شناسه : ۱۵۰۰۰۳۷ - چهارشنبه ۱۵ اسفند ۱۳۹۷ ساعت ۲۰:۵۰
شوی تبلیغاتی تپ‌سی با تسویه آنی
راه پرداخت: این خبری است که هومن دمیرچی، معاون عملیات و عضو هیات‌مدیره شرکت تپ‌سی اعلام کرده است. به گفته او این امکان جدید شامل دکمه‌ای روی اپلیکیشن رانندگان است که «تسویه‌حساب در لحظه» نام دارد و رانندگان می‌توانند این ویژگی را فعال کنند و پس از چند ساعت که این ویژگی برای آن‌ها فعال شد، می‌توانند هر میزانی از اعتبار که در حساب تپ‌سی آن‌ها آمده باشد را بلافاصله به حساب خود منتقل کنند؛ اما سوالی وجود دارد مبنی بر اینکه زمانی که تسویه در کشور روزی یک‌بار و حداکثر بعد از 24 ساعت انجام می‌شود، تپ‌سی چگونه این کار را انجام می‌دهد؟ آیا این خبر تنها یک شوی تبلیغاتی است؟
استفاده از انتقال درون بانکی
نکته‌ای که وجود دارد این است که عملا از طریق پایا واریز آنی امکان‌پذیر نیست و تنها روش‌هایی که می‌توان از طریق آن تسویه در لحظه را انجام داد، انتقال کارت به کارت و یا انتقال درون بانکی است؛ بنابراین اگر تپ‌سی از روش انتقال درون بانکی استفاده کرده باشد، تنها رانندگانی که در بانک طرف قرارداد تپ‌سی حساب داشته باشند، می‌توانند تسویه آنی انجام دهند و تسویه‌حساب رانندگانی که شبای بانک‌های دیگر را داشته باشند روال مانند قبل خواهد بود؛ در این صورت تمام رانندگان این اپلیکیشن نمی‌توانند از این ویژگی استفاده کنند. سوالی که پیش می‌آید این است که آیا ما در کشور به نقطه‌ای رسیده‌ایم که همه افراد تنها در یک بانک حساب داشته باشند؟ البته که به گفته دمیرچی تا یک ماه آینده حدود چهار بانک دیگر نیز برای اجرای تسویه آنی به تپ‌سی اضافه خواهند شد؛ اما باید منتظر ماند و دید که آیا این اتفاق می‌افتد یا خیر.
موضوع دیگر این است که از طریق ابزار‌های پرداخت نمی‌توان تسویه آنی انجام داد و در حال حاضر تپ‌سی از ابزار‌های بانکی برای انجام این کار استفاده کرده است. عضو هیات‌مدیره تپ‌سی می‌گوید که، چون انتقال وجه داخل یک بانک صورت می‌گیرد شاپرک واسط نخواهد بود و از فرآیند پرداخت حذف می‌شود و به همین دلیل نیز مشکلی در تسویه آنی وجود نخواهد داشت.
راهی برای دور زدن بخشنامه بانک مرکزی
دهم بهمن‌ماه 96 بود که بخشنامه بانک مرکزی مبنی بر ایجاد تغییراتی در سامانه‌های بین‌بانکی پایا و ساتنا منتشر شد. طبق این دستور، مبالغ تراکنش‌هایی که طی روز توسط دارندگان کارت‌های شبکه شتاب بر بستر درگاه‌های اینترنتی و کارت‌خوان‌ها انجام می‌شود، پس از انجام عملیات حسابداری در شرکت‌های پرداخت، در زمانی مشخص توسط شرