خبرگزاری فارس: بالاخره پس از ماه ها انتظار و کش و قوس، سه کشور اروپایی عضو برجام از کانال ویژه تجارت با ایران رونمایی کردند تا شاید آخرین اقدام را برای حفظ برجام انجام داده باشند، بر این اساس سه کشور فرانسه، انگلستان و آلمان روز پنجشنبه رسما اعلام کردند که کانال ویژه تجارت اروپا وایران، INSTEX که پیش از آن SPV نام داشت، ثبت شده است.
در همین رابطه روزنامه های صبح کشور ( 13 بهمن) به بررسی این کانال ویژه مالی پرداختند. روزنامه های حامی دولت واکنش های متفاوتی در این خصوص گرفتند و سعی کردند این بار بر خلاف برجام محتاطانه‌تر موضع گیری کنند، اما بودند روزنامه هایی که بخواهند این اقدام را دوباره به یک پیروزی ملی مبدل کنند مثل روزنامه جمهوری اسلامی که ثبت این ابزار را با عنوان راه‌اندازی سازوکار مالی با اروپا با ایران، شکست‌دوباره آمریکا از ایران خوانده و روزنامه اعتماد که تیتر «دهن‌کجی اروپا به دلار» را برای این موضوع برگزیده یا روزنامه ابتکار که این اتفاق را گام‌اول عبور از تحریم‌ها دانسته است.
روزنامه وطن امروز با تیتر " این بود؟!" نوشت: 9 ماه پس از خروج آمریکا از برجام سرانجام انگلیس، فرانسه و آلمان ساز و کار SPV موسوم به Instex را رونمایی کردند اروپا در Instex می‌گوید در ازای ادامه اجرای تعهدات برجامی و تصویب لوایح fatf توسط ایران، به ایران غذا و دارو می‌دهد!
وطن امروز در ادامه می نویسد: برخلاف ادعاها و اظهارات برخی دولتی ها، اروپا اساسا قرار نیست مقابل آمریکا ایستادگی کند، چرا که مواد غذایی و دارو اساسا در فهرست تحریم‌ها قرار ندارند. حالا نزدیک به 6 سال پس از مذاکرات هسته‌ای در دولت حسن روحانی، دولت ایران حاضر شده است برنامه هسته‌ای را در ازای گرفتن مقداری غذا و دارو از اروپایی‌ها تعطیل کند!
روزنامه شرق هم اگرچه به زعم خود INSTEX را فرار اروپا از دلار می داند اما درباره این کانال مالی نوشت: قرار بر این بود که اروپا بخشی از منافع اقتصادی ازدست‌رفته برجام را احیا کند. آنچه از این به بعد INSTEX خواهیم خواند، حرف بر سر اقلام غیرتحریمی یا به بیان برخی دیگر، اقلام بشردوستانه شد. محدودماندن این سازوکار به اقلام این‌چنینی مزیت زیادی برای ایران به‌وجود نمی آورد.
شرق در نهایت اعتراف می کند: مشخص است کانال ارتباط مالی توانایی بازگرداندن شرکت‌های بزرگ را نخواهد داشت.
کیهان هم در گزارشی با عنوان «کوه کانال مالی اروپا موش زائید!» نوشت: تعهدات برجامی اروپا در گام اول به SPV (مبادله نفت در مقابل کالا) تقلیل یافت و در گام دوم نیز به INSTEX (مبادله پول نفت دیگر کشورها با غذا و دارو) فرو کاسته شد! نکته قابل توجه اینجاست که اروپا، همین وعده نسیه و اجرای کاریکاتوری تعهدات خود را نیز به اجرای کامل دستورات FATF از سوی ایران منوط کرده است!
روزنامه فرهیختگان هم در گزارشی تحلیلی با عنوان «تکرار معامله نسیه برجام» نوشت: اروپا انتظار دارد تمام آنچه را در برجام مکتوب شده است اجرا کند و از طرفی با وجود اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون 13 گزارش مفصل و دقیق خود را درمورد برجام منتشر کرده و در همگی آنها اشاره کرده است که ایران به تمامی تعهداتش در راستای اجرای توافق هسته‌ای پایبند بوده، حداقلی‌ترین انتظار از اروپایی‌ها اجرای همان مفاد برجام در قبال ایران است.
