همشهری شش و هفت - خشایار مریدپور: وقتی ناتانیل بالدوین در سال 1910 اولین هدفونهای جهان را روی میز آشپزخانه خود ساخت، شاید فکر نمیکرد که حدود یک قرن بعد اختراع او تبدیل به یکی از پراستفادهترین وسایل الکترونیکی جهان شود اما در عرض 107 سال این بلندگوهای اختصاصی از یک وسیله تجملاتی تبدیل به یکی از ابزارهای ضروری زندگی مدرن شدهاند. البته شکل و شمایل و قابلیتهای این دستگاهها هم تحولات فراوانی را شاهد بوده و از گوشیهای سنگین و بزرگ فلزی با سیمهای بلند و قطور لاستیکی به هدفونهای بیسیم تو گوشی با وزن ناچیز و حافظه داخلی مستقل رسیدهایم.
در نتیجه هر روز به تعداد طرفداران هدفونها افزوده میشود و سالانه میلیونها هدفون در طرح، شکل، اندازه و کاربردهای مختلف تولید و عرضه میشود. بسیاری از ما تنها به فاکتورهای ظاهری مثل معروفیت نام برند یا ظاهر خاص محصول توجه میکنیم و از خصوصیات یک هدفون خوب چیز زیادی نمیدانیم. در واقع اگر هدفونهایی که در جعبه گوشی هوشمند یا پلیر موسیقی قرار دارند خراب یا گم شوند، اکثر کاربران برای تهیه جایگزین آن هیچ ایدهای ندارند.
برای خرید یک هدفون مناسب باید مجموعهای از فاکتورهای مختلف از جمله تناسب با نیازهای کاربر، کارایی، قیمت، اعتبار برند و کیفیت توجه شود تا بتوانید از خرید خود نهایت استفاده را ببرید. درکنار اینها، آگاهی از خصوصیات فنی مثل دامنه فرکانسی و امپدانس هدفون به شما کمک میکند تا قبل از خرید یا آزمایش یک هدفون دید بهتری نسبت به کارایی آن داشته باشید و بهتر بتوانید صدای مورد نظر خود را در میان دهها مدل و برند موجود در بازار پیدا کنید. در ادامه نگاهی داریم به مهمترین خصوصیات انواع هدفونها، ویژگیها و کاراییهای هر یک و در نهایت مهمترین معیارهایی که هنگام خرید یک هدفون باید به آنها توجه داشته باشید. اگر شما هم قصد دارید با خرید یک هدفون، فارغ از غوغای جهان به لذت بردن از موسیقی مشغول شوید، گزارش این هفته ما را از دست ندهید.
چند نکته قبل از خرید
بسیاری از سازندگان هدفون، روی جعبه محصول یا در وبسایت خود، مشخصات فنی هر مدل را اعلام میکنند تا بدانید از هر هدفونی باید چقدر انتظار داشته باشید. هر چند برای انتخاب قطعی باید هدفون را خودتان امتحان کنید اما با دانستن کلیات فنی مقایسه هدفونها میتوانید پیش از انتخاب گزینههای نهایی، مقایسه بهتری بین مدلهای موجود داشته باشید. بنابراین بد نیست شما هم با مهمترین فاکتورهای فنی تعریف کننده کیفیت و کارایی هدفون آشنا شوید.
مورد اول، تولید کننده صداست. تمامی هدفونها برای تولید صدا از پردهها یا دیافراگمهایی استفاده میکنند که درایو نامیده میشوند. هرچقدر اندازه یک هدفون کوچکتر باشد، کار گذاشتن درایوهای مناسبی که بتوانند صداهای مختلف را به درستی تولید کنند سختتر میشود. به همین دلیل آنچه قیمت هدفونهای مختلف را تعیین میکند، همین تعداد و قدرت درایوهای آنهاست. هدفونهای معمولی ارزانقیمت تو گوشی معمولا از دو درایو برای تولید صداهای بم و زیر استفاده میکنند، در حالی که هدفونهای سطح بالا تا شش درایو مجزا دارند که هر یک وظیفه تولید یک حوزه مشخص فرکانسی را دارد. هرچند تمام سازندهها تعداد درایوهای به کار رفته در محصول خود را مشخص نمیکنند اما به عنوان یک قانون کلی میتوانید اینطور تصور کنید که هر چقدر تعداد درایوها بیشتر، کیفیت و قدرت صدا و البته قیمت هدفون هم بیشتر.
