تقریبا همه می‌دانیم بلوغ به چه معناست؛ حداقل تجاربی در این زمینه داشته‌ایم. بلوغ مرحله‌ای طبیعی از رشد هر انسانی است که در دوره زمانی قابل پیش بینی اتفاق می‌افتد. با این‌حال، همین که بچه‌ها به دوره بلوغ نزدیک می‌شوند، خیلی‌ها دست و پایشان را گم می‌کنند، طوری با این پدیده رفتار می‌کنند انگار بلایی است که دارد بر سر خودشان و فرزند دلبندشان نازل می‌شود و قرار است همه چیز را به هم بریزد. برخی دیگر فوری سرشان را زیر برف فرو می‌برند، خودشان را به نشنیدن، ندیدن و ندانستن میزنند. اتفاقاتی را که درست دارد جلوی چشمشان می‌افتد، انکار می‌کنند یا می‌گذارند که فرزندشان خودش این مرحله را طی کند. استدلال هم می‌آورند که مگر کسی در مورد این چیز‌ها با ما حرف زد؟! خودمان فهمیدیم و خودمان با آن کنار آمدیم. هستند والدینی هم که شورش را درمی‌آورند، روی همه چیز حساس می‌شوند، همه چیز را به بلوغ نسبت می‌دهند و خلاصه از هر ده جمله‌ای که با فرزندشان حرف میزنند، هشت مورد به علائم بلوغ و رفتارهای نوجوان در این دوران و مانند آن مربوط می‌شود. البته، بلوغ برای نوجوان اول از همه و بعد اطرافیان او، دوران حساسی است. به خصوص دختران که چون زود‌تر از پسران علائم بلوغ را تجربه می‌کنند و برخی از این علائم خیلی متفاوت از عادت‌های معمول زندگیشان است، در معرض آسیب بیشتری هم هستند. چه طور باید با بلوغ کنار آمد؟! چه طور باید با دخترها در مورد بلوغ حرف زد؟! چه کسی و در چه زمانی، چه میزانی از اطلاعات را باید به دختر بدهد؟!
خودتان آماده باشید
شما به عنوان والدین، چه بخواهید و چه نخواهید، خیلی زود با بلوغ فرزندتان مواجه خواهید شد. قبل از هر چیز، خودتان باید آرام باشید و اطلاعات مناسبی در این زمینه داشته باشید. فقط استرس داشتن یا بسنده کردن به تجربیات شخصی یا حرف‌های این و آن، از شما یک راهنمای مناسب برای فرزندتان نمی‌سازد. استرس و دستپاچه شدن هم کمکی به فرزندتان نمی‌کند و فقط این احساس را به او منتقل می‌کنید که از عهده این موضوع برنمی‌آیید و در نتیجه او از شما فاصله می‌گیرد. پس، چه به عنوان مادر و چه به عنوان پدر، اگر دختری دارید که طی چند سال آینده، وارد سن بلوغ (معمولا 10 تا 14 سال) می‌شود، از همین حالا اقدامات زیر را انجام دهید:
- در مورد بلوغ مطالعه کنید. حواستان باشد از منابع معتبر بهره ببرید. بلوغ غیر از جوش صورت و علامتهای جسمانی و بداخلاقی، نشانه‌های دیگری هم دارد که با شناخت آن‌ها می‌توانید به فرزندتان به خوبی کمک کنید.
- از یاد نبرید که آدم‌ها متفاوت اند. شاید فرزند شما در همان سنی که شما بالغ شدید یا با همان مدلی که شما بلوغ را تجربه کردید، وارد این دوران نشود. مطالعه و کسب اطلاعات موثق، برای همین ضروری هستند.
- آرامش خود را حفظ کنید. بله، فرزند دلبند شما قرار است از کودکی بامزه و بازیگوش به یک فرد بزرگسال تبدیل شود. شما نمی‌توانید جلوی این فرایند را بگیرید، بلکه باید با بعد تازه‌ای از والد بودن مواجه شده و لذت‌های این دوران را تجربه کنید.
- در رفتار خود تجدید نظر کنید. همانطور که انتظار ندارید از فرزند 15 ساله خود رفتارهای 6 سالگی‌اش را ببینید، شما هم نباید با او همانطور رفتار کنید که وقتی 6 ساله بود، رفتار می‌کردید. لازم است مهارت‌های رفتاری و تربیتی تازه‌ای را بیاموزید. بهتر است قبل از اینکه دچار مشکلی شوید، به آن فکر کرده باشید.
