عصر ایران: به نقل از " نیو هلث ادوایزر" نوشت: مسیر دستیابی به پوستی شاداب و درخشان با چالش‌های بسیاری همراه است. آکنه یکی از مشکلات شایع پوستی است که به دلایل مختلف مانند عدم تعادل هورمون‌ها، ژنتیک، رژیم غذایی و بهداشت شخصی شکل می‌گیرد.
در میان این دلایل، نوسانات هورمونی، به ویژه تستوسترون، اغلب مقصر اصلی محسوب می‌شوند. آیا تستوسترون به واقع موجب آکنه می‌شود؟ این اتفاق چگونه رخ می‌دهد؟ در ادامه با پیوند بین این هورمون و بروز آکنه بیشتر آشنا می شویم.
آیا تستوسترون موجب آکنه می‌شود؟ چگونه؟
پیش از ارائه پاسخ مناسب به این که آیا تستوسترون موجب آکنه می‌شود، آشنایی با خود این هورمون ضروری است. سیستم غدد درون ریز بدن انسان از غدد مختلفی تشکیل شده که حدود 10 نوع هستند. این غدد مسئولیت ترشح هورمون‌هایی خاص را بر عهده دارند که به تحریک و بهبود فرآیندهای مختلف در بدن کمک می‌کنند. غده آدرنال یکی از این غدد است که وظیفه اصلی آن تولید آندروژن هاست. تستوسترون یک آندروژن مهم در مردان محسوب می‌شود. این هورمون مسئولیت توسعه ویژگی‌های جنسی مردانه را بر عهده دارد. اگرچه تستوسترون یک هورمون مردانه در نظر گرفته می‌شود، اما به مقدار کم ممکن است در زنان نیز وجود داشته باشد.
تستوسترون به تنهای موجب بروز آکنه در پوست نمی‌شود. با این وجود، میزان بیش از حد این آندروژن می‌تواند شدت آکنه را افزایش دهد. این آکنه مرتبط با تستوسترون ممکن است هم در مردان و هم زنان مشاهده شود.
تستوسترون چگونه بر آکنه تأثیر می‌گذارد؟ حضور آندروژن های متعدد در بدن به تحریک غدد چربی پوست یا سباسه که زیر پوست قرار داشته و به عنوان پایه فولیکول مو عمل می‌کنند، کمک می‌کند. این تحریک تولید ماده‌ای روغنی به نام سبوم یا چربی پوست را موجب می‌شود که پوست را سالم و نرم نگه می‌دارد. زمانی که سبوم بیش از حد تولید می‌شود، این شرایط می‌تواند به مسدود شدن منافذ پوست با ذراتی مانند چربی، سلول‌های مرده پوست و گرد و غبار منجر شود. حضور باکتری‌ها در این منافذ مسدود شده به تشکیل جوش منجر خواهد شد.
این تغییرات هورمونی در زمان بلوغ رایج هستند که طی آن سطح تستوسترون در یک نوجوان می‌تواند به واسطه عوامل استرس‌زا و موقعیت‌های مختلف زندگی افزایش یابد. این شرایط تولید سبوم را تحریک خواهد کرد که شدت و تکرر آکنه را افزایش می‌دهد.
چرا سطوح تستوسترون در بدن شما بالاست؟
به گفته مؤسس ملی سلامت آمریکا، سطوح عادی تستوسترون برای مردان در دامنه 300 تا 1,200 نانوگرم در هر دسی لیتر است، در شرایطی که این دامنه برای زنان حدود 30 تا 95 نانوگرم در دسی لیتر است. زمانی که سطوح تستوسترون از این دامنه بیشتر می‌شود به معنای تولید بیش از حد این هورمون است. تولید بیش از حد تستوسترون ممکن است به واسطه عوامل زیر رخ دهد:
اختلال غده آدرنال
اختلالات در غده آدرنال ممکن است بر تولید تستوسترون تأثیرگذار باشند. هایپرپلازی مادرزادی آدرنال یک شرایط رایج آدرنالی است که به واسطه تولید کم آلدوسترون و کورتیزول در بدن رخ می‌دهد. کمبود این هورمون‌ها به بدن اجازه تولید بیش از حد نیاز تستوسترون را می‌دهد.
تشکیل تومور در غده آدرنال نیز می‌تواند بر سطوح تستوسترون در بدن تأثیرگذار باشد. این شرایط به ترشح مقادیر بیشتر از هورمون‌های مردانه در بدن منجر می‌شود.
کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید شرایطیست که به واسطه ترشح ناکافی هورمون‌های تیروئید از غده تیروئید رخ می‌دهد. هورمون‌هایی که توسط تیروئید تولید می‌شوند در تبدیل کلسترول به پروژسترون در بدن نقش دارند. این تبدیل از بروز آکنه پیشگیری می‌کند.
پرمویی
پُرمویی یا هیرسوتیسم شرایطی است که بیشتر در زنان دیده می‌شود. افراد مبتلا به این شرایط با رشد مو در صورت، سینه، و پشت خود مواجه می‌شوند. میزان رشد مو به ژنتیک فرد بستگی دارد. با این وجود، این شرایط ممکن است به واسطه سطح نامتعادل هورمون‌های آندروژن در بدن نیز رخ دهد.
سرطان
به گفته انجمن شیمی بالینی آمریکا، برخی انواع سرطان موجب تولید سطوح نامتعادل تستوسترون می‌شوند. تشکیل تومور در اندام‌های تنظیم کننده هورمون موجب تولید تستوسترون بیشتر از نیاز بدن می‌شود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک شرایطی است که می‌تواند هم دلیل و هم اثر سطوح بالای تستوسترون در زنان باشد. عدم تعادل هورمون‌های زنانه، از جمله استروژن و پروژسترون، بدن را به تولید تستوسترون بیشتر وادار می‌کند. این شرایط تراکم هورمونی را افزایش داده و به بی نظمی‌هایی مانند چرخه قاعدگی غیرعادی و ناباروری در زنان منجر می‌شود.
بلوغ زودرس
بلوغ زودرس می‌تواند با سطوح بالای تستوسترون مرتبط باشد. بلوغ زودرس زمانی رخ می‌دهد که یک پسر با رشد مو در صورت، زیر بغل، یا بخش شرمگاهی و دیگر تغییرات جسمانی پیش از نه سالگی مواجه می‌شود.
استفاده از مواد مخدر
سطوح بالای تستوسترون ممکن است به واسطه استفاده از مواد مخدر، استروئیدهای آنابولیک، و داروهای دیگر رخ دهد. زنانی که از کلومفین برای تشویق تخم گذاری استفاده می‌کنند یا روش‌های درمانی شامل استفاده از استروژن را دنبال می‌کنند، ممکن است دارای سطوح بالاتر تستوسترون باشند. مردان و زنانی که از داروهای ضد تشنج یا آرام بخش استفاده می‌کنند نیز ممکن است دارای سطوح بالاتر تستوسترون در بدن خود باشند.
استفاده از مکمل
مصرف مکمل‌های دارای ویتامین D و روی ممکن است سطح تستوسترون را در بدن افزایش دهد. توجه به رژیم غذایی برای حصول اطمینان از مصرف این مواد مغذی به میزان کافی اهمیت دارد.
چگونه متوجه شویم با سطوخ بیش از حد زیاد تستوسترون مواجه هستیم؟
شما می‌توانید به علائمی که در ادامه به آنها اشاره شده است، توجه داشته باشید. افزایش سطوح تستوسترون در مقایسه با سطوح عادی ممکن است با بروز برخی علائم همراه باشد.
علائم مردان
سطوح بالای تستوسترون در مردان می‌تواند به تغییرات جسمانی و احساسی زیر منجر شود:
- افزایش وزن
- بروز آکنه
- پوست چرب
- طاسی
- رشد غیرعادی موی صورت
- بم شدن صدا
- کوچک شدن بیضه‌ها
- میزان کم اسپرم
- میزان بالای سلول‌های خون
- افت شناختی
- قضاوت ضعیف
- پرخاشگری و رفتار مخاطره آمیز
- نوسانات خلقی شدید
علائم زنان
سطوح بالای تستوسترون در زنان می‌تواند به تغییرات جسمانی و احساسی زیر منجر شود:
- رشد بیش از حد موی بدن
- رشد غیرعادی موی صورت
- بروز آکنه
- طاسی
- بزرگ شدن کلیتوریس
- کوچک شدن اندازه پستان
- افزایش توده ماهیچه‌ای
- بم‌تر شدن صدا
- چرخه قاعدگی نامنظم
- میل جنسی کم
- نوسانات خلقی
برخی موارد عدم تعادل یا سطوح بالای تستوسترون در زنان ممکن است به شرایط جدی‌تر مانند ناباروری یا چاقی منجر شود.
