اقتصادآنلاین-مریم علیزاده؛ آمارها و گزارش های جهانی از فرونشست زمین حکایت از اعداد و ارقامی در محدوده چهار سانت دارد. این در حالی است که در جدیدترین پژوهش ها مشخص شده که این رقم برای استان هایی همچون همدان و مرکزی بالغ بر چندین متر است.
اخیرا استاندار مرکزی در خصوص دلایل فرونشست دشت شازند اظهار داشته که برداشت های غیراصولی از منابع آب زیرزمینی و چاه های غیرمجاز موجب شده تا سطح ذخایر آبی دشت شازند افت زیادی کند و حاصل آن فرونشست زمین است. به عقیده وی تغییرات آب و هوایی و خشکسالی، افزایش دمای کره زمین در کنار استفاده نامعقول و برداشت بی رویه آب در بروز این مشکل نقش داشته است.
اما ابراهیمی نماینده شازند در مجلس شورای اسلامی دلیل اصلی این فرونشست را عدم مدیریت صحیح منابع آب از سوی متولیان امر دانسته و در گفت و گو با خبرنگار اقتصادآنلاین اظهار داشت: طی دو مکاتبه رسمی و چندین بار تذکر به وزرای نفت و نیرو هشدارهای لازم را در خصوص تبعات فرونشست دشت شازند دادیم که تاکنون هیچ ترتیب اثری دیده نشده است.
وی در توجیح این مکاتبات افزود: از انجاکه وزارت نفت متولی امور پالایشگاه شازند است، ما هشدارهای لازم را در خصوص استفاده بی‌رویه از منابع آبی شیرین در مجموعه پالایشگاه و پتروشیمی به وزیر نفت داده ایم. ابراهیمی در این خصوص افزود: در صورت بروز فرونشست 20 سانتی در منطقه پالایشگاه و نه حتی چندین متری، متاسفانه دو مجموعه بزرگ پتروشیمی و پالایشگاه شازند به دلیل ایجاد اشکال در تاسیسات دچار حریق و انفجار خواهند شد. که البته این هشدارها با واکنش شتابزده وزارت نفت رد شد. به گفته این نماینده مجلس فرونشست هایی در استان همجوار همدان به میزان 15 متر و در منطقه کمیجان نیز گزارش مشابهی داریم درصوریتکه استان مرکزی هم از نظر اقلیم نیز مانند همدان است. با این وجود نه از منابع دیم در کشاورزی استفاده شده و نه خط انتقال آب از سد کمال صالح که می تواند تا حد زیادی در جلوگیری از بروز بحران در این منطقه جلوگیری کند.
این نماینده همچنین با ابراز نگرانی از نبود امکانات کافی درمانی برای بیماران سوانح سوختگی و کوتاهی صورت پذیرفته از سوی وزرات بهداشت در تامین مراکز درمانی سوختگی در سطح این استان، تاکید کرد: در صورت بروز حادثه انفجار در مجموعه پالایشگاه و پتروشیمی شازند، هیچ مرکز و تجهیزاتی برای امدادرسانی به مجروحین و سوختگان حادثه وجود نخوهد داشت. این در حالی است که در آتش سوزی اخیر یکی از صنایع مرتبط با پتروشیمی شازند نیز به دلیل فراهم نبودن امکانات بیش از 40 نفر در این حادثه جان خود را از دست دادند.
از سوی دیگر ابراهیمی با بیان این موضوع که چندین بار بصورت کتبی و شفاهی در صحن علنی مجلس به وزیر نیرو در خصوص برداشت های بی رویه از منابع آبی تجدیدناپذیر تذکر داده ام، گفت: باوجود این هشدارها و تذکرات همچنان شاهد مصرف آب شیرین برای نیروگاه های استان مرکزی هستیم که این نشان دهنده عدم وجود عزم جدی برای جلوگیری از بحران آب و فرونشست زمین در دشت شازند از سوی وزارت نیرو است.
از سویی دیگر معاون حفاظت بهره برداری از منابع آب شرکت آب منطقه ای استان مرکزی گفت: فرونشست زمین در دشت شازند با عمق پنج متر به علت برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی رخ داده است. وی همچنین افزود: این فرونشست در اراضی روستای هزاوه در قسمت شمال غرب اراک اتفاق افتاده که بیرون زدگی جدار چاه های آب کشاورزی، ایجاد شکاف در زمین و کج شدن تیرهای انتقال برق به طول 250 متر وعرض یک و نیم متر از پیامدهای آن است.
از این رو مدیرگروه مهندسی محیط زیست دانشگاه اراک گفت: تدوین طرح آینده نگری فرونشست زمین در استان مرکزی و ارایه راهبردهای علمی در مهار این بحران زیست محیطی امری ضروری است.
مطالعات علمی و اصولی در راستای فرونشست زمین مناطق مختلف استان وجود ندارد و باید مشخص شود که سهم خشکسالی، فعالیت های انسانی و الگوی مصرف آب در بروز این بحران چقدر است و باید که راهکارهای عملیاتی را در اتاق فرماندهی مهار فرونشست زمین استان اجرایی کرد.
گفتنی است در سه دهه اخیر دشت شازند به طور متوسط سالانه 60 سانت افت منابع آب زیرزمینی داشته که معادل کسری مخزن 35 میلیون متر مکعبی است و تبعات کسری مخزن تجمیعی یک میلیارد مترمکعبی آن با فرونشست زمین نمایان شده است.
معاون حفاظت بهره برداری از منابع آب شرکت آب منطقه ای استان مرکزی گفت: استمرار بهره برداری از ظرفیت منابع آب زیرزمینی روند فرونشست زمین در دشت شازند را وخیم تر می کند.
92 درصد از حجم آب مصرفی استان مرکزی در بخش کشاورزی، سه و نیم درصد در بخش صنعت و بقیه در بخش آشامیدنی مصرف می‌شود.