مادرانه دخترانه
گفته می‌شود که بهتر است مادران با دختران خود در مورد بلوغ صحبت کنند. بلوغ، برای دختران پر است از تغییرات جسمانی و روانی که اغلب آن‌ها، به حریم بسیار بسیار خصوصی دختر مربوط می‌شوند. از تغییرات جسمانی در اندام‌ها گرفته تا بالا و پایین شدن خلق و احساسات ناگهانی و عادت ماهانه، همه و همه بسیار زنانه هستند و در نتیجه بهتر است مادر، در مورد آن‌ها با دخترش صحبت کند. اما چه طور و از چه زمانی؟!
گوش به زنگ باشید
حواستان به نشانه‌ها باشد، به خصوص در رفتار‌ها و صحبت‌ها. ممکن است فرزند شما خیلی قبل‌تر از آن‌که شما پیش بینی کنید، در بیرون از خانه، یا در مدرسه یا توسط تلویزیون و اینترنت، با اطلاعاتی مواجه شود که علامت سوال‌هایی در ذهن او ایجاد کند. در هر سنی که هست، متناسب با سنی که دارد در مورد موضوع با او صحبت کنید. فکر نکنید همین که بگویید «این حرف‌ها برای تو زوده»، یا «بدو برو بخواب نشنوم دیگه از این حرف‌ها بزنی»، یا «باشه به موقعش خودت می‌فهمی»، او دیگر در مورد این موضوع فکر یا کنجکاوی نخواهد کرد، بلکه فقط شما را در جریان نخواهد گذاشت.
راستش را بگویید
هرگز در مورد هیچ یک از موارد مربوط به بلوغ، به فرزندتان دروغ نگویید. لازم نیست همه چیز را از همان اول با همه جزییات بگویید، اما به او دروغ هم نگویید. مثلا اگر در مورد خونریزی ماهانه زنان شنیده و فکر می‌کنید تا 4-5 سال دیگر برای خودش اتفاق نخواهد افتاد، نگویید «نه چنین چیزی نیست، حتما خواهر دوستت مشکل دیگه‌ای داره که به تو نگفته». با این کار، اگر برای خودش قبل از اینکه شما توضیح دیگری بدهید، اتفاق بیافتد، حسابی نگران خواهد شد. به علاوه با توضیحات تکمیلی، می‌فهمد که به او دروغ گفته‌اید و اعتمادش را به حرف‌های شما از دست خواهد داد.
عادت ماهانه، چالش دخترانه
از سخت‌ترین قسمت‌هایی که باید برای دختران توضیح بدهید، بدون اینکه نگران شود و بترسد یا احساس بدی به او دست بدهد، عادت ماهانه است. اما سختی آن نباید باعث شود که از آن فرار کنید. فکر کنید فرزندتان قبل از اینکه با او حرف بزنید، از طریق دوستانش اطلاعات غلطی در این باره بگیرد یا اینکه برای خودش اتفاق بیافتد. چه حالی خواهد داشت؟! پس، کم کم او را آماده کنید.
در مورد واقعیت‌ها حرف بزنید
در مورد ساختمان بدن یک زن، با او حرف بزنید. بگویید که او هم مثل شما روزی مادر می‌شود و بدنش از حالا که دارد بالغ می‌شود، خودش را برای آن زمان آماده می‌کند؛ مثل یک جور تمرین ماهیانه، تا وقتی که واقعا مادر شود. بسته به سنی که دارد و میزان اطلاعاتی که دارد، می‌توانید این توضیح را مفصل‌تر ارائه دهید.
حاشیه عادت ماهانه را فراموش نکنید
خیلی وقت‌ها درد‌ها، اعصاب‌خردی‌های بی‌دلیل و نشانه‌هایی مثل تورم قسمت‌هایی از بدن از خود عادت ماهانه ناراحتی بیشتری به همراه می‌آورند. در مورد این موارد با فرزندتان صحبت کنید تا اگر اتفاق افتاد، بداند که طبیعی است و نگران نشود.