مورد بعدی که باید به آن توجه کنید، رنج فرکانسی یا محدوده صداهای قابل تولید توسط هدفون است که به صورت دو عدد کوچک و بزرگ، مثلا 5 تا 35000 هرتز مشخص میشود. بدون آنکه بخواهیم درگیر جزئیات فنی شویم، میتوانیم اینطور خلاصه کنیم که عدد کوچکتر صداهای بم و عدد بزرگتر صداهای زیر قابل تولید را نمایش میدهد. بنابراین هرچقدر عدد اول کوچکتر و عدد دوم بزرگتر باشد، هدفون میتواند صداهای بم و زیر بهتری تولید کرده و در نتیجه صدای بهتری داشته باشد.
مورد نهایی که در مشخصات هدفونها قابل مشاهده است و اهمیت زیادی دارد، امپدانس آن است. این عدد که میزان توان لازم برای فعالکردن درایوها را مشخص میکند، نشان میدهد که هدفون برای استفاده با کدام دستگاهها مناسب است. امپدانس پایین به معنی انرژی کمتر برای تولید صداست و به همین دلیل هدفونهای دارای امپدانس پایین برای کار کردن با گوشی، پلیر یا سایر دستگاههای قابل حمل که توان خروجی محدودی دارند مناسبتر هستند. در حالی که امپدانس بالا به معنی نیاز به آمپلیفایر برای بهره بردن از تمام توان هدفون است. در نتیجه اگر برای کاربردهای معمولی به دنبال یک هدفون هستید، سعی کنید محصولی را انتخاب کنید که امپدانس پایینتر از 70 اهم داشته باشد. اما اگر صدای بلند و فراگیر با امکان اتصال به آمپلیفایر مد نظر شماست، به دنبال امپدانس بالاتر باشید.
از همه شکل، از همه طرح
مهمترین نکتهای که باید هنگام خرید هدفون به آن توجه کنید، مدل یا همان شکل فیزیکی آن است. هدفونها به سه دسته کلی دورگوشی، روگوشی و توگوشی تقسیم میشوند که هریک معایب و مزایای خود را دارند. در ادامه نگاهی داریم به ویژگیهای اصلی هر دسته.
توگوشیها
این دسته که کوچکترین و قابل حملترین (و شاید به همین دلیل پراستفادهترین) نوع هدفونها هستند، درون گوش شما جا گرفته و صدا را مستقیما داخل کانال گوش پخش میکنند. هرچند به دلیل اندازه کوچک این هدفونها، باید از درایوهای کوچک در آنها استفاده شود اما به دلیل کیپ شدن گوش و ایزوله شدن صدا، معمولا صدای باکیفیتی دارند و انواع گرانقیمتتر آن میتوانند صداهای بم را هم به خوبی تولید کنند. هرچند به دلیل سایز کوچک و راحتی حمل و نقل، این دسته معمولا به عنوان هدفون همراه گوشی یا سایر وسایل پخش الکترونیک به خریدار تحویل داده میشوند اما مسلما بهترین صدا را در میان هدفونها ندارند. بهعلاوه تحمل یک شیء خارجی در گوش برای مدتهای طولانی میتواند آزاردهنده باشد و حتی باعث تحریک یا ایجاد درد در کانال گوش شود. به همین دلیل هم بسیاری از کاربران ترجیح میدهند تا برای داشتن صدای بهتر یا راحتی بیشتر در زمانهای طولانی از انواع هدفون روگوشی یا دورگوشی استفاده کرده و هدفونهای تو گوشی را برای موقعیتهای ضروری مثل ورزش یا مسافرت نگه دارند.
