حتما تا به حال تجربه کرده‌اید بنا به دلایل مشخص و حتی غیرمشخصی، از عارضه وزوز گوش رنج ببرید. عارضه و اختلالی که می‌تواند از یک ساعت تا چند شبانه‌روز شما را درگیر خود کند و حتی شما را از کار و زندگی بیندازد. اما تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید علت و دلیل اصلی پیدایش اختلال وزوز گوش چیست؟ آیا وزوز گوش عارضه مهمی است که خبر از یک بیماری پیچیده و حاد در آینده نزدیک را می‌دهد؟ در این یادداشت به سراغ نکاتی خواهیم رفت که قطع به یقین به ابهامات بسیاری از سوال‌های شما پاسخ می‌دهد.
آناتومی گوش انسان که از سه بخش گوش خارجی، میانی و داخلی تشکیل می‌شود (برای بزرگنمایی روی عکس کلیک کنید).
وزوز گوش (Tinnitus) به چه معناست؟
وزوز گوش اغلب به یک صدای زنگ ممتد و تیز در ارگان حسی گوش اطلاق می‌شود که می‌تواند به عنوان یک نشانه یا سمپتوم برای اکثر بیماری‌های شناخته شده شنوایی اهمیت داشته باشد. وزوز گوش به تنهایی در چارچوب یک بیماری در دنیای پزشکی تعریف نمی‌شود اما اغلب به دلیل در معرض قرار گرفتن فرد به صداهای بلند، عفونت و التهاب گوش داخلی و میانی، وجود تومور در مجاورت هفتمین عصب زوج مغزی (فاسیال) ایجاد می‌شود. همچنین اگر سبوم یا همان ماده چربی درون گوش بیش از حد ترشح شود، در بروز عارضه وزوز گوش می‌تواند دخیل باشد.
البته نیازی هم نیست پس از هر گونه تجربه این عارضه، فورا به پزشک معالج مراجعه کنید. چون ممکن است پس از مدتی وزوز گوش برطرف شود و فرد به زندگی معمولی خود ادامه بدهد.
وزوز گوش عارضه‌ایست طبیعی که تقریبا همه تجربه کرده‌اند.
آیا وزوز گوش موجب کاهش شنوایی من می‌شود؟
قاعدتا هر نوع وزوز گوش قرار نیست منجر به کاهش شنوایی فرد شود. نود درصد بیمارانی که وزوز گوش حاد را تجربه کردند به علت در معرض قرار گرفتن به صداهای بلند، چنین تجربه‌ای را کسب کردند. بنابراین پس از مدتی، مغز انسان این قدرت را پیدا می‌کند تا این دسته از فرکانس‌های دریافتی را فراموش کند. با این تفاسیر، توصیه می‌شود اگر در محیط کاری شما سر و صدای زیادی وجود دارد حتما با محافظت‌کننده‌های گوش مشغول به کار شوید.
در این تصویر نمایی واقعی از سلول‌های مویی واقع در بخش حلزونی گوش داخلی انسان را مشاهده می‌کنید. تصویر سمت راست سلول‌های سالم و تصویر سمت چپ سلول‌های آسیب دیده را زیر میکروسکوپ الکترونی نشان می‌دهد. سلول‌های آسیب دیده قابلیت ترمیم آن چنانی ندارند (برای بزرگنمایی روی عکس کلیک کنید).
آیا وزوز گوش در حس شنوایی من اختلال ایجاد می‌کند؟
خیر. وزوز گوش ممکن است صرفا میزان توجه شما به یک گفتار یا مکالمه را کاهش دهد. هر چند این احتمال هم وجود دارد عارضه وزوز گوش به اندازه‌ای وخامت پیدا کند که مغز انسان قادر به تفکیک صداهای محیطی نباشد. تنها در آن صورت می‌توان اذعان داشت این عارضه مزمن، بر شنوایی انسان تاثیر منفی می‌گذارد.
آیا دلایلی مثل مشکلات اعصاب و روان و حتی استرس موجب بروز یا تشدید این عارضه می‌شود؟
مشکلات احساسی و روان‌شناسانه در بروز وزوز گوش، آن هم به صورت مزمن می‌تواند دخالت داشته باشد. هر چه باشد این عارضه با هفتمین زوج عصبی مغزی به نام فاسیال که مسئولیت پردازش اطلاعات شنوایی و تعادلی را دارد، مرتبط است. توصیف این عارضه برای یک بیمار کار چندان آسانی نیست چون پزشک در واقعیت نمی‌تواند گوش فرد را بشکافد تا دلیل اصلی این اختلال را به صورت آنی پیدا کند. به همین خاطر اگر این اختلال، به صورت مزمن تداوم پیدا کند و دیگران به این موضوع کم‌توجهی کنند، حتی این امکان وجود دارد اندک اندک بیمار افسرده شده و دست به کارهای نابه‌هنجار بزند تا بلکه کمی از این حس افسردگی کاسته شود. اغلب بیمارانی را می‌بینیم که تنها به همین علت ساده، از جامعه و خانواده خود فاصله می‌گیرند.
