؛ ایجاد نظام رتبه‌بندی حرفه‌ای مبتنی بر سنجه‌های حرفه‌ای که یک تشکل حرفه‌ای به نام سازمان نظام معلمی درآن مشارکت دارد از ضرورت‌های فوری امروز آموزش و پرورش است.
تسنیم: اخیراً در پی انتصاب ریاست جدید سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برخی منتقدان از شکل‌گیری آموزش و پرورش ایدئولوژیک و نگاه محدود در حوزه برنامه درسی ابراز نگرانی می‌کنند؛ نظر شما در این رابطه چیست؟
محمدیان: البته باید این جمله را بگویم که ادعا علیه فرد و اتهام‌زنی کار آسانی است، اما به لحاظ اخلاقی و انسانی نارواست که شخصیت‌های علمی و انسان‌های منصف از آن اجتناب می‌کنند؛ به اعتقاد بنده انتصاب جدید در سازمان پژوهش با شناختی که بنده از سازمان و شخص آقای ذوعلم دارم، بسیار شایسته است و موجب تعالی، رشد و تکمیل حلقه‌های مانده از برنامه درسی ملی و سند تحول بنیادین خواهد بود به شرط آنکه کارشکنی‌های ناجوانمردانه مانع کار نشود.
آموزش‌وپرورش جمهوری اسلامی ایران باید مبتنی بر نظریه اسلامی تعلیم و تربیت باشد
اولا آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران باید مبتنی بر نظریه اسلامی تعلیم و تربیت و واجد هویت ایرانی باشد؛ اگر کسی چنین نگاهی را ایدئولوژیک می‌داند این اشکال آموزش وپرورش نیست و شخص باید نگاه خود را اصلاح کند.
آموزش و پرورش باید نسل آینده را مسلمان و یک شهروند ایرانی متعد به ارزش‌های دینی و واجد هویت ایرانی و انقلابی تربیت کند که بتواند در جامعه جهانی حضور فعال داشته باشد، نقش سازنده ایفا کند و در عین حال از هویت خود بیگانه نشود و برای نیاز‌های شخصی، خانوادگی و ملی و اجتماعی خود پاسخ‌های متناسب بیابد و در تکمیل و تکوین هویتش بکوشد.
انتظار عجیب برخی افراد با اندیشه‌های سکولار و دین‌گریز از آموزش‌وپرورش
بعضی‌ها انتظار دارند با توجه به آموزه‌های اندیشه سکولار و دین‌گریز در یک جامعه ایمانی عهده‌دار مسئولیت تعلیم و تربیت شوند؛ این افراد با تنگ نظری اشکالات و عیب‌های متوجه به خود را به دیگران تهمت می‌زنند. ایدئولوژیک‌ترین نهاد‌های آموزشی در همان جا‌هایی است که حتی تاریخ مسلم را انکار و قلب واقعیت می‌کنند و حتی اجازه نمی‌دهند درباره آن پژوهش صورت گیرد؛ شما می‌توانید به کتاب‌های درسی به ویژه تاریخ قرن اخیر مراجعه کنید و ببینید چقدر از واقعیت‌های تاریخی در جنگ اول و دوم و وقایع بعد از آن در اروپا و آسیا به ویژه خاور دور و آسیای غربی انکار و یا تحریف شده است.
قضاوت‌های ایدئولوژیک اینهاست نه نگاه برنامه درسی که الگوی هدفگذاری عقلانی را با آموزه‌های متخذ از دین همراه کرده است؛ ثانیا آقای ذوعلم یک شخص آشنا به آموزش و پرورش و دارای سابقه مدیریتی در سازمان پژوهش و بالاتر از همه از جمله متفکران و صاحب نظرانی است که در مباحثات جدی سند تحول حضور داشته و در تدوین برنامه درسی نقش مهمی داشته است.
البته بنده از بعضی از مطالب متعجب شدم ظاهرا برخی دوستان صلاحیت‌های علمی و حرفه‌ای را با گرایش‌های سیاسی و حزبی جابه‌جا می‌بینند؛ امیدوارم در فرصت پیش‌روی دولت و آموزش و پرورش، ارزشیابی لازم از استقرار برنامه درسی جدید و پیامد‌های آن انجام پذیرد تا در دوره بازنگری سند تحول و برنامه درسی ملی نواقص و کاستی‌ها نیز زدوده شوند.
یقینان با توجه به پشتیبانی رئیس جمهور از انتصاب ریاست جدید سازمان پژوهش و همچنین جلب نظر موافق از رهبر معظم انقلاب توسط وزیر آموزش و پرورش می‌توان مناسبت‌های برون سازمانی را بهبود بخشد.
