نیکی پاک‌بین؛ کارشناس ارشد بیولوژی
اولین سال تولد شیرخوار شما، سرشار از تغییرات فراوانی است.
از پوشک بستن‌ها، گریه‌ها و خنده‌ها گرفته تا مامان و بابا گفتن‌های او. نوزادان و کودکان دوست دارند به روش خود با اطرافیان ارتباط برقرار کنند، به زبان خودشان با پدر و مادر صحبت کنند و آنها هم متقابلا مانند خودشان با بچه‌ها صحبت کنند.
در طول سال اول زندگی کودک، می‌توانید مهارت‌های مختلف او را تقویت کنید؛ با او لبخند بزنید، صحبت کنید، آواز بخوانید و برایش داستان بگویید.
چرا ارتباط با فرزند بسیار مهم است؟
پاسخ این است که مهارت‌های گفتاری و زبانی در اوایل رشد، موفقیت مهارت‌های خواندن و نوشتن بین فردی در دوران بچگی و پس از آن در بزرگسالی را به‌همراه دارد و دقیقا زمینه‌ساز پراهمیت‌ترین بخش زندگی کودک در سال‌های زندگی است.
در این گفتار سعی بر این داریم تا شما را با نکاتی که نتیجه اخیر پژوهش‌های اندیشمندان در این زمینه است، آشنا نماییم؛ نکاتی ریز و جالب مانند:
لبخند زدن و توجه بیشتر به نوزاد
* مدت‌ها قبل از اینکه بچه‌ها بتوانند صحبت کنند و به قول معروف زبان باز کنند، معنای کلی آنچه که شما به آنها می‌گویید را متوجه می‌شوند، بنابراین با توجه‌های محبت‌آمیز خود نسبت به شیرخوار، تلاش‌های او را در برقراری ارتباط با خود تشویق کنید.
* زمانی که شیرخوار، برای جلب توجه شما و برقراری ارتباط صداهایی درمی آورد، به صورتش لبخند بزنید، تمام توجه خود را به او معطوف کنید و صحبت‌هایش را قطع نکنید.
* وقتی می‌خواهد احساس خوشحالی خود را نشان دهد یا سعی می‌کند بخندد، به جای دیگری توجه نکنید یا با شخصی غیر از او صحبت نکنید.
* سعی کنید زمانی که در حال ایجاد صداهای مختلف است، آرامش خود را حفظ و صحبت‌های کودک یا انواع دیگر نجواهایی که از خود می‌سازد را کد شکافی کنید.
* زمان‌های بیشتری را صرف صحبت کردن با کودک خود کنید، حتی وقتی بسیار مشغول هستید، سعی کنید در فواصل کاری‌تان زمان‌های کوتاهی را برای صحبت با کودک خود ایجاد کنید.
تقلید از خود شیرخوار
* از همان ابتدا واکنش به کودک پیام مهمی دارد. شما با تقلید از صوت‌ها و لحن‌های خود او، پیام‌های مهمی را به کودک ارسال می‌کنید که نشان از توجه شما به وی دارد.
* مکالمه با کودک به حالت رفت و برگشت (به این معنی که در پاسخ به صوت او حرفی بزنید و واکنش نشان دهید)، به او صحبت کردن با بزرگسالان را آموزش می‌دهد.
* صداهایی که کودک از خود، برای شما می‌سازد را عینا برای خودش تکرار کنید. «باو باو» «گو‌گو» یا هر صوت دیگر را همانند خودش پاسخگو باشید.
* نهایت تلاش خود را در پاسخ به او بنمایید، حتی اگر متوجه نمی‌شوید چه می‌گوید.
* ارتباط کلامی با کودک را با تغییراتی در چهره‌تان، لبخند و یا دیگر حالات تقویت کنید.
* از آنجا که انواع حرکات شیرخواران، راهی است برای ارتباط برقرار کردن با دنیای بیرون‌شان، بنابراین سعی کنید حرکات آنها را تقلید نمایید.
* تحقیقات نشان داده‌اند شیرخواران تمایل بیشتری به صداها و گفتگوهای به اصطلاح بچگانه دارند تا گفتگو به سبک بزرگسالان!
در واقع صحبت‌هایی با صداهای اغراق‌آمیز و به سبک گفتگوهای کودکانه را می‌پسندند.
با کودک خود بیشتر صحبت کنید
* کودکان تمایل دارند با آنها صحبت کنید، به‌خصوص با لحنی شاد و دوست داشتنی.
از سوی دیگر آنها یاد می‌گیرند با تقلید صداهایی که در اطراف‌شان است، صحبت کنند. پس تا می‌توانید با آنها به ملایمت و مهربانی گفتگو کنید.
هرچه بیشتر با او صحبت کنید، مهارت‌های کلامی و گفتاری او سریع‌تر شکل می‌گیرد.
