|
سال
|
ب ث ژ
|
ثلاث 3
|
پولیو3
|
سرخک1
|
هپاتیت ب 3
|
|
1363
|
10/4
|
33
|
|
38/3 |
---
|
|
1396
|
99
|
99
|
99
|
98
|
99
|
وی می‌گوید: بی‌تردید این موفقیت‌ها بدون تعهد و حمایت سیاستگذاران ارشد کشوری، به دست نمی‌آمد. از طرفی هم وجود شبکه خدمات بهداشتی- درمانی با پوشش بالای 95 درصد مناطق روستایی کشور، برقراری زنجیره سرمای مناسب واکسن و حفظ کیفیت آن از سطح سردخانه مرکزی واکسن تا محل تلقیح در مراکز شهری و روستایی، خودرو‌های سردخانه‌دار برای حمل واکسن و یخچال‌های نگهداری واکسن و همچنین توان بالای علمی در کشور جهت ساخت واکسن‌های مصرفی و بویژه مشارکت خانواده‌ها برای واکسیناسیون فرزندان‌شان، در دستیابی به این موفقیت‌ها و ارتقای شاخص‌های بهداشتی کشور نقش موثری داشتند.
ریشه کنی جهانیِ فلج اطفال
در سال 1988 میلادی (1367 شمسی)، 10 سال پس از موفقیت در ریشه کنی جهانی بیماری آبله، کشور‌های عضو سازمان جهانی بهداشت متعهد شدند که برای ریشه کنی جهانی بیماری فلج اطفال اقدام کنند. تحت پوشش قرار گرفتن همه کودکان و واکسیناسیون کامل به همراه انجام عملیات ایمن سازی تکمیلی فلج اطفال از استراتژی‌های اصلی دستیابی به این هدف بودند. اقدامات واکسیناسیون وسیع انجام شده در طی این سال‌ها سبب شده تا شیوع این بیماری بیش از 99.9 درصد در دنیا کاهش یابد و از 350 هزار مورد در سال به 22 مورد رسیده است و به اذعان مسئولان، در حال حاضر این بیماری تنها در دو کشور افغانستان و پاکستان شیوع دارد.
فلج اطفال از ایران پاک شد
رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت در این باره به ایسنا می‌گوید: در سال‌های قبل از واکسیناسیون، سالیانه بیش از 1000 مورد بیماری فلج اطفال در کشور رخ می‌داد. با مداخلات انجام شده آخرین مورد بیماری بومی فلج اطفال در ایران در سال 1374 بود و در سال‌های 1375 لغایت 1379 نیز سالیانه مواردی از بیماری از کشور‌های افغانستان و پاکستان به شکل وارده کشف می‌شد و آخرین مورد آن در آذر 1379 در شهرستان چابهار رخ داد. پس از آن در طی 18 سال گذشته هیچ موردی از این بیماری در کشور شناسایی نشده است. مهم‌ترین عامل پاک ماندن کشور از بیماری فلج اطفال، حفظ پوشش واکسیناسیون بالای 95 درصد و انجام عملیات‌های واکسیناسیون تکمیلی فلج اطفال در کشور بوده است.
به گفته زهرایی، روز‌های ملی ایمن سازی از سال 1373 با هدف تحت پوشش بردن همه کودکان زیر 5 سال کشور در 2 نوبت و به فاصله یک ماه آغاز و در طی 5 سال پیاپی تکرار شد. در این عملیات‌های ایمن‌سازی تکمیلی در هر نوبت حدود 9 میلیون کودک زیر 5 سال دو قطره واکسن خوراکی فلج اطفال دریافت می‌کردند. از سال 1378 تا کنون نیز در برخی مناطق کشور بویژه در استان‌های جنوب شرق کشور که در مجاورت کشور‌های افغانستان و پاکستان هستند و در معرض خطر بیشتر ورود مجدد بیماری قرار دارند، همچنان این برنامه انجام می‌شود.
وی می‌افزاید: برای اطمینان از نبود بیماری فلج اطفال، سازمان جهانی بهداشت نظام مراقبت ویژه‌ای با شاخص‌های مشخص و دقیق طراحی کرده که در همه کشور‌های جهان مورد عمل و پایش قرار می‌گیرد. توانمندی نظام سلامت کشور در تمام سال‌های گذشته با دارا بودن شاخص‌های مورد نظر سبب شده که سند کشوری تاییدیه ریشه کنی فلج اطفال سالیانه روزآمد شده و در کمیته‌های فنی سازمان جهانی بهداشت مورد تایید قرار گرفته است.
