محدودیت‌هایی که اپل برای اپلیکیشن‌ها به وجود آورده دستمایه رسانه‌ها شده و در این بین «امیر ناظمی» رییس سازمان فناوری اطلاعات در طی یادداشتی که در فایننشال تریبون نوشته، به پیامدهای این موضوع اشاره کرد. به گفته ناظمی عوامل متعددی در اعمال این محدودیت های تازه دخیل بوده اند و تلفن های هوشمند اپل نیز به واسطه آنها برای کاربران ایرانی تقریبا بلااستفاده شده اند و همین مساله می تواند باعث افت بسیار شدید تقاضای ایرانی ها برای گوشی های تولید شرکت کالیفرنیایی شود.
ناظمی معتقد است که در محدودسازی های اخیر برای اپ های iOS سه فاکتور موثر بوده اند که عبارتند از:
- تحریم های آمریکا علیه ایران
- تغییر در سیاست های اپل در رابطه با گواهینامه های توسعه دهندگان سازمانی
- انتشار گزارشی تازه در رابطه با استارتاپ های ایرانی که تحریم های آمریکا را با استفاده از گواهینامه های توسعه دهندگان دور زده اند و باعث عکس العمل آمریکا شدند.
او در این یادداشت می‌افزاید به دنبال اعمال دوباره تحریم های آمریکا علیه تهران، اپل اپلیکیشن های موبایلی که شرکت های ایرانی ساخته بودند را از سرویس اپ استور خود حذف کرد در حالی که، براساس بیانیه موسوم به General License D-1 که توسط دپارتمان اطلاعات مالی دفتر کنترل دارایی های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا صادر شده، سرویس هایی هم هستند که شرکت های آمریکایی از ارائه آنها به شرکت ها و اشخاص ایرانی منع نشده اند:
«براساس این مجوز، انتشار محصولات نرم افزاری توسعه یافته توسط ایرانی ها از سوی اپل مجاز است. با این حال اما این شرکت ترجیح داده برای آنکه خطر مواجهه با جریمه های احتمالی به این خاطر را به حداقل میزان ممکن برساند، محدودیت تازه ای را علیه توسعه دهندگان ایرانی وضع کند.
توسعه دهندگان ایرانی نیز در پاسخ به این محدودیت ها و برای دور زدن تحریم ها شروع به استفاده از گواهینامه های بین المللی توسعه دهندگان اپل کردند تا اپ های iOS خود را از طریق وبسایت های خودشان منتشر کنند.»
باید اشاره کنیم که ین گواهینامه ها در اصل برای شرکت ها طراحی شده اند تا امکان انتشار اپ های مبتنی بر iOS را بدون نیاز به مراجعه به اپ استور برای کارکنان خود فراهم نمایند، با این وجود آنطور که ناظمی می گوید با استفاده از همین تکنولوژی، شرکت های ایرانی اقدام به راه اندازی چندین اپ مارکت کردند تا نیازهای کاربران محصولات اپل را از این طریق برآورده نمایند : «در نظر داشته باشید که تحریم های آمریکا شرکت های فناوری ایرانی را وادار کرده که از این ترفند برای انتشار محصولاتشان استفاده نمایند.»
تغییر سیاست ها
ناظمی در ادامه این یادداشت در بخش تغییر سیاست‌ها، به رفتار اپل در چند ماه اخیر اشاره می‌کند و می‌گوید که این کمپانی برای حفظ حریم خصوصی کاربران و جلوگیری از نقض مالکیت معنوی اپلیکیشن ها، اپ ها را پیش از انتشارشان در اپ استور بررسی می کند:
«با این حال اما توزیع کنندگان غیرقانونی نرم افزار با استفاده از گواهینامه های سازمانی توسعه دهندگان اپ های کِرک شده را روی آیفون نصب می کنند. چند ماه پیش اپل اعلام کرد که سیاست های خود در رابطه با اپلیکیشن های دارای گواهینامه های توسعه دهنده سازمانی را مورد بازنگری قرار می دهد. در واقع لازم بود که اپل برای حفاظت از اطلاعات کاربران و دارایی های معنوی کاربران سوء استفاده از این گواهینامه ها را متوقف نماید، اما این تغییر در سیاستهای اپل به قیمت محدود شدن هرچه بیشتری کاربران ایرانی iOS تمام شد.»
ناظمی همچنین یاد آوری کرده که تا روز سه شنبه هفته گذشته اپلیکیشن های موبایلی که توسط شرکت ایرانی توسعه یافته بودند و پیشتر اجازه قرارگیری در اپ استور را نداشتند قابلیت انتشار در وبسایت ها و اپ مارکت های ایرانی را پیدا نکردند.
مساله ای پیچیده
رییس سازمان فناوری اطلاعات کشورمان معتقد است که انسان امروز در دنیایی سراسر پیچیدگی زندگی می کند؛ جایی که مملو است از مسائلی پیچیده و هیچ پاسخ ساده ای برای آنها وجود ندارد. او تغییر در سیاست های اپل را اقدامی صحیح در راستای حفاظت از دیتای کاربران حساب می‌کند و در عین حال تاکید دارد که این اقدام تاثیری منفی روی جریان آزاد اطلاعات و سرویس های آنلاین در ایران داشته است:
«علاوه بر اینها در حالی که نمی توان گفت تحریم های آمریکا باعث اعمال محدودیت روی اپ های ایرانی iOS شده، این تحریم ها در کنار فاکتورهایی دیگر چنین شرایطی را به وجود آورده است. ترکیبی از تمامی عوامل ذکر شده در بالا باعث به وجود آمدن شرایطی شده که به واسطه آن کلیه اسمارت فون های اپل تقریبا کاربردهایشان را در ایران از دست داده اند. کاربران ایرانی تلفن های هوشمند به طور مستمر از سرویس های آنلاین متعددی برای انجام اموری نظیر پرداخت، تحویل مرسوله، استریم موسیقی و ویدیو و کرایه تاکسی استفاده می کنند که البته همگی شان هم توسط استارتاپ های داخلی ارائه می شوند.»
ناظمی در بخش‌های پایانی یادداشت خود خاطرنشان می‌کند که محدودسازی اپ های iOS که این استارتاپ ها طراحی کرده اند میتواند بسیاری از ایرانی ها را مجاب به کنار گذاشتن آیفون هایشان کند: «طبق برآوردهای انجام شده حدودا 5.2 میلیون کاربر آیفون در ایران وجود دارد و اپل سهمی 12 درصدی را از بازار موبایل ایران دارد. بازار تلفن هوشمند ایران نیز ارزشی برابر با 437 میلیون دلار دارد.»
اپل سهمی 12 درصدی را از بازار موبایل ایران دارد
امیر ناظمی راهکارهای پیش روی اپل را به دو قسمت تقسیم می‌کند و آنها را اینگونه تشریح می‌کند: «میتواند به قانون General License D-1 اتکا کند و مجوز انتشار اپ های ایرانی روی اپ استور را بدهد یا همچنان بر مواضع فعلی خود استوار بماند. اگر اپل استراتژی دوم را اتخاذ کند آنگاه بسیاری از ایرانی ها مجبور می شوند در تصمیمات خود برای خرید آیفون بازنگری کنند.»