* مهارت‌های شنیداری کودک خود را در طول روز با صحبت کردن در هنگام غذا یا شیر دادن به او، لباس پوشیدن، شستشوی صورت و بدن، حمام کردن و دیگر کارهایش ارتقاء ببخشید.
* بعضی از لغت‌هایی که ساده هستند و کودک زیاد با آنها سرو کار دارد را در طول روز برای او زیاد و واضح تکرار کنید تا گوش او به شنیدن آنها عادت کند و آموزش بگیرد.
کودکان چگونه یاد می‌گیرند که صحبت کنند؟
والدین اغلب از اینکه منحنی توانایی یادگیری فرزندشان را ببینند، بسیار تعجب می‌کنند.
بعضی کودکان تا دوازده ماهگی چند کلمه را می‌گویند، برخی نیز تا هجده ماهگی صحبت نمی‌کنند و پس از آن، شروع به گفتن جملات کوتاه می‌کنند.
توانایی کودکان در این زمینه مثل دیگر موارد فردی، متفاوت است.
در یک تا سه ماهگی
شیرخواران دوست دارند صدای شما را بشنوند. با آنها بخندید، آواز بخوانید و در این حال دست‌‌های‌شان را باز و بسته کنید.
در حدود دو ماهگی، صحبت‌های آنها با اصواتی مثل «اوو»، «گووو»، «بااااو» و شبیه اینها آغاز می‌شود.
در چهار تا هفت ماهگی
* کودکان دیگر می‌دانند که صداهای آنها بر روی والدین تاثیرگذار است. آنها بیشتر حرف می‌زنند و به دنبال واکنش پدر و مادرشان هستند، صداهای مختلف را برای جلب توجه والدین امتحان و صدای خود را بلند و کوتاه می‌کنند تا ببینند اطرافیان به کدامیک توجه بیشتری نشان می‌دهند.
* در این سن همچنان که با نشان دادن اجسامی مثل توپ یا فنجان نام‌های آنها را برای کودک بیان می‌کنید، تنها به اسم آنها بسنده نمایید تا کودک متوجه شود این گفتار فقط مربوط به توپ یا فنجان است.
* همچنین کتاب‌های رنگی را برای کودک خود بخوانید و با ذکر نام آنها اشاره به اشیاء نمایید. نام شیء را بگویید و سپس صحبت را متوقف کنید.
این کار به او اجازه می‌دهد زمانی که شما ایست می‌کنید، آماده پاسخگویی به شما شود و سیستم گفتگو با بزرگسالان به راه بیفتد.
راهکار‌های غلبه بر پرخوری در هشت تا دوازده ماهگی
* این سن شادی غیر قابل وصفی را برای والدین به همراه دارد، زیرا کودک برای اولین بار «ماما» یا «بابا» را به زبان می‌آورد، اما در واقع در چند بار اول ممکن است تصادفی باشد.
در این سن، گفتن «گاگا»، «بابا»، «دادا»، «ماما» و ... رایج است.
* در طول روز سعی کنید با لبخند با کودک‌تان روبرو شوید و تا می‌توانید کلمات ساده را بیان و تکرار کنید.
این به رشد مغز کودک شما کمک خواهد کرد تا صداها و اسم اشیاء روزمره را در خود ذخیره نماید.
در این سن کودک یک به یک واکنش‌های شما را به کارهایش دوست دارد و همچنین از شعر‌ها و بازی با کلمات و زبان خوشش می‌آید.
سال اول زندگی
* در طول سال اول زندگی، کودک باید بتواند به صحبت‌های شما واکنش نشان دهد. نامش را که صدا می‌کنید، عکس‌العمل نشان دهد و به درخواست‌های ساده‌ای مثل «بیا اینجا» پاسخ دهد.
* در شرایطی که حس کنید کودک شما عکس‌العمل نشان نمی‌دهد یا مشکلات شنوایی دارد، حتما مراتب را با پزشک وی در میان بگذارید.
* پس فراموش نکنید تمام کارهای ذکر شده ممکن است به نظر جنبه سرگرمی، تفریح و یا حتی بازی داشته باشند، اما برای رشد و نمو مغز کودک شما بسیار حیاتی هستند.
* در حال تعویض پوشک، با او قایم موشک بازی کنید. یا در حال خواباندن وی برایش آواز بخوانید؛ آوازهایی ملایم و شیرین.
* کودکانی که والدین پرگفتگو دارند، نسبت به دیگر بچه‌ها که چنین شرایطی را نداشته‌اند، اغلب از نظر گفتاری و مهارت‌های مکالمه قوی‌ترند.
بیشتر بخوانید:
ماساژ کودک راهی برای ارتباط بهتر
گام به گام با رشد نی‌نی‌ها!
