معتاد و کارتن خواب یکی از حادترین آسیب‌های اجتماعی در جامعه هستند . وجود دختران و زنان طرد شده از خانواده و نداشتن هیچ اندوخته‌ای آنان را به دام مردان معتاد و شبکه‌های تبهکاری می‌اندازد و فرزندان حاصل از ارتباط غیرشرعی آنان نیز معضلی دیگر برای اجتماع است.
به گزارش به نقل از روزنامه اطلاعات ،از سوی دیگر زنانی که توسط همسران خود به اعتیاد کشانده می‌شوند نیز در شرایط سخت زندگی می‌کنند و فرزندآوری آنان نیز خطری برای کودکانشان است.
پدیده زنان معتاد شاید در دو دهه اخیر چهره پلید خود را نمایانتر کرده است و در کوچه و خیابان شاهد زنانی هستیم که باوضعی نامناسب و چهره‌ای شکسته و درهم، در جمع مردان معتاد در حال مصرف موادمخدر هستند و یا گدایی می‌کنند. البته به مدد برخی مراکز خیریه و کمپ‌های ترک اعتیاد، شماری از زنان از این منجلاب نجات یافته و درحال حاضر چرخ زندگی خود را می‌چرخانند و سقفی برای فرزندان خود هستند.
شیوع سیگارو قلیان کشیدن در میان دختران نوجوان وزنان جوان می‌تواند عاملی مهم برای اعتیاد به موادمخدر هم باشد. برخی تبلیغات رژیم‌های لاغری درآرایشگاه‌ها و ورزشگاه‌ها نیز عاملی برای سوق دادن زنان به سمت اعتیاد بوده است که مقابله جدی با این امر و اطلاع‌رسانی می‌تواند اثرآن را کاهش دهد.
آسیب اعتیاد
دکتر رؤیا نوری محقق و مشاور اعتیاد می‌گوید: یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی که یک زن دارای همسر معتاد را تهدید می‌کند این است که خودش هم به مصرف مواد مخدر روی بیاورد لذا زنان دارای همسر معتاد بیشتر در معرض آسیب اعتیاد قرار دارند.
این محقق اعتیاد با اشاره به آسیب‌هایی که زنان دارای همسر معتاد با آنها مواجه هستند، می‌افزاید: زندگی با همسر معتاد از ابعاد مختلف به زن آسیب می‌زند؛ زن‌ها بر اساس رابطه در زندگی‌شان تعیین تکلیف می‌کنند و اگر در رابطه با همسر که مهم‌ترین رابطه زندگی‌شان است دچار خلل شوند قطعاً از بعد حمایت عاطفی، اجتماعی و مسائل بیولوژیکی تحت تأثیر قرار می‌گیرند و آسیب‌های مختلفی را متحمل می‌شوند.
محمدزاده با بیان اینکه آسیب‌هایی که زنان متحمل می‌شوند، باتوجه به سطح سواد و دانش آنها متفاوت است، اضافه می‌کند: زنانی که از طبقه پایین اجتماع هستند و از نظر اقتصادی وضعیت وابسته دارند قطعاً حمایت مالی و اقتصادی آنها منوط به حمایت شوهر است و چون فرد معتاد به دلیل وابستگی به مواد مخدر، قدرت مدیریت و تصمیم‌گیری صحیح را از دست می‌دهد پس نمی‌تواند زندگی را مدیریت و نیازهای روحی و روانی و اجتماعی، اقتصادی و جنسی زن را برآورده کند.
این مشاور اعتیاد ادامه می‌دهد: این عوامل یک شکاف عمیق در رابطه زن و شوهر ایجاد می‌کند و چون ارتباط با همسر در این رابطه ویران است این زن نمی‌تواند در جایگاه همسری و حتی مادری هم نقش خوبی ایفا کند و سلامت اجتماعی زن به علت اینکه خانواده منزوی‌تر می‌شود، دچار خلل می‌شود.
دکتر نوری می‌گوید: زنان در طبقات اجتماعی بالاتر و باسطح سواد بیشتر ممکن است از آزادی‌های بیشتری برخوردار باشند و نیاز اقتصادی هم نداشته باشند اما نیازهای دیگرشان همچنان ابتر باقی می‌ماند زیرا در خانواده از سلامت اجتماعی و ارتباط عاطفی برخوردار نیستند، معمولاً زنان در این طبقات به علت عدم نیازهای اقتصادی امکان جسارت بیشتری دارند و حتی گاهی تصمیم‌گیری‌های پرخطری نیز در زندگی دارند.
این محقق اعتیاد اظهار می‌دارد: هر چه همسر زن، مصرف‌کننده سنگین‌تری باشد؛ یقیناً زن نیز در معرض آسیب‌های بیشتری قرار می‌گیرد؛ یعنی در مردانی که مصرف چند ماده‌ای دارند و یا رفتار مجرمانه و پرخطر دارند، میزان آسیب زن‌ها چند برابر می‌شود و مورد خشونت بیشتری قرار می‌گیرند.
