فاطمه شجاع‌السادات؛ کارشناس ارشد علوم تغذیه، زیر نظر: دکتر احمدرضا درستی؛ متخصص تغذیه
در سراسر دنیا 46 درصد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های غیر واگیردار به بیماری‌های قلبی-عروقی نسبت داده می‌شود.
این میزان روزبه‌روز در حال افزایش بوده و علت آن با فاکتورهای سبک زندگی همچون مصرف زیاد غذاهای فرآوری شده و چرب، مصرف کم‌غذاهای گیاهی و عدم تحرک ارتباط مستقیم دارد.
مشاهده‌شده است که انتخاب سبک زندگی سالم، خطر سکته قلبی را 94-81% پایین می‌آورد این در حالی است که دارودرمانی تنها قادر است این خطر را 30-20% کاهش دهد.
مطالعات انجام‌شده در زمینهٔ رژیم گیاهخواری
در یک پژوهش، رژیم مدیترانه‌ای در گروهی از شرکت‌کنندگان به مدت 3 ماه با رژیم غذایی گیاهخواری مقایسه شد.
نتایج این مطالعه نشان داد که مقدار مصرف مواد غذایی هم چون روغن‌زیتون، میوه، سبزی، غلات، سیب‌زمینی و شیرینی‌ها در دو رژیم باهم تفاوت چندانی نداشت؛ اما زمانی که شرکت‌کنندگان در رژیم گیاهخواری بودند، مقادیر بیش‌تری حبوبات، تخم‌مرغ، مغزها و لبنیات، نسبت به زمانی که از رژیم مدیترانه‌ای پیروی می‌کردند، مصرف می‌نمودند.
یافته‌های این تحقیق حاکی از آن است که هر رو رژیم توانست به‌طور چشم‌گیری عوامل خطر بیماری‌های قلبی را بهبود بخشده و سبب کاهش نمایه توده بدنی (BMI) و توده چربی بدن گردید؛ با این تفاوت که رژیم گیاهخواری موجب کاهش کلسترول LDL شد اما رژیم مدیترانه‌ای در کــــاهش سطح تری‌گلیسیرید خون مؤثرتر بود.
گیاهخواری، راهکاری جهت مقابله با چاقی
امروزه با صنعتی شدن جوامع، یک نیاز مبرم برای یافتن راهکارهای مؤثر برای مقابله با اپیدمی چاقی احساس می‌شود.
طبق آمارها بیش از 650 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلابه چاقی هستند که این رقم نسبت به سال 1975 حدود سه برابر افزایش‌یافته است.
هم‌چنین چاقی در ایالات‌متحده آمریکا، 37 درصد از بزرگسالان را تحت تأثیر قرار داده و به‌عنوان یکی از علل مهم منجر شونده به دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی و برخی از انواع سرطان مطرح‌شده است.
رژیم‌های غذایی که به‌منظور کاهش وزن و بهبود وضعیت قلبی-عروقی استفاده می‌شوند می‌بایست سرشار از مواد مغذی، میوه، سبزی‌ها، غلات کامل، حبوبات و مغزها بوده و غلات تصفیه‌شده، غذاهای فرآوری شده بانمک و شکر افزوده و چربی‌های جامد در آن‌ها کمتر باشد؛ و مهم‌تر این‌که لذت‌بخش، مطبوع و مطابق با آداب‌ورسوم و فرهنگ جامعه موردنظر باشد.
رژیم‌های گیاهخواری بهترین گزینه برای حفظ سلامتی و محیط‌زیست
آکادمی تغذیه و رژیم شناسان آمریکا بیان می‌کند که اگر رژیم‌های گیاهخواری به‌درستی برنامه‌ریزی شوند، برای تمام مراحل زندگی فرد مناسب بوده و استفاده از چنین رژیمی در دوران کودکی با کاهش خطر ابتلا به چاقی و بیماری‌های مزمن در بزرگ‌سالی همراه خواهد بود. ازآنجایی‌که در این رژیم مصرف میوه، سبزی، غلات کامل، حبوبات و مغزها زیاد است، این امر موجب افزایش دریافت فیبر رژیمی، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیتوکمیکال ها در مقایسه با رژیم‌های دیگر می‌شود.
علاوه بر این رژیم‌های گیاهخواری نسبت به رژیم‌های دیگر، حامی حقوق حیوانات و محیط‌زیست بوده و تولید گازهای گلخانه‌ای را تا 50 درصد کاهش می‌دهد. طبق آمار، 3/3 درصد از بزرگسالان در ایالات متحده آمریکا گیاهخوار هستند.
