معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست از سوی رییس سازمان حفاظت محیطزیست برکنار شد. همین خبر یک خطی که دیروز در خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت، کافی بود تا دوباره بحث انتقال آب خزر به کویر مرکزی و استان سمنان مورد توجه قرار بگیرد.
به گزارش به نقل از روزنامه صبح نو ،طرح انتقال آب خزر به استان سمنان که از اوایل دهه 80 تاکنون بارها مطرح شده، هر بار نیز با مخالفت‌های کارشناسان به تعویق افتاده است اما این بار شواهد نشان می‌دهد که اراده دیگری برای این کار شکل گرفته است.
ظهر دیروز خبر برکناری خانم پروین فرشچی، معاون محیط دریایی سازمان محیطزیست از سوی خبرگزاری‌ها مخابره شد. بسیاری از کارشناسان وصاحب‌نظران نیز اقدام آقای عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیطزیست را مخالفت معاونش با انتقال آب از خزر به سمنان عنوان کردند.
اگرچه معاون برکنار شده آقای عیسی کلانتری (رییس‌سازمان حفاظت محیطزیست) سعی کرد علت برکناری خود را مطرح نکند. این در حالی است که قرار بود خبرنگاران محیطزیست از دیروز تا روز دوشنبه در سفری به استان گلستان و دریای خزر همراه با خانم فرشچی باشند. البته ساعتی قبل از این سفر به خبرنگاران اعلام شد که به دلیل بروز برخی مشکلات این سفر لغو و به زمان دیگری موکول شده است.
این در حالی است که خانم فرشچی ظهر دیروز در گفتوگو با خبرگزاری دولتی درباره علت برکناری خود اظهار داشت: از حدود یک ماه و نیم قبل، زمزمه‌های برکناری من به گوش می‌رسید اما جدی نگرفتم، من نه دلیلش را می‌دانم و نه رییس سازمان را دیده‌ام تا علت را بپرسم فقط حکم را به دستم دادند.
وی همچنین به شرایط سختی که برای ادامه کار او ایجاد شده بود و اینکه رییس سازمان حاضر به ادامه همکاری با وی نبوده نیز اشاره کرده است. معاون پیشین محیطزیست همچنین در گفتوگو با خبرگزاری «مهر» نیز ضمن تأیید مخالفتش با طرح انتقال آب خزر به سمنان، در خصوص دلیل این برکناری گفت: رییس هر سازمانی اختیار دارد که در مورد معاونانش تصمیم بگیرد اما دلیل خاصی به‌عنوان دلیل اصلی برکناری من عنوان نشده است.
بی‌توجهی به هشدارها
برکناری معاون محیط دریایی سازمان حفاظت محیطزیست در حالی اتفاق افتاده است که چند روز قبل و به عبارت دقیق‌تر در تاریخ هشتم اسفندماه نشست چهارم انتقال آب از دریای خزر، فرصت‌ها و چالش‌ها برگزار شده است. در این نشست اساتیدی چون مهندس محمد رهبری، دکتر عزیز عابسی، مهندس معصومه بنی‌هاشمی، دکتر وحید چگینی و دکتر صدیقه ترابی سخنرانی داشته و پنل‌های تخصصی را برگزار کرده‌اند. این در حالی است که خانم دکتر پروین فرشچی نیز یکی از اعضای پنل تخصصی این نشست بوده است.
آقای عزیز عابسی، استادیار دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل که یکی از اساتید حاضر در نشست یاد شده بود، چندی قبل با انتقاد از دولت در تأیید انتقال آب از دریای خزر به سمنان گفته است: «به نظر می‌رسد دولت به هشدارهای متخصصان خود اعتنای کافی ندارد.» به گفته وی، داشتن صنایع آب‌بَر در سمنان و توسعه شهرها در کویر فاقد توجیه منطقی است و لزوم اینکه شما اهل یک منطقه باشید و بخواهید آن را به هر قیمتی توسعه دهید از اساس اشتباه است.
بهره‌وری را بالا ببرید
حجت‌الاسلام حسن روحانی، رییس‌جمهوری، در آخرین روز فروردین امسال و در پایان سفرش به استان سمنان از طرح انتقال آب خزر به استان سمنان دفاع کرد. وی در این باره اظهار داشت: «انتقال آب از دریای خزر و همچنین خلیج فارس و دریای عمان به استان سمنان و فلات مرکزی ایران از طرح‌های بلندمدت است که بررسی‌های لازم در این زمینه انجام شده و مطابق این بررسی‌ها، انتقال آب از دریای خزر به سمنان هیچ مشکلی ندارد و اصول زیست‌محیطی نیز در این‌باره رعایت شده است.