دکتر نوری می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی که یک زن دارای همسر معتاد را تهدید می‌کند این است که او هم به مصرف مواد مخدر روی بیاورد.
این مشاور اعتیاد به علل مصرف مواد مخدر در زنان اشاره می‌کندو می‌گوید: بسیاری از اوقات، زن تحت تأثیر رفتارهای ناسالم همسر و یا تحت فشار خواسته‌های همسر در تهیه مواد به مصرف مواد روی می‌آورد؛ یا گاهی برای ساکت ماندن و همراه کردن، همسرش وی را به مصرف مواد ترغیب می‌کند؛ و یا در برخی مواقع، زن برای نشان دادن وابستگی و دل‌بستگی به همسر، هم پای او مواد مصرف می‌کند.
این محقق اعتیاد، کسب آموزش‌های صحیح و مهارت‌های زندگی برای دختران و زنان را راهی در جهت توانمندی آنها برشمرده و اضافه می‌کند: بیشتر زنان، آموزش‌های صحیح در راستای تأمین نیازهای وجودی‌شان را به عنوان یک زن که در معرض آسیب‌های زیادی در جامعه و زندگی زناشویی‌شان قرار دارد، فرانمی‌گیرند.
اگر آموزش‌ها به سمتی رود که جدای از مسائل جنسیتی توانایی‌های وجودی انسان را به وی یادآوری کند و اگر این آموزش‌ها در راستای بیدار کردن آگاهی زنان باشد آنان می‌توانند در مقابل انتخاب همسر و در زندگی با فرد معتاد تصمیم‌گیری‌های درست و به‌موقع داشته باشند؛ همچنین آموزش‌ها باید به صورتی باشند تا زن بتواند حل مسئله کند و منجر به توانمندی زن شود، این نوع آموزش تبدیل به آگاهی زن می‌شود و زنی با این آگاهی می‌تواند مدیریت خوبی داشته باشد و تصمیم درستی در زندگی خود بگیرد.
طرح ساماندهی زنان معتاد متجاهر
فرید براتی سده معاون توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی کشور از اجرای طرح جمع‌آوری و ساماندهی زنان معتاد متجاهر در تهران خبر می‌دهد و می‌گوید: این طرح با مشارکت بهزیستی و نیروی انتظامی اجرا می‌شود و شهرداری تهران به دلیل نداشتن پول از همکاری در این طرح سربازد.
معاون توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی کشور اضافه می‌کند: بر اساس این طرح نیروی انتظامی به پاتوق‌های زنان معتاد در مناطق و محلات تهران سرکشی کرده و آنها را جمع‌آوری و به مراکز درمان اقامتی در 5 نقطه از شهر تهران منتقل می‌کند.
براتی سده اظهار می‌دارد: زنانی که به این مراکز ارجاع داده می‌شوند 3 تا 6 ماه در این مراکز درمان و نگهداری می‌شوند ضمن اینکه باید تدابیری نیز برای بعد از ترخیص آنها در نظر گرفته شود که در این زمینه امیدواریم ستاد مبارزه با مواد مخدر و وزارت کشور به وظایف خود عمل کنند.
معاون توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی کشور ادامه می‌دهد: بر اساس برآوردی که برای نگهداری و درمان زنان معتاد شده است، روزانه بیش از 20 هزار تومان هزینه می‌شود که انتظار می‌رود ستاد مبارزه با موادمخدر اعتبارات لازم را در اختیار سازمان بهزیستی قرار دهد. تاکنون بالغ بر 130 نفر از زنان معتاد جمع‌آوری و ساماندهی شده‌اند.
کارتن‌خواب شدن زنان معتاد
طیبه سیاوشی شاه‌عنایتی نایب رئیس فراکسیون پیشگیری از جرائم و آسیب‌های اجتماعی مجلس در رابطه با افزایش آسیب‌های اجتماعی در زنان به ویژه اعتیاد و کارتن خوابی، معتقداست: در سال‌های اخیر به موضوع زنانه شدن فقر و اعتیاد تاکید بسیاری می‌شود، اما این افزایش به نسبت رشد جمعیت کشور است، ما نباید در رابطه با آسیب‌های اجتماعی به صورت جنسیتی صحبت کنیم، چرا که احتمال اعتیاد در میان زنان و مردان وجود دارد.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه حد فاصل زمانی شروع اعتیاد تا رسیدن به کارتن خوابی در میان زنان بسیار کاهش پیدا کرده است، می‌گوید: در گذشته به دلایل مختلف از جمله مسائل اخلاقی و اعتقادات سنتی کمتر شاهد این پدیده‌ها بودیم.
