شروط نامزدی برای ریاست جمهوری کی تعریف می‎شود؟

مژده هادی‌زاده: در ثبت نام انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم یکی از مسائل پر سرو صدا، هجوم مردم عادی به وزارت کشور برای ثبت نام در انتخابات بود. ثبت نام 1636 نفر در این انتخابات، رکوردی نسبت به ادوار گذشته بود.

بیش از هزار نفر شهروند عادی که بعضا پوشش و اعلام مواضع برخی از آنها تبدیل به طنز تلخ رسانه‌ای شد؛ اعلام آمادگی کردند که ریاست قوه مجریه را به دست بگیرند. جالب آنکه اغلبشان خود را اصلح دانسته و یقین داشتند که شورای نگهبان صلاحیت آنها را تایید خواهد کرد.

در نخستین روز از ثبت نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم تنها چهره سیاسی ثبت نام کننده در میان 126 نفر مصطفی میرسلیم بود. همین عارضه واکنش دبیر شورای نگهبان را در پی داشت که گفت: اغلب کسانی که در روز اول ثبت نام کردند شرایط لازم را ندارند.{اینجا} آیت‌الله جنتی همچنین در ادامه این روند از رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی خواست در خصوص شرایط داوطلبان ریاست جمهوری روشنگری کنند و رویه کار بررسی صلاحیت‌ها را برای جامعه تبیین نموده و شبهه‌های احتمالی را برای مردم رفع کنند.{اینجا}

عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان نیز در واکنش به آمار ثبت نام کنندگان دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تاکید کرد: بر هر صاحب عقلی روشن است که وقتی از رجل سیاسی، مذهبی سخن گفته می شود، قطعا حداقلی از سن و یا معلومات لازم است.{اینجا} اشاره او به ثبت نام کودکانی بود که هنوز حتی به سن قانونی نیز نرسیده بودند. او حتی با حضور در یک برنامه زنده تلویزیونی نیز این انتقاد را تکرار کرد و گفت: چرا افرادی که قطعا واجد شرایط نیستند، ثبت‌نام می‌کنند؟{اینجا}
از میان دیگر اعضای شورای نگهبان، نجات الله ابراهیمیان حقوقدان این شورا نیز طی یادداشتی به خلاءهای قانونی موجود اشاره کرد و نوشت: مسئولین محترم نظام باید در فرصت مناسب از مردم عذرخواهی کنند. شاید از ما سئوال شود، حال که عده ای با اغراض متفاوت به آبروی کشور فکر نمی‌کنند، چرا مسئولین بار این گناه سنگین را باید خود به دوش بکشند؟ {اینجا}

همچنین محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با انتشار پیامی در صفحه اجتماعی خود بازتاب وسیع رسانه‌ای این موارد را موجب توهین به مردم و مردمسالاری نامید.{اینجا}

از میان مراجع عظام تقلید، آیت‌الله مکارم شیرازی نیز با صدور بیانیه‌ای صراحتا از وضع نابه‎سامان ثبت نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری انتقاد و ابراز نگرانی کرد و گفت: عده‌اى ناآگاه و گروهى آگاهانه براى به سُخره کشیدن انتخابات ریاست جمهورى و ضربه زدن به‌نظام با نداشتن هیچ‌گونه صلاحیتى، براى نام‌نویسى شرکت کرده و حتى صف تشکیل مى‌دهند و از آنجا که ادامه این وضع به ضرر نظام مقدس جمهورى اسلامى است و مخالف شئون کشور بزرگى مانند کشور ماست؛ باید هر چه زودتر فکرى براى حل این مشکل شود. تعجب مى‌کنیم چگونه بزرگان کشور براى حل این مشکل تدبیرى نفرموده‌اند!.{اینجا} ایشان در اظهار نظر دیگری در روزهای آتی ثبت نام‎ نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری نیز گفت: اینکه جوان 16 ساله و پیرزن ازکارافتاده برای ثبت‌نام در انتخابات اقدام کرده‌اند مایه آبروریزی است. برخی مسئولان از این موضوع به‌عنوان شور انتخابات یاد می‌کنند درحالی‌که این اقدام آبروریزی است و در دنیا این اقدام را مسخره می‌کنند.{اینجا}

نگاه مجلس به اصلاح قانون انتخابات

 اینکه اصلاح قانون انتخابات علی‎رغم اینکه مسئله مهمی است و بارها در مجلس شورای اسلامی مورد بحث بوده است چرا از پیچ شورای نگهبان نمی گذرد جای بحث جدی دارد. {اینجا} اصلاحیه‎ای که بارها در دستور کار مجلس قرار گرفته و بارها به دلیل ایراد شورای نگهبان از دستور خارج شد. چرا که اصلاح شرایط نامزدهای ریاست جمهوری منوط به اصلاح قانون اساسی است که از منظر این شورا باید در قالب رفراندوم انجام شود و نمی‎توان با تدوین قانونی عادی به اصلاح قانون اساسی پرداخت.

اگرچه این بار هم بسیاری صاحبنظران، از مجلس انتظار داشتند که برای اصلاح قانون انتخابات وارد عمل شود؛ اما رئیس مجلس در اظهارات روشنی نشان داد که توپ در زمین شورای نگهبان است نه مجلس. او در نخستین نطقش پس از پایان ثبت نام نامزدها از تریبون مجلس گفت: اینکه برخی می‎دانند صلاحیت نامزدی ریاست جمهوری را ندارند اما برای هیجانش وارد عرصه شده‌اند، وهن کار ریاست جمهوری است. باید این نکته را متذکر شوم که این مشکل مربوط به مجلس نیست. ما قانون مفصلی تصویب کردیم که مثلا فرد مدیر و مدبر چه ویژگی‎ها و سوابق اجرایی باید داشته باشد یا چه افرادی باید او تایید کنند. این قانون در مجلس قبل به شورای نگهبان داده شد ولی شورای نگهبان آن را رد کرد. آیت‎الله جنتی به من گفتند که من همه این را قبول دارم اما این را به صورت آیین نامه در شورای نگهبان تصویب می کنیم، خب،‌ این کار را هم انجام ندادند. اما حالا در رسانه ها می گویند چرا قانون وجود ندارد، خب ما که قانون را تصویب کردیم. {اینجا}

البته همچنان نمایندگانی چون مصطفی کواکبیان بر این باورند که همه مقصر هستند.{اینجا} شاید از این منظر که شورای نگهبان پس از ابلاغ سیاست‎های کلی انتخابات موظف بود تفسیرش از قانون را ارائه دهد و نداده است. البته سخنگوی شورای نگهبان در واکنش به بحث‌های مطرح شده در مجلس بیان کرد که همه قصور داشتیم. {اینجا}

اینکه باز هم چهار سال بعد شاهد این حواشی و مسائل در روند ثبت نام نامزدهای ریاست جمهوری باشیم یا نه، به شورای نگهبان بستگی دارد. به نظر می‎رسد که این روزها از هر نظر شرایط مناسبی برای اصلاح قانون فراهم است بویژه آنکه افکار عمومی منتظر واکنش مناسب از سوی مسئولان امر است. توجیهاتی نظیر اینکه ثبت نام همه افراد در این انتخابات می‎تواند ویترینی برای دموکرات جلوه دادن صحنه انتخابات باشد دیگر نمی‎تواند نمایش‎های وهن آمیز برای کسب کرسی ریاست دولت را پوشش دهد. جای آن است که به این سوال پاسخ درخوری داده شود که چرا به جای کیفیت انتخابات بر تعداد نامزدهای آن افزوده شده است؟

27212