در دو تصویر بالا شاخه‌های هفتمین زوج عصبی مغزی به نام فاسیال را مشاهده می‌کنید. این عصب شاخه‌های مختلفی به غده اشکی، حفره بینی، کام، زبان و غدد بزاقی می‌دهد. به همین خاطر قطع یا آسیب به این عصب، اختلالات بالینی زیادی را می‌تواند ایجاد کند (برای بزرگنمایی روی عکس کلیک کنید).
آیا می‌توان با قطع هفتمین عصب زوج مغزی (فاسیال) از شر وزوز گوش برای همیشه راحت شد؟
قطع عصب فاسیال برای درمان این اختلال عصبی چندان مثمر ثمر نخواهد بود. چرا که کارایی شنوایی گوش فرد به صفر می‌رسد و عملا می‌توان فرد را «ناشنوا» خواند. همچنین مشکلات تعادلی نیز گریبان‌گیر بیمار خواهد شد. به همین خاطر عمل جراحی برای درمان وزوز گوش تحت هیچ شرایطی توصیه نمی‌شود. مگر اینکه پس از آزمایش‌های مختلف ثابت شود در مجاورت مسیر عصبی، یک تومور مغزی در حال رشد وجود دارد که به عصب فشار وارد می‌کند. تنها در این حالت، گزینه عمل جراحی روی میز پزشک معالج قرار می‌گیرد.
مدت زیادیست که درگیر وزوز گوش هستم. آیا ممکن است ناشنوا بشوم؟
همانطور که اشاره کردیم وزوز گوش و ناشنوایی دو مقوله مجزا از یکدیگر است. نود درصد بیماران که تجربه کم شنوایی را در حین وزوز گوش تجربه کرده‌اند، پیش از این احساس در معرض یک صدای بلند قرار گرفته بودند. اگر به صورت مکرر در معرض این دسته از فرکانس‌های بالا قرار بگیرید، وزوز گوش شما حالتی شبیه به صدای یک زنگ پیدا می‌کند. در بلندمدت کم‌شنوایی می‌تواند یک تهدید مهم برای این دسته از افراد باشد. اغلب مردم جامعه، حتی شما عادت کرده‌اید صدای هندزفری یا هدست خود را تا حداکثر بلند کنید. این عادت غلط نیز می‌تواند در بلندمدت زمینه کم‌شنوایی شما را رقم بزند. به همین علت توصیه می‌شود یا صدای ولوم دستگاه خود را کم کنید یا حداقل از هدست یا هندزفری‌هایی با قابلیت کاهش نویز (Noise Canceling) استفاده کنید. چرا که این نوع هدست‌ها تقریبا همه اصوات محیطی و خارجی را حذف می‌کند تا به تجربه موسیقی شنیدن شما لطمه خاصی وارد نشود.
شرایط کاری ایجاب می‌کند در سر و صدای بلند مشغول به کار باشم. راه حل چیست؟
استفاده از گوشی‌های محافظت‌کننده، اولین و پراهمیت‌ترین راهکاریست که شما باید انجام بدهید. در مرحله بعدی سعی کنید از قانون 60-60 پیروی کنید. به این معنا که به 60 درصد از منبع صدا تا حداکثر 60 دقیقه گوش بدهید و سپس برای چند دقیقه برای گوش خود ارزش قائل شوید و از محیط شلوغ دوری کنید.
در وهله بعدی دارو درمانی می‌تواند به صورت یک درمان تسکین‌دهنده برای شما حائز اهمیت باشد. پزشک معالج بسته به وخامت عارضه وزوز گوش که تجربه می‌کنید، به شما قرص‌های آرامبخش می‌دهد تا با کاهش سطح هوشیاری‌تان، باعث شود تا برای مدتی هم خواب راحتی داشته باشید و هم فرکانس‌های بالای محیطی شما را آزار ندهد.
از مصرف چه چیزهایی باید خودداری کنم؟
برای وزوز گوش هنوز محققین به نتیجه مشخصی پیرامون حل این عارضه دست نیافتند. در حال حاضر پژوهشگران تنها به این مسئله آگاهی پیدا کردند مصرف هر گونه غذایی که باعث افزایش فشار خون فرد می‌شود، این پتانسیل را داشته تا اختلالات شنوایی همچون وزوز گوش را افزایش دهد. به همین خاطر از مصرف غذاهای پرچرب و نمک‌سود، مشروبات الکلی، کافئین و داروهایی مثل آسپیرین باید تا حد امکان خودداری کرد.
