رشد عجیب مصرف بنزین در چند سال گذشته پیامدهای اقتصادی و زیست‌محیطی زیادی برای کشور به همراه داشته؛ ماه به ماه مصرف بنزین رشد پیدا کرده، سال به سال هوا آلوده‌تر شده و در پایان هر روز سلامت مردم در وضعیت خطرناک‌تری قرار گرفته‌اند.
20 میلیون لیتر مصرف اضافی بنزین در کشور
اما نه تنها در مقایسه با گذشته، در مقایسه با دیگر کشور هم وضعیت ایران در زمینه مصرف بنزین خوب نیست. مقایسه آمار مصرف روزانه بنزین در ایران با دیگر کشورها نشان می‌دهد که مصرف بنزین در بیشتر کشورهایی که جمعیتی مشابه با ایران دارند کمتر از ایران است.
آنچنان که اظهارات برخی از مقامات مسئول در کشور نشان می‌دهد، میزان مصرف اضافی بنزین در جامعه، حدود 20 میلیون لیتر برآورد می‌شود.
رقمی قابل توجه که در صورت مدیریت مصرف بنزین و اصلاح الگوی مصرف، دستاورد‌های قابل توجهی برای اقتصاد کشور حاصل خواهد شد.
در این خصوص، علیرضا محجوب، رئیس فراکسیون کارگری و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی به رسانه‌ها می‌گوید: در حال حاضر، 20 میلیون لیتر بنزین در کشور، به صورت اضافی مصرف می‌شود که این رقم را می‌توان با اتخاذ تدابیر سازنده و موثر، کنترل و محدود کرد.
وی در ادامه می‌افزاید: البته در ارتباط با تولید و تامین بنزین، کشور با مشکل عدیده‌ای مواجه نیست، اما در کنار برخی از دغدغه‌ها، موضوع آب و هوا (سلامت زیست محیطی) نیز از موضوعات جدی و قابل توجه به شمار می‌رود.
به زعم وی، در صورت کاهش روزانه یک میلیون لیتر مصرف بنزین در کلانشهر تهران، به سلامت آب و هوایی پایتخت، کمک شایانی می‌شود.
در این میان، تدابیر متعددی برای کنترل و کاهش مصرف بنزین مطرح می‌شود که تجدید نظر در نرخ بنزین، سهیمه بندی و... از نمونه‌های آن به شمار می‌رود.
همان‌گونه که می‌دانید مصرف سوخت یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای خرید خودرو در کشورهای پیشرفته محسوب می‌شود. البته در کشور ما به دلیل محدودیت گزینه‌ها چاره‌ای به جز خرید خودروهای قدیمی و پرمصرف وجود ندارد و به همین دلیل مصرف سوخت از اهمیت کمتری نسبت به سایر گزینه‌های خرید برخوردار است.
توصیه‌ها و پیشنهاداتی برای کاهش مصرف بنزین خودروها
حسین بعثتی کارشناس فنی خودرو در تشریح راهکار‌های موثر در کاهش و کنترل مصرف بنزین اظهار کرد: یکی از مولفه‌های بسیار تعیین کننده در کاهش یا افزایش مصرف بنزین به میزان سرعت خودرو معطوف می‌شود و به واقع در صورت رعایت سرعت اصولی می‌توان تا حدود بسیاری مصرف بنزین را کاهش داد.
وی افزود: به طور مثال اگر خودرویی با سرعت 80 کیلومتر در ساعت حرکت کند، میزان مصرف آن در مقایسه با سرعت 110 تا 120 کیلومتر در ساعت به میزان قابل توجهی کمتر می‌شود و با این سرعت (80 کیلومتر)، راننده قادر خواهد بود 20 کیلومتر بیشتر، طول مسافت جاده‌ای را طی کند.
این کارشناس فنی خودرو گفت: این عادت به غلط در برخی از افکار و اذهان عمومی جا افتاده که خودروی سرد، پیش از حرکت می‌باید چندین دقیقه درجا کار کند که به واقع این ذهنیت غلط است و در خودروهای قدیمی، میزان کارکرد درجای خودرو پیش از حرکت، نهایتا تا یک دقیقه کافی است و در خودروهای جدید، اساسا کارکرد درجای خودرو نیاز نیست و آنچه که باید رعایت شود معطوف به این امر می‌شود که در دقایق ابتدایی نباید خودرو با سرعت بالا حرکت کند.