روگوشیها
این گروه از هدفونها از درایوهای بزرگتری برخوردار هستند و طراحی آنها به گونهای است که دقیقا روی گوش شما را پر کنند. هدفونهای رو گوشی معمولا از یک هدبند برای نگه داشتن گوشیها روی گوش استفاده میکنند و در نتیجه بزرگتر و سنگینتر هستند اما به همین دلیل هم فضای کافی برای قرار دادن درایوهای بزرگتر و باکیفیتتر وجود دارد و این هدفونها صدای بسیار شفافتر و پرحجمتری نسبت به انواع تو گوشی تولید میکنند. البته برخی کاربران حس پرس شدن گوش برای مدت طولانی را دوست ندارند و در ضمن این هدفونها بزرگ و دست و پا گیر هستند. بنابراین بیشتر کسانی به دنبال این هدفونها میروند که بیشتر به صدا اهمیت میدهند تا راحتی استفاده و جابهجایی.
دور گوشیها
این دسته که بزرگترین، باکیفیتترین و البته گران قیمتترین هدفونها را شامل میشوند، مانند روگوشیها از هدبند و گوشیهای بزرگ خارجی استفاده میکنند. اما تفاوت آنها با انواع روگوشی، سایز کاپ روی گوشی است که فضای بیشتری دارد و دور گوش شما را کاملا دربر میگیرد. این هدفونها به دلیل داشتن درایوهای بیشتر و بزرگتر و نیز احاطه شدن گوش با گوشی، از صدایی قویتر، پرحجمتر و باکیفیتتر از سایر انواع هدفون برخوردارند و البته صدای بیرون هم کمتر به گوش کاربر میرسد. سایز درایو در این دسته از هدفونها معمولا 45 میلیمتر یا بیشتر است که اجازه تولید صدایی بلندتر و با جزئیات بیشتر را به آنها میدهد. البته این کیفیت به قیمت وزن و حجم زیاد دور گوشیها تمام میشود و این دسته تنها مناسب کسانی است که میخواهند در یک محل ثابت مثل دفتر کار، استودیو یا منزل به موسیقی گوش بدهند و خیلی قصد جابهجا شدن با آن را ندارند.
پشت باز یا بسته؟
یکی از مواردی که تاثیر زیادی بر کاربرد هدفون دارد، بسته یا باز بودن پشت محفظه گوشی است. از آنجا که درایور هدفون صدا را در دو جهت داخلی و خارجی تولید میکند، بسته یا باز بودن انتهای گوشی تاثیر زیادی بر جنس صدا و البته راحتی اطرافیان خواهد داشت. هدفونهای دارای پشت باز، صدای زندهتر و بازتری تولید میکنند و گوش کردن به آنها برای مدتهای طولانی راحتتر است، هرچند دیگران هم صدای موسیقی شما را خواهند شنید و در نتیجه استفاده از آنها در فضاهای عمومی راحت نیست. هدفونهای دارای پشت بسته از طرف دیگر، صدای خروجی را محدود میکنند و همچنین میزان ناچیزی از صدای بیرون را به داخل راه میدهند. در نتیجه، صدای این هدفونها شدیدتر است و احساس میکنید که از درون سر خود صدای موسیقی را میشنوید. هرچند به دلیل نبود خروجی صدای بیرونی، استفاده از این هدفونها در مکانهای عمومی مناسبتر است اما برخی کاربران حس صدای این هدفونها را دوست ندارند و آن را در قیاس با هدفونهای پشتباز مصنوعیتر و محدودتر میدانند. در نهایت باید گفت انتخاب پشت بسته یا باز کاملا به سلیقه شما و کاربرد مورد نظرتان باز میگردد اما در هر صورت باید به راحتی اطرافیان در کنار کیفیت صدای موسیقی مورد علاقهتان هم فکر کنید.
قابلیتهای ویژه
جدا از کیفیت صدا و شکل بدنه هدفون، قابلیتهای دیگری هم هستند که میتوانند برای برخی کاربران بسیار کاربردی باشند. به همین دلیل شرکتهای سازنده مدلهای مخصوص با قابلیتهای ویژهای تولید میکنند تا نیازهای این کاربران خاص را پاسخگو باشند. در ادامه سه تا از اصلیترین این قابلیتها را بررسی میکنیم.