اقداماتی در راستای برنامه‌ای جهانی
کاهش قابل ملاحظه موارد بیماری فلج اطفال در دنیا، نوید بخش نزدیک بودن به زمان موفقیت در دستیابی جهانی به هدف ریشه کنی فلج اطفال است. طبیعی است که برای سرعت بخشیدن به این روند و آمادگی برای مرحله اعلام ریشه کنی جهانی بیماری و مراحل بعدی آن باید حداکثر ایمنی و مصونیت در کودکان ایجاد شود. رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت در همین زمینه به ایسنا می‌گوید: واکسن‌های فلج اطفال بر 2 نوع خوراکی و تزریقی هستند که هر دو، واکسن‌های بسیار موثری هستند. در طی سال‌های گذشته در کشورمان از نوع خوراکی واکسن به شکل قطره استفاده شده و در حال حاضر همه کودکان از بدو تولد تا 6 سالگی، 6 نوبت قطره واکسن خوراکی فلج اطفال را دریافت می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: بنا به توصیه کمیته فنی ایمن سازی کودکان کشور، جهت ایجاد حداکثر ایمنی در کودکان علیه ویروس‌های مولد فلج اطفال، یک نوبت واکسن تزریقی فلج اطفال در سن 4 ماهگی به برنامه جاری واکسیناسیون کودکان کشور اضافه می‌شود. به همین منظور از سال 1395 همه کودکان در سراسر کشور وقتی برای دریافت واکسن 4 ماهگی به مراکز بهداشتی درمانی و خانه‌های بهداشت مراجعه می‌کنند، علاوه بر واکسن‌های قبلی (قطره واکسن خوراکی فلج اطفال و واکسن پنج گانه) یک نوبت واکسن تزریقی فلج اطفال نیز دریافت می‌کنند. مطالعات متعدد نشان داده که این نوع استفاده سبب تقویت پاسخ ایمنی می‌شود و سبب سرعت بخشیدن و رسیدن به هدف ریشه کنی جهانی فلج اطفال می‌شود.
زهرایی درباره تولید داخلی واکسن تزریقی فلج اطفال می‌گوید:با توجه به نیاز روزافزون دنیا به واکسن تزریقی فلج اطفال، اقدامات خوبی برای راه‌اندازی خط تولید این واکسن جدید در کشور آغاز شده و انتظار می‌رود در سال‌های آتی شاهد به ثمر نشستن تلاش‌ها در موسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی و همچنین انستیتو پاستور ایران و تولید این واکسن در کشور باشیم.
سند کشوری حذف سرخک و سرخجه
رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت همچنین درباره اقدامات انجام شده در راستای حذف سرخک در دنیا و برنامه‌های ایران در این زمینه می‌گوید: واکسیناسیون سرخک در ایران از سال 1346 شروع شد، ولی پوشش برنامه واکسیناسیون تا قبل از انقلاب بسیار پایین بود. در سال‌های قبل از اجرای واکسیناسیون، سالیانه بین 150 تا 500 هزار مورد سرخک در کشور رخ می‌داد. بر همین اساس برنامه گسترش ایمن‌سازی در کشور در سال 1363 با هدف پوشش کامل کودکان در برابر بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن از جمله سرخک، آغاز شد.
وی با بیان اینکه حذف سرخک در منطقه مدیترانه شرقی تا سال 2020 هدف گذاری شده است، می‌افزاید: تا به این همه کشور‌های منطقه، گردش این بیماری در کشور خود را متوقف و بیماری را به حداقل ممکن برسانند. جمهوری اسلامی ایران نیز برای دستیابی به هدف حذف سرخک و سرخجه، بزرگ‌ترین عملیات ایمن سازی تکمیلی این دو بیماری در دنیا را طراحی کرد و 33 میلیون نفر در طی 3 هفته واکسینه شدند.
زهرایی می‌گوید: در این راستا از سال 1383 واکسن سرخک – سرخجه - اوریون (MMR) جایگزین واکسن سرخک در ایمن‌سازی جاری شد. بهبود مستمر نظام مراقبت منجر به شناسایی دقیق و سریع موارد مشکوک به سرخک و واکنش سریع به هر مورد تایید شده سرخک شده است. در سال 1394 نیز نزدیک به دو میلیون کودک 9 ماه تا 15 سال در مناطق جنوب شرق کشور واکسن تکمیلی سرخک و سرخجه را دریافت کردند.
موفقیت‌هایی که باید ادامه یابد
رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت می‌گوید: حذف سرخک به معنای صفر شدن موارد بومی سرخک و قطع گردش ویروس بومی سرخک در طی 12 ماه و برقراری نظام مراقبت استاندارد است. چنانچه این وضعیت برای 36 ماه و بیشتر تداوم یابد، آن کشور موفق به دریافت تاییدیه حذف سرخک می‌شود. در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران جزو اولین کشور‌های منطقه است که سند کشوری حذف سرخک و سرخجه را تهیه و برای بررسی و تایید به سازمان جهانی بهداشت ارسال کرده است. این موفقیت ارزشمند حاصل بیش از 3 دهه تلاش خستگی ناپذیر کارکنان بهداشتی از دورترین نقاط روستایی تا سطوح ستادی نظام سلامت کشور است که به دلیل شیوع بیماری در کشور‌های همسایه باید همچنان با قدرت ادامه داشته باشد.
جدول و برنامه واکسیناسیون کودکان در سال 1397
|
نام واکسن‌های دریافتی
|
سن کودک
|
|
واکسن سل (ب ث ژ)، واکسن قطره خوراکی فلج اطفال، واکسن هپاتیت ب
|
زمان تولد
|
|
واکسن قطره خوراکی فلج اطفال، واکسن پنج گانه
|
2 ماهگی
|
|
واکسن قطره خوراکی فلج اطفال، واکسن تزریقی فلج اطفال، واکسن پنج گانه
|
4 ماهگی
|
|
واکسن قطره خوراکی فلج اطفال، واکسن پنج گانه
|
6 ماهگی
|
|
واکسن سرخک، سرخجه و اوریون
|
12 ماهگی
|
|
واکسن سرخک، سرخجه و اوریون، واکسن قطره خوراکی فلج اطفال، واکسن سه گانه
|
18 ماهگی
|
|
واکسن قطره خوراکی فلج اطفال، واکسن سه گانه
|
6 سالگی
|