این طرح‌ها توسط بخش خصوصی اجرایی می‌شود و افرادی نیز به‌عنوان سرمایه‌گذار اعلام آمادگی کرده‌اند.»رییس‌جمهوری در سفر اواسط آذرماه امسال به استان سمنان نیز یک‌بار دیگر بر اجرای طرح انتقال آب از دریای خزر به کویر مرکزی اشاره و تأکید کرد.
این در حالی است که بسیاری از کارشناسان در گفتوگو با رسانه‌ها نسبت به این اقدام اعتراض کرده و آن را درست ندانسته‌اند. به‌عنوان مثال آقای حسین آخانی، استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران گفته است: مهم‌ترین مشکلی که انتقال آب‌خزر ایجاد می‌کند تغییرات وسیع در اکوسیستم‌های منطقه است.
این تغییرات وسیع در شرایطی که محیطزیست کشور با انواع معضلات نظیر گردوغبار، فرسایش خاک، فرونشست و نابودی زیست‌بوم‌های آبی مواجه است علاوه‌بر تخریب‌های گسترده، باعث تشدید معضلات موجود می‌شود. درواقع هیچ کشوری با اجرای پروژه‌هایی از این دست به مشکلات خود اضافه نمی‌کند.
همچنین آقای مجتبی شوریان، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز در اظهار نظری به بررسی این طرح پرداخته و گفته است: «باید دید چرا اساساً طرح انتقال آب از دریا به کویر مطرح شده است.
خاستگاه این بحث‌ها چیست؟» وی با اشاره به مسائلی چون کم‌آبی و خشکسالی در مرکز کشور و نیز افزایش مهاجرت از استانی چون سمنان به سمت تهران و دیگر دلایل به مسأله هزینه و فایده این اقدام پرداخته و گفته است: «فوایدی که انسان می‌تواند از این طرح‌ها ببرد در برابر آسیب‌ها و خسارت‌هایی که ممکن است این طرح‌ها برای اکوسیستم‌های طبیعی و انسانی به وجود بیاورند، بسیار ناچیز است.
اکنون مسأله این است که در کشور ما به این تجربه‌ها بهایی داده نمی‌شود و به دلایل سیاسی و یکسری لابی‌هایی که صورت می‌گیرد اجرای چنین طرح‌هایی هرچند وقت یک‌بار مطرح می‌شود و حتی به اجرا هم می‌رسد.»
این استاد دانشگاه همچنین به نکات مهم دیگری درباره مدیریت مصرف آب اشاره کرده و گفته است: «با یک محاسبه سرانگشتی می‌توان کاملاً به یک نتیجه رسید که اگر راندمان سیستم توزیع آب شهری در شهرهای همین مناطق ارتقاء پیدا کند و از پِرتی آب جلوگیری شود و همین‌طور مصرف آب آن‌ها در بخش کشاورزی مدیریت شود و کاهش پیدا کند، به سادگی و با هزینه بسیار کم و تبعات زیست‌محیطی و اجتماعی بسیار ناچیز نیاز شرب و صنعت این مناطق تأمین می‌شود.
بنابراین منطق و عقل به ما می‌گوید انتقال آب بین‌حوضه‌ای در شرایط فعلی و با اهداف تعریف‌شده برای مقصدی به نام سمنان طرح توجیه‌پذیری نیست.» شوریان همچنین به دلایل اقتصادی و نیز آسیب‌هایی که به جنگل‌های باریک شمال کشور وارد می‌شود نیز اشاره کرده و گفته است: «با توجه به اختلاف ترازی که مقصد و مبدأ نسبت به هم دارند و پمپاژ آبی که بر روی کوه‌های البرز صورت خواهد گرفت و بعد از آن، آب به مقصد منتقل خواهد شد، هزینه‌های زیادی را متوجه این پروژه خواهد کرد.
باید این اتفاقات را در نظر گرفت و برآورد دقیق اقتصادی داشت که قیمت نهایی این آب چقدر خواهد بود و قرار است این آب گران‌قیمت برای چه محصولی، چه صنعتی و چه نیازی صرف شود تا مقرون‌به‌صرفه
باشد.»
حالا برکناری معاون محیط دریایی سازمان حفاظت محیطزیست به دستور رییس این سازمان اتفاقی است که موضوع انتقال آب خزر به کویر مرکزی سمنان را یک‌بار دیگر در کانون توجهات قرار داده و این سؤال را برای افکارعمومی به‌وجود آورده است که مجموعه دولت در انجام طرح‌های مورد علاقه خود تا چه اندازه به نظرات کارشناسی اعتقاد داشته و به آن‌ها توجه می‌کند؟
