ایران با دارا بودن ذخایر انرژی قابل توجه، نهمین تولید کننده انرژی اولیه در جهان به حساب می آید که این گنجینه خدادادی به علت مصرف نامناسب با کمترین بهره وری در حال استفاده است به گونه که در میان 140 کشور جهان جایگاه 128 شدت مصرف انرژی را از آن خود کرده که این سطح سه برابر بیشتر از متوسط شدت انرژی در جهان محاسبه شده است. هرچقدر کفه ترازوی تولید بنزین در کشور سنگین شود، کفه مصرف سنگین‌تر می‌شود.
طبق آخرین اعلام رسمی دولت، مصرف بنزین در ایران 91 میلیون لیتر در روز است. همچنین طبق آخرین اعلام رسمی جمعیت کشور، ایران در حال حاضر حدود 81 میلیون نفر جمعیت دارد.
به عبارتی در هر شبانه روز به ازای هر نفر، 1.12 لیتر بنزین در ایران مصرف می شود. یعنی یک خانواده چهار نفره حتی اگه خودروی شخصی نداشته باشند، در یک شبانه روز سهمی 4.5 لیتری در مصرف بنزین کشور دارند.
بنا بر برآورد های صورت گرفته، کل مصرف انرژی کشور ما معادل 1348 میلیون بشکه نفت خام است که سهم حمل و نقل 24 درصد صنایع، خوراک پتروشیمی ها، کشاورزی در مجموع 40 درصد، تجارت و خانگی 35 درصد و سایر مصارف حدود یک درصد است.
در این میان، بنزین یکی از مصادیق انرژی در کشور است که مصرف آن سالانه رشد 5 تا 10 درصدی دارد به صورتی که بنا بر آمار موجود متوسط مصرف سوخت در کشور حدود 10 لیتر در هر 100 کیلومتر است که متوسط میزان آن در سایر کشورها 7 لیتر به ازای هر 100 کیلومتر و در کشورهای پیشرفته در حدود 2.5 لیتر گزارش شده است.
ترازوی تولید و مصرف بنزین در ایران در دو سال اخیر تقریبا برابر بوده است؛ هرچند گاهی کفه مصرف سنگین‌تر شده و با اینکه پالایشگاه‌ها در حد توان خود تولید کرده اند ولی باز هم فاصله‌ای بین مصرف و تولید بنزین وجود دارد که باید از طریق واردات پر شود.
آسیب شناسی مصرف بالای بنزین در کشور نشان از وجود دلایل مختلف دارد که از مهمترین آن ها می توان به عمر بالای خودروهای مورد استفاده و مصرف بیشتر سوخت آن ها در مقایسه با خودروهای صفر کیلومتر، فرهنگ استفاده از خودروهای تک سرنشین، همخوانی نداشتن ظرفیت حمل و نقل عمومی با نیاز شهروندان اشاره کرد.
در زمینه خودرو های فرسوده می توان گفت، حدود 20 میلیون خودرو در کشور بیش از 40 درصدشان فرسوده است و عمر بالای 10یا 15 سال دارند.
در کنار مسائل مذکور، بررسی های میدانی نشان می دهد برخی خودرو با مصرف 20 لیتر بنزین در هر صد کیلومتر همچنان تیراژ قابل توجهی از تولید در سال را به خود اختصاص داده که این سطح بالای تولید در مقابل خودرو های کم مصرف قرار دارد.
قاچاق سوخت نیز، معضل دیرینه اقتصاد ایران به شمار می رود، ریشه اصلی این نوع قاچاق به اختلاف قیمت سوخت در داخل ایران و کشورهای همسایه باز می گردد.
از جنبه تولید بنزین نیز در کشور با افتتاح فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس در حدود 100 میلیون لیتر در روز تولید داریم که 80 میلیون لیتر آن با استاندارد‌های دنیا مانند یورو 4 و یورو 5 است که این میزان تولید با مصرف برابری می کند.
تنها موضوعی که می تواند خودکفایی در تولید بنزین را به چالش بکشد، رشد افسارگسیخته مصرف بنزین است و به نظر می رسد دولت باید هر چه سریعتر برای ساماندهی بخش مدیریت مصرف به منظور جلوگیری از ادامه روند مصرف افسارگسیخته بنزین، چاره اندیشی کند.
بدون شک برای مدیریت مصرف، سهم فرهنگ سازی و تبلیغات از سوی مصرف کننده و استفاده از تکنولوژی روز دنیا برای ساخت خودروهای کم مصرف از سوی تولیدکنندگان در کاهش شدت مصرف بنزین در کشور بی تاثیر نبوده و همچنین مراکز تحقیق و توسعه می توانند به عنوان ناجی انرژی به حساب آیند و جایگاه ما را در زمینه مصرف انرژی در جهان همتراز با متوسط مصرف جهانی قرار دهند.
اما مسئله جایگزینی خودروهای قدیمی (با تکنولوژی قدیمی) موجود در کشور با خودروهای مدرن همچنان می تواند بسیار حائز اهمیت باشد و صرفه جویی مادی عظیمی را برای کشور به ارمغان آورد. برای مقایسه جالب است تا مقاله ای در زمینه مقایسه مصرف بنزین در ایران و ترکیه را مطالعه فرمایید. به خصوص که با توجه به وضعیت موجود به نظر می رسد که در نوروز 98 شاهد شکسته شدن مجدد رکورد مصرف بنزین در ایران باشیم.