نظر مخالفان رژیم گیاهخواری چیست؟
با وجود همه فوایدی که برای رژیم‌های گیاهخواری برشمرده شده است، برخی منابع پیشنهاد کرده‌اند که زیان‌های این رژیم از فواید آن بیشتر می‌باشد.
به عنوان مثال یک پژوهش در سال 2014 حاکی از آن است که استفاده از رژیم گیاهخواری می‌تواند افزایش خطر آلرژی، سرطان و اختلالات روانی از جمله افسردگی را به دنبال داشته باشد و این اثرات می‌تواند ناشی از حذف مواد مغذی موجود در محصولات حیوانی باشد.
با این وجود متخصصان تغذیه بر این باورند که اگر برنامه غذایی رژیم گیاهخواری به درستی تنظیم و تنوع غذایی در آن رعایت گردد، فواید بیشماری برای طرفداران به ارمغان خواهد آورد.
گزارش شده است که پیروی از رژیم‌های گیاهخواری، خطر ابتلا به سرطان پروستات را تا 35 درصد کاهش داده است و این رقم برای سایر سرطان‌ها 18 درصد می‌باشد.
هم چنین کاهش 18 درصدی حملات قلبی و کاهش 62 درصدی ابتلا به دیابت به دنبال رعایت این نوع رژیم گزارش‌شده است.
رژیم گیاهخواری هم‌ردیف رژیم مدیترانه‌ای!
رژیم غذایی مدیترانه‌ای از دیرباز به‌عنوان یک الگوی غذایی سالم در کشورهای ساحلی دریای مدیترانه شناخته می‌شود.
مطالعات بسیاری ارتباط بین رژیم مدیترانه‌ای و کاهش میزان مرگ‌ومیر و ناتوانی ناشی از بیماری‌های مزمن ازجمله بیماری‌های قلبی-عروقی را در جمعیت این نواحی نشان داده‌اند.
دریافت زیاد میوه، سبزی‌ها، حبوبات و غلات، مصرف متوسط تا زیاد ماهی، دریافت پایین اسیدهای چرب اشباع و مصرف بالای روغن‌زیتون، مصرف کم تا متوسط لبنیات اغلب به شکل پنیر و ماست و مصرف کم‌گوشت قرمز از مشخصات رژیم مدیترانه‌ای سنتی هست.
بااین‌وجود اهمیت رژیم‌های گیاهخواری به‌عنوان یک الگوی غذایی جایگزین کمتر موردبررسی قرارگرفته است.
به‌تازگی پژوهشی در کشور ایتالیا انجام‌شده است که نتایج آن نشان می‌دهد رژیم غذایی گیاهخواری کم‌کالری می‌تواند به‌اندازه رژیم غذایی مدیترانه‌ای کم‌کالری در کاهش خطر حوادث قلبی-عروقی مؤثر باشد.
محققان این پژوهش گزارش کرده‌اند که هر دو رژیم مدیترانه‌ای و گیاهخواری کم‌کالری، برای سلامت قلب مفید بوده و سلامتی عمومی بدن را بهبود می‌بخشد.
این پژوهشگران امیدوارند که یافته‌های مطالعه‌شان که اکنون در مجله گردش خون آمریکا منتشرشده است، سطح آگاهی عموم را افزایش داده و مردم مطلع شوند که رژیم‌های گیاهخواری می‌تواند به‌عنوان گزینه‌ای دیگر، خطر بروز سکته و بیماری‌های قلبی-عروقی را کاهش دهد.
بعنوان جمع بندی می توان گفت دوره های محدود (حداکثر 3 ماهه) پیروی از رژیم گیاهخواری که در آن مصرف گوشت قرمز کاملا به صفر رسیده و مصرف ماکیان نیز حداقل بوده ولی مصرف ماهی و لبنیات و تخم مرغ کافی در آن وجود داشته باشد، به سلامتی و کاهش وزن کمک می‌نماید و خطر آلرژی، سرطان و افسردگی را نیز بطور جدی افزایش نمی دهد.
در طی زمان های دیگری که از چنین رژیم‌هایی استفاده نمی شود نیز رعایت تعادل و پیروی از توصیه‌های تغذیه ای بسیار مهم است.
بیشتر بخوانید:
همه فواید و مضرات رژیم گیاهخواری
گیاهخواری کودک؛ خوب یا بد؟