این روزنامه تاکید کرده با توجه به اینکه در متن برجام هیچ اشاره‌ای به ماجرای FATF نشده ؛ اینکه اروپایی‌ها اقدام خود را منوط به یک شرط یعنی اجرای کامل FATF کرده‌اند معنایی جز زیاده‌خواهی و فشار غیرقانونی بر ایران ندارد.
روزنامه جوان هم با عنوان یک «تقریباً هیچ» مالی برای اینس تکس برگزید و نوشت: این کانال در مرحله کنونی صرفاً بر حل مشکلات دارویی، دستگاه‌های پزشکی و محصولات کشاورزی- غذایی تمرکز خواهد کرد؛ حوزه‌هایی که در مقایسه با وعده‌های برجامی اروپاییان «تقریباً هیچ» محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد بیانیه سه کشور اروپایی برای دادن امتیاز‌هایی به ایران با گروکشی‌هایی همراه است. در این بیانیه انجام تعهدات نیم‌بند برجامی اروپا بعد از سه سال به پذیرش تعهدات FATF مشروط شده است.
صبح نو هم طی گزارشی با عنوان " تولد فرزند ناخلف برجام" به استقبال کانال تجارت اروپا-ایران رفت. در گزارش این روزنامه آمده است: این شرکت صرفاً یک اتاق تسویه حساب، آن هم برای موارد معدودی از تجارت هاست. نه قرار است تحریمی دور بخورد و نه بانکی از اروپا با ایران وارد همکاری شود. صرفاً در برابر خریدهای محدود ایران از اروپا که شامل غذا و (شاید) دارو خواهد بود، این شرکت زحمت تسویه حساب را خواهد کشید!
روزنامه سازندگی هم ضمن تلاش برای برشمردن برخی از مزایای INSTEX به معایب این سازوکار پرداخته و نوشته است: اصلی ترین سوال درباره INSTEX این است که چقدر می تواند از معاملات تجاری حمایت کند؟ همان زمان که قرار بود سوئیفت تحریم شود، گزارش های بین المللی حاکی از این بود که اگرچه ایالات متحده نمی تواند سوئیفت را مجبور به پشت پا زدن به ایران بکند اما می تواند با تهدید اعمال تحریم ها برای هیئت مدیره سوئیفت که شامل بعضی مدیران بانک های اصلی ایالات متحده هم می شوند آنها را به این کار وا دارد. مشابه همین اتفاق می تواند الان هم رخ دهد.
سازندگی ادامه می دهد: مخصوصا باید دید که این کانال جدید چقدر می تواند برای شرکت کنندگان در آن به صرفه باشد، از طرفی هم اگر آمریکا به هر صورت بخواهد معامله با ایران را محدود کند، چه با کانال اروپا چه بدون آن، معامله ای انجام نخواهد شد، مخصوصا که این کشور بعد از بیانیه اروپا، شرکت هایی را که وارد معامله با ایران شوند با پیامدهای جدی از جمله دسترسی به نظام مالی آمریکا و توان تجارت با ایالات متحده یا شرکت های آمریکا تهدید کرده؛ بنابراین درست است که در واقع نام کانال جدید «سازوکار حمایت از معاملات تجاری» است اما باید دید این حمایت تا کجا و با چه حجم ضرر وزیان انجام خواهد شد. علاوه بر این هم اجباری برای ورود شرکت های مختلف در آن وجود ندارد.
سازندگی با اشاره به مفاد بیانیه آلمان، انگلستان و فرانسه راجع به سازوکار این کانال مالی می نویسد: به نظر می رسد از همان ابتدای شروع به کار INSTEX تمام معاملات تجاری انجام نمی شود و حمایت تمام عیاری هم در کار نیست.