اما امروزه سرعت شروع اعتیاد و رسیدن به کارتن خوابی بسیار افزایش پیدا کرده است، در بسیاری از مواقع این افراد با فرزند خود، در کنار خیابان‌ها می‌خوابند بدون توجه به اینکه چه قضاوتی در مورد فرزندش صورت می‌گیرد.
سیاوشی شاه‌عنایتی اضافه می‌کند: در گذشته حساسیت خانواده‌ها و جامعه نسبت به کارتن خوابی و اعتیاد زنان بیشتر بوده است، برای اینکه زنان و مردان کارتن‌خواب و معتاد را از این چرخه ناگوار نجات بدهیم کار بسیار سختی در پیش رو داریم، این مشکل با وجود کمپ‌های ترک اعتیاد حل نمی‌شود و مساعدت بیشتری را در این حوزه می‌طلبد ونقش پررنگ سازمان‌های مردم نهاد در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی راشاهد هستیم.
رشد 3 برابری آمار اعتیاد زنان
رضا محبوبی معاون سازمان امور اجتماعی وزارت کشور با بیان اینکه آسیب‌های اجتماعی به سمت زنانه شدن پیش می‌رود، می‌افزاید: جمعیت زنان درگیر موادمخدر و اعتیاد در چند سال گذشته بیش از سه برابر شده است و بیش از 50 درصد موارد شناسایی شده مبتلایان به ایدز از طریق رابطه جنسی بوده‌اند. از جمعیت 70 هزار نفری افراد مبتلا به ایدز 47درصد نیز زنان هستند.
معاون امور آسیب‌ها و مسائل اجتماعی سازمان امور اجتماعی وزارت کشوربا بیان اینکه حمایت از همسران زندانیان طویل مدت و آموزش زنان سرپرست خانوار از برنامه‌های ماست، اضافه می‌کند: البته معتقدم با بالا رفتن سواد رسانه‌ای می‌توان جامعه را در برابر آسیب‌های اجتماعی مصون نگهداشت.
کمبود مراکز ترک اعتیاد زنانه در کشور
سمیه محمودی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: کمپ‌های ترک اعتیاد زنانه در کشور مخصوصا در شهرستان‌های کوچک بسیار اندک بوده و در بسیاری از مناطق کشور حتی اجازه تاسیس نیز به آنها داده نمی‌شود.
زنان از همین جامعه هستند و همان‌طوری که مردان معتاد به عنوان یک بیمار شناخته می‌شود و به دنبال ترک آنها هستیم، باید به دنبال ترک اعتیاد زنان هم باشیم، اگر به این آمار‌ها توجه نشود روز به روز افزایش پیدا خواهد کرد.
این نماینده مجلس در رابطه با افزایش معتادان زن در جامعه، می‌افزاید: اعتیاد خانم‌ها به مراتب نسبت به مردان سخت‌تر و آسیب‌های ناشی از آن گسترده‌تر است، زمانی که یک زن به عنوان کانون خانواده دچار اعتیاد شود، ممکن است خانواده را متلاشی کرده و یا حتی فرزندانش را درگیر اعتیاد کند.
محمودی با اشاره به عواملی که سبب افزایش اعتیاد میان زنان می‌شود، اضافه می‌کند: تمام عواملی که مردان را به سمت اعتیاد می‌کشاند شامل زنان هم می‌شود، هر چند که آمار اعتیاد خانوم‌هایی که همسر معتاد دارند بسیار بالاست ولی دلایل دیگری همچون استفاده از قرص‌های لاغری، زیبایی و تناسب اندام نیز در افزایش این آمار بی تاثیر نیست.
در چند سال اخیر نیز شاهد گرایش شدید خانوم‌ها به سیگار و قلیان هستیم، استعمال دخانیات دروازه‌ای برای ورود به استعمال مواد مخدر سنتی و صنعتی است.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در رابطه با توزیع مواد مخدر با عناوین مختلف در آرایشگاه‌های زنانه می‌گوید: توزیع مواد مخدر در قالب قرص‌های لاغری و زیبایی موضوع تازه و جدیدی نیست.
این نوع موادها اکثرا با عناوینی چون لاغری، افزایش هوش و بی‌خوابی ذهن‌ها را درگیر می‌کنند، بهتر است قبل از آنکه قانونی برای مقابله با توزیع این نوع مواد تهیه کنیم به موضوع آموزش جوانان توجه داشته باشیم، زمانیکه آگاهی نسبت به مواد مخدر و انواع مختلف آن بالاتر برود، جوان‌ها کمتر به سمتش می‌روند.