نویز کنسلینگ
همانطور که گفتیم، بسته یا باز بودن پشت هدفون در میزان صدای ورودی از محیط بیرون دخیل است و هدفونهای پشت بسته تا حد زیادی صدای بیرون را خنثی میکنند اما اگر در محیطهای بسیار شلوغ کار یا زندگی میکنید یا دوست دارید بدون زیاد کردن بیش از حد صدا از شر نویز محیطی راحت شوید، باید به سراغ هدفونهای پیشرفته دارای فناوری نویز کنسلینگ یا دفع نویز محیطی بروید. در این فناوری، به کمک میکروفونهای فعال موجود در بیرون هدفون، صداهای محیط تحلیل شده و نویز با فرکانس مخالف تولید میشود تا با خنثی کردن اثر صداهای بیرونی آرامش و سکوت بیشتری در اختیار شنونده قرار بگیرد. البته این فناوری قادر به دفع صداهایی که تغییرات زیادی دارند نیست، چرا که سیستم نمیتواند به سرعت فرکانسهای مختلف را دریافت کرده و سیگنال مناسب برای خنثی کردن اثر آنها را تولید کند. اما اگر در محیط شلوغی هستید که صداهای تکراری و یکسان دارد، مثل کارخانههای صنعتی، صدای سیستم تهویه یا صدای مداوم داخل قطار یا هواپیما، انتخابی بهتر از این هدفونها نخواهید داشت.
هدفونهای بازی
یک دسته تخصصی دیگر از هدفونها، مخصوص بازیکنان بازیهای کامپیوتری طراحی و تولید میشوند و به هدفونهای گیمینگ هم معروف هستند. این هدفونها که معمولا مجهز به میکروفون هم هستند و در واقع هدست محسوب میشوند، دارای قابلیتهای به خصوصی هستند که آنها را برای بازیهای کامپیوتری ایدهآل میکند. برخی از هدفونهای گیمینگ قادر به شبیهسازی صدای مجازی فراگیر هستند، در حالی که برخی دیگر با ارائه صدای دالبی 7.1 کانال واقعی کاربران را به خود جذب میکنند. این قابلیتها برای تشخیص جهت صدا که در بازیهای کامپیوتری و بهخصوص شوترهای اولشخص بسیار کاربرد دارد، مفید است. همچنین اکولایزرهای به کار رفته در این دسته از هدفونها برای شنیدن صدای گفتوگو بهینهسازی شده و حتی در شلوغترین شرایط هم میتوانید صدای همتیمیها یا دیالوگهای مهم بازی را هم بشنوید.
هدفونهای بیسیم
یکی از بزرگترین مشکلات کاربران با هدفونها سیمهای آنهاست که حتما شما هم تجربه باز کردن گره کور سیمهای آنها را چند باری داشتهاید. در سالهای اخیر و با پیشرفت فناوری ارتباطات بیسیم، هدفونهای بیسیم هم وارد بازار شدهاند که کاربران را از شر درگیری دائمی سیمهای رابط خلاص میکنند. البته این به قیمت از دست رفتن کیفیت صدا تمام میشود و بدون شک هیچ هدفون بیسیمی نمیتواند کیفیت صدای مدلهای سیمدار را داشته باشد. هدفونهای بیسیم از سه فناوری عمده مادون قرمز، فرکانس رادیویی و بلوتوث استفاده میکنند که موارد اول و دوم تقریبا امروزه منسوخ شدهاند، هرچند ممکن است برای کاربردهای خاص هنوز هم انتخابهای مناسبی باشند اما پرطرفدارترین دسته که به دلیل قابلیت اتصال راحت با دستگاههای هوشمند پرکاربردتر هم هستند، هدفونهای بلوتوث استریو هستند که این روزها در مدلها و شکلهای مختلف در بازار وجود دارند. به لطف پیشرفتهای فناوری بلوتوث در یکی، دو سال اخیر و بهتر شدن سرعت و کیفیت این هدفونها، دیگر شاهد تفاوت کیفیت چشمگیر بین آنها و انواع سیمدار نیستیم و این اختلاف کیفیت برای بسیاری از کاربران قابل تشخیص نیست. همچنین با توجه به روند موجود در تولید گوشیهای هوشمند کاملا ضدآب، به احتمال زیاد در آینده شاهد رشد و توسعه بیشتر فناوریهای مرتبط با این هدفونها از جمله باتریهای مورد استفاده در آنها، شاهد رواج بیشتر اینگونه هدفونها در میان کاربران خواهیم بود.