دکتر شادی نعیمی؛ متخصص نوزادان و کودکان
آپاندیسیت یک ورم و التهاب دردناک به همراه عفونت شدید در ناحیه آپاندیس است که از روده جدا می‌شود. آپاندیس یک استطاله انگشت‌مانند و بن‌بست مرتبط با روده است.
با وجود این همه روش‌های تحقیق و پیشرفت در علم پزشکی هنوز وظیفه واقعی آپاندیس را نمی‌دانیم اما حداقل می‌دانیم که برداشتن آن عواقب سختی ندارد.
آپاندیسیت شایع‌ترین علت جراحی اورژانسی در کودکان است.
آپاندیسیت وقتی رخ می‌دهد که دهانه ورودی آپاندیس با بخشی از بازمانده‌های مواد غذایی بسته شود و سپس عفونت و اختلال خونرسانی اتفاق بیفتد.
این عامل انسداد به جز پس‌ماندهای غذایی می‌تواند موکوس بخش بزرگی از مدفوع یا یک انگل باشد.
هرچه اختلال در خونرسانی بیشتر شود درد و علائم بیشتر می‌شود و اگر به فوریت درمان نشود، آپاندیس پاره می‌شود و میزان خطر برای بیمار بالا می‌رود و آپاندیسیت به پریتونیت (عفونت پرده‌های شکم) تبدیل می‌شود که درمان آن بسیار سخت‌تر و زمان‌بر تر می‌باشد.
ریسک فاکتور‌های وقوع آپاندیسیت
یکی از هر 1000 کودک زنده در طول عمر مبتلا به آپاندیسیت می‌شود و همان‌طور که گفته شد آپاندیسیت یکی از شایع‌ترین علل جراحی اورژانس در کودکان است.
بیشترین این موارد بین 10 تا 30 سال رخ می‌دهد و در کودکان زیر ده سال اگرچه اتفاق نادرتری است، اما تشخیص این موارد بسیار مشکل‌تر است.
هرچه سن کمتر باشد علائم گمراه‌کننده‌تر است.
علائم شایع در آپاندیسیت
اغلب شروع علائم با ضعف و بی‌اشتهایی است و سپس تب و استفراغ و دل‌درد رخ می‌دهد.
درد می‌تواند کولیکی باشد یا نباشد اما نکته مهم این است که سیر درد کاملا بدتر شونده است.
درد شکم
درد شکم شاه‌علامت آپاندیسیت است، البته در بسیاری از بیماری‌های کودکان ما با درد شکم روبرو هستیم و این کار تشخیص را مشکل می‌کند.
این درد در بخش تحتانی راست اتفاق می‌افتد، البته گاه در اطراف ناف و در بخش فوقانی راست نیز می‌تواند باشد.
بنابراین محل شدت و شروع درد می‌تواند گمراه‌کننده باشد.
در آپاندیسیت درد فزاینده است و اگر بیمار داروی مسکن دریافت نکند، درد آنقدر زیاد می‌شود که فرد قادر به تحمل نیست.
این درد با نفس عمیق، حرکت، خمیازه و سرفه نیز بدتر می‌شود.
اگر آپاندیس پاره شود، درد در سراسر شکم پخش می‌شود.
تهوع و استفراغ
علامت شایعی است و چون در بسیاری از بیماری‌های دیگر شایع در سنین کودکی این علائم وجود دارند با این مطلب پزشک و مادر را گمراه می‌کند، به خصوص اگر بیمار بدون تشخیص و زودهنگام و خودسرانه داروی
ضد‌تهوع بگیرد این امر علائم را می‌پوشاند و بیمار را بیشتر دچار اشکال می‌کند.
کم شدن اشتها
شاید بگویید در اکثر بیماری‌ها کودک کم‌اشتها است، اما در مورد آپاندیسیت واقعا بچه هیچ نمی‌خورد.
تب و لرز
گاه در ساعات اولیه موجود نیست ولی بعد از چند ساعت اول حتما باید تب موجود باشد، البته چون مصرف استامینوفن شایع است باید شرح حال دقیق گرفت.
تغییر رفتاری
به‌دلیل شدت درد، بچه کاملا مضطرب و بی‌قرار است.
اسهال یا یبوست
هر دو می‌تواند وجود داشته باشد و در زمانی که کودک کم‌سن است و اسهال و استفراغ دارد ریسک خطا در تشخیص بالا می‌رود.
تشخیص دقیق
به‌جز معاینه دقیق و شرح‌حال کامل که همیشه بسیار گویا است باید از روش‌های پاراکلینیکی نیز استفاده کرد.
سونوگرافی می‌تواند کمک مهمی باشد. اگرچه سونوگرافی نظر صد در صد نمی‌دهد و همیشه تقاضای تطبیق با علائم بالینی می‌شود، اما کمک بسیار مهمی است.
در برخی کشورها از سی‌تی‌اسکن استفاده می‌شود. این روش در کشور ما شایع نیست.
اولین تست آزمایشگاهی معمولا بررسی کامل خون یا CBC است و سپس ادرار و مدفوع باید بررسی شود.
اگر افزایش شدید سلول‌های سفید مشهود باشد این امر به نفع آپاندیسیت است.
آزمایش ادرار انجام می‌شود تا اولا وجود عفونت ادراری را رد کنیم و دوما بدانیم آیا علائمی به نفع آپاندیسیت هست یا نه.
در 10 تا 25 درصد موارد در ادرار گلبول قرمز و سفید بدون وجود میکروب هست که به نفع آپاندیسیت است. درمان بستگی به سن کودک و سلامت عمومی دارد.
اغلب به دلیل خطر پارگی جراحی اورژانس بهترین راه است.
اگر پارگی آپاندیس اتفاق نیفتاده باشد، با یک انسیزیون یا پارگی کوچک جراحی انجام می‌شود، اما در صورت تاخیر در درمان عمل جراحی بزرگ‌تر است، نیازمند به درناژ بعد از جراحی است و مدت بستری بیشتر می‌شود.
امروزه در مراکزی که روی لاپاروسکپی تجربه خوبی دارند این کار با کمک لاپاروسکپی نیز انجام می‌شود.
گاه در اطراف آپاندیس حالتی شبیه آبسه پدید می‌آید و بیمار با ضد درد کنترل می‌شود و علائم به جای بدتر شدن ثابت می‌ماند.
در این موارد با آنتی‌بیوتیک داخل رگ درمان آغاز می‌شود و با دید سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن آبسه درناژ (تخلیه) می‌شود.
سپس 6 تا 8 هفته بعد به طور انتخابی آپاندیس برداشته می‌شود. بعد از جراحی بیمار تا 8 هفته باید از ورزش سنگین و بار سنگین دوری کند.
کودک با ضد درد و آنتی‌بیوتیک مرخص می‌شود. از دو روز بعد از جراحی کودک باید راه برود و حتما باید فیبر و میوه کافی بخورد که یبوست پدید نیاید.
از نظر تشخیص افتراقی بیماری‌هایی مثل پیچ‌خوردگی روده، عفونت در دیورتیکول مکل (یک فضای بن‌بست که اگر در آن عفونت باشد علائم شبیه آپاندیس است)، اسهال و استفراغ، عفونت ادراری، حاملگی خارج از رحم و بیماری‌های التهابی لگن، همیشه مطرح هستند.
بیشتر بخوانید:
ماجرای آپاندیس