وی افزود: تغییرات ناگهانی سرعت خودرو، یکی دیگر از موارد اثرگذار در افزایش ضریب مصرف بنزین به شمار می‌رود و رانندگان می‌باید حتی المقدور از حرکت‌های ناگهانی این چنینی اجتناب کنند.
کارشناس فنی خودرو تصریح کرد: تنظیم باد چرخ‌ها یکی دیگر از مواردی است که در بهینه سازی مصرف بنزین، نقش موثری ایفاء می‌کند و کنترل باد چرخ‌ها بصورت مقطعی و در بازه‌های زمانی میان مدت، اصلی ضروری به شمار می‌رود.
وی افزود: ترمز‌های ناگهانی و به تبع آن شتاب‌های ناگهانی، یکی دیگر از مولفه‌های تاثیرگذار در تشدید مصرف بنزین محسوب می‌شود، بطور مثال پیش از رسیدن به سرعت گیر (در ارتباط با محور‌هایی که راننده خودرو به مسیر آشنا است) می‌باید حرکت اتومبیل بصورتی برنامه ریزی شود که سرعت خودرو بصورت آرام و تدریجی کاهش پیدا کند و به واقع رعایت همین نکات و موارد به ظاهر پیش پا افتاده، نقش قابل توجهی در کنترل مصرف بنزین خواهد داشت.
بعثتی در ادامه بیان کرد: حتی المقدور از پایین آوردن شیشه‌های خودرو در هنگام حرکت اتومبیل اجتناب شود، زیرا این امر و یا قرار دادن بار و اثاثیه بر روی باربند در مسافت‌های طولانی، مقاومت خودرو در برابر باد را افزایش می‌دهد و رهایی از این فشار، با فشار هر چه بیشتر به موتور اتومبیل و به تبع آن مصرف فزاینده‌تر بنزین همراه خواهد بود
استفاده از لاستیک‌های رادیال برای اصطکاک کمتر بین تایر و جاده و کنترل و بررسی ترمز‌های خودرو بصورت دوره‌ای از دیگر عوامل موثر در کنترل مصرف بنزین به شمار می‌رود.
بعثتی گفت:کنترل کارکرد صحیح موتور خودرو و تنظیم موتور از دیگر مواردی است که نقش بسیار بسیار تعیین کننده‌ای در مصرف استاندارد و متعارف بنزین ایفاء می‌کند و می‌باید این امر از سوی مالکان خودرو بصورتی منظم و دقیق پیگیری شود.
بازی دو سر باخت تولید خودروهای پر مصرف
این یک واقعیت است که تولید خودروهای قدیمی موجود در کشور با افزایش مصرف سوخت همراه است و در شرایط فعلی که اختلاف فاحشی بین قیمت بنزین در ایران و کشورهای منطقه وجود دارد. صرفه جویی ناشی از مصرف کمتر سوخت می تواند به صادرات منجر شده و بودجه عظیمی را در کشور آزاد کند.فربد زاوه یکی از مدیران اسبق صنایع خودروسازی کشور در این رابطه معتقد است که مصرف تنها 2 لیتر سوخت کمتر در ازای صد کیلومتر با آنچنان صرفه اقتصادی هنگفتی همراه است که امکان نوسازی تمام ناوگان فرسوده در کشور محقق می شود.
برای مثال چنانچه قیمت بنزین در کشورهای منطقه را لیتری 3000 تومان در نظر بگیریم، با توجه به قیمت یک هزار تومانی فعلی بهای بنزین در کشور به اختلافی 2000 تومانی به ازای هر لیتر خواهیم رسید که محاسبه این رقم بر مبنای صرفه جویی در 20 میلیون لیتر بنزین که روزانه در کشور به شکل مازاد مصرف می شود، عددی 40 میلیارد تومانی را به ازای هر روز آزاد می کند و چنین رقمی در طول یک سال از 14.6 هزار میلیارد تومان فراتر می رود.
با این حساب مشخص نیست که چرا انگیزه ای برای پایان دادن به تولید خودروهای پر مصرف در کشور وجود ندارد. چرا که مسلما جایگزینی این دست از خودروها با محصولاتی مدرن و کم مصرف، مزیت های اقتصادی و اجتماعی عظیمی را نیز در رابطه با کاهش تلفات جادی و خسارات مادی و معنوی ناشی از آن به همراه خواهد داشت.