او را آماده نگه دارید
اگر خیلی نزدیک به بلوغ است یا به تازگی عادت ماهانه را تجربه کرده، او را راهنمایی کنید که همیشه لباس زیر تمیز و خوراکی‌هایی که او را آرام می‌کنند، مثل شیرینی یا مسکن ملایم همراه داشته باشد تا خیالش راحت باشد.
آموزش را فراموش نکنید
یادتان باشد شما به عادت ماهانه عادت دارید و همه چیز برایتان واضح است. اما دخترتان در مورد کوچک‌ترین مورد هم آموزش لازم دارد.
تجربه‌هایتان را با او در میان بگذارید
اجازه بدهید فرزندتان بداند که شما در این دوران چه مسائلی دارید. این یک موضوع دخترانه-زنانه است و می‌توانید در این مورد درددل کنید.
موضوع را محرمانه یا شرم‌آور نشان ندهید
درست است که مرد‌ها عادت ماهانه ندارند، اما همسر شما در این مورد می‌داند. پس لازم نیست قایم موشک بازی دربیاورید. پدر هم محرم دختر شما است و می‌تواند در مواقعی کمک‌کننده باشد، مثلا وقتی دخترتان کلافه و عصبی می‌شود به او محبت بیشتری کند یا اینکه اگر شما نباشید و به مراقبت یا اقدام درمانی نیاز داشته باشد، از او حمایت کند. به علاوه، دخترتان قرار است یاد بگیرد با پدیده‌ای طبیعی مواجه است که نشانه سلامت بدن او است، نه اینکه خجالت بکشد و دائم معذب باشد که کسی متوجه نشود.
نقش پدر‌ها در بلوغ دخترها
چه در خانواده‌های تک والد که پدر تنها سرپرست خانواده است و چه در خانواده‌هایی که مادر هم حضور دارد، نقش پدر در بلوغ دختران جدی ست.
اگر تک والد هستید
درخانواده‌های تک والدی که پدر به تنهایی باید دختر خود را بزرگ کند چه؟! در این موارد، البته برای پدر، توضیح بلوغ سخت خواهد بود. حتی اگر پدر از عهده این کار هم بربیاید، شاید دختر نتواند در مورد همه جزییات با او صحبت کند یا درد دل کند و راهنمایی بخواهد. بهترین حالت این است که از قبل، دختر با یکی از زنان نزدیک، ارتباط خوبی برقرار کرده باشد، مثلا با مادربزرگ، خاله، عمه یا همسر یکی از دوستان نزدیک پدرش، که در زمان لازم بتواند از راهنمایی‌های او استفاده کند. پس، از همین حالا به فکر یک رابطه صمیمی و نزدیک، بین دخترتان و یکی از خانم‌های اطراف که حسابی به او اعتماد دارید، باشید و مقدمات آن را ایجاد کنید.
از دخترتان تعریف کنید
همه این صحبت‌ها بدان معنا نیست که پدر‌ها در دوران بلوغ دخترشان سهمی ندارند و قرار است عرصه را برای مادر و دختر خالی کنند. وقتی قرار است دختر به بلوغ برسد، اتفاقا پدر‌ها سهمی مهم دارند که کسی نمی‌تواند به جای آن‌ها انجام بدهد. دختران در این سن بسیار نیازمند توجه هستند. آن‌ها در مورد ظاهر خود حساس می‌شوند و مدام نگران اند که زشت و غیرجذاب باشند. لازم است که پدران از دختر خود تعریف کنند و نشان بدهند که به او افتخار می‌کنند. اشتباه برخی والدین این است که فکر می‌کنند اگر وارد چنین مقولاتی شوند، روی دخترشان باز می‌شود یا مثلا به بیراهه می‌رود، در صورتی که برعکس، دختری که با تعریف‌های پدری که به او اعتماد دارد، سیراب است و احساس ارزشمندی می‌کند، جای دیگری به دنبال تامین نیاز خود به تعریف و تمجید نمی‌گردد و آن‌قدر برای خودش ارزش قایل می‌شود که از خودش به خوبی مراقبت کند. چنین دخترانی که از طرف پدر، احساس غرور و اعتماد دریافت می‌کنند، با او درددل می‌کنند و خیلی از مسائلی را که می‌تواند بالقوه خطرساز باشد، با راهنمایی درست پدر به موقع از سر می‌گذرانند.