هزارتوی اعتیاد زنان
دکتر عالیه شکربیگی جامعه شناس وعضو هیات علمی دانشگاه درباره هزار توی اعتیاد زنان معتقداست: امروز اعتیاد به مواد مخدر یکی از معضلات اصلی جامعه جهانی است. این آمار در جهان از جمله ایران رو به افزایش است. اعتیاد در میان انواع نابهنجاری‌هایی که جامعه ایرانی را تهدید می‌کند، بیشترین آسیب را می‌رساند.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه یکی از دلایل گرایش زنان به اعتیاد، اعتیاد همسرانشان است، می‌گوید: مردان در گذشته در گروههای دوستی مردانه، مواد مصرف می‌کردند ولی اکنون در خانواده این کار را انجام می‌دهند و این اقدام سبب می‌شود همسران در معرض خطر قرار بگیرند.
دکتر شکربیگی اضافه می‌کند:اعتیاد سه ویژگی دارد. معتاد احساس نیاز شدید به ادامه مصرف مواد دارد و تلاش می‌کند از هر طریقی آن را تهیه کند، علاوه بر آن علاقه مند به افزایش مداوم مصرف مواد است و وابستگی روانی و جسمانی به آثار مواد دارد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه آثار اعتیاد هم در زنان و هم مردان دیده می‌شود، می‌افزاید: مواد مخدر صنعتی آثار خطرناکتری نسبت به مواد سنتی دارد. این مواد به شکل آدامس، قرص، کپسول و پودر قابل دسترسی است.
دکتر شکربیگی با بیان اینکه تابوی اعتیاد زنان در جامعه شکسته شده است،ادامه می‌دهد: خانواده و اجتماع رابطه دوسویه دارند یعنی ممکن است هم زنان در خانواده به سوی اعتیاد سوق پیدا کنند و هم در جامعه و به همین علت در واقع مشکلات و آسیب‌های اجتماعی هم در خانواده و هم در اجتماع افزایش یافته است.
به گفته این جامعه‌شناس، این آسیب دلایل مختلفی دارد؛ یکی از علل آن درگیری و ستیز زن و شوهر است. بنا بر آمارهای موجود خشونت خانگی همانند پرخاشگری در ایران زیاد است. در نتیجه ممکن است زن در خانواده دچار احساس تنهایی شود و برای پر کردن این خلا به اعتیاد گرایش پیدا کند. در واقع اعتیاد بیماری است که بر اساس احساس تنهایی به وجود آید.
این استاد دانشگاه یکی دیگر از دلایل اعتیاد زنان را نارضایتی از زندگی زناشویی می‌داند و اظهار می‌دارد: یکی از کارکردهای خانواده، رضایت زناشویی است. در صورت فقدان این رضایت ممکن است زن به اعتیاد سوق پیدا کنند. از هم گسیختگی خانواده یکی دیگر از دلایل گرایش زنان به اعتیاد است.
فروپاشی خانواده به معنای نبود ارتباط عاطفی بین زن و مرد و وقوع طلاق عاطفی است. ازدواج‌های اجباری نیز موجب می‌شود که دختران به جای محبت نسبت به همسر خود احساس تنفر کنند. در نتیجه جذب گروههای منحرف و دچار اعتیاد شود تا به این ترتیب ناراحتی‌های روحی و روانی خود را کاهش دهند و خلاهای جنسی و زناشویی خود را جبران کنند.
این جامعه‌شناس، پارتی‌های خانوادگی را عامل بسیار مهمی در اعتیاد زنان ذکر می‌کند و می‌گوید: به علت کمبود اوقات فراغت خلاق مثل تماشای تئاترهای خیابانی و شرکت در گردهمایی‌های مردمی، زنان به پارتی و دورهمی‌های خانوادگی و غیرخانوادگی در مناسبت‌های مختلف روی آورده‌اند که متاسفانه در برخی از این مجالس مواد مخدر به ویژه مواد توهم‌زا مصرف می‌شود که استفاده از آن در دراز مدت موجب اعتیاد می‌شود. علاوه بر پارتی‌های خانوادگی،گروههای دوستان نیز در این زمینه موثر هستند.
دکتر شکربیگی با بیان اینکه اعتیاد زنان می‌تواند علل اجتماعی داشته باشد، می‌افزاید: فقر و رفاه بیش از حد در این زمینه مهم است. برخی مواقع دسترسی نداشتن به امکانات مالی و معیشتی ممکن است موجب ایجاد احساس محرومیت و گرایش به اعتیاد شود از سوی دیگر برخورداری از امکانات مالی فراوان امکان حضور در مهمانی‌های شبانه و مسافرت‌های تفریحی داخلی و خارجی را فراهم می‌کند و زن در این شرایط در معرض اعتیاد به مواد مخدر قرار می‌گیرد.
برخی معتقدند پراکندگی آمار معتادان در طبقات مختلف جامعه در حال تغییر است که لازم است در این زمینه پژوهش بیشتری انجام شود.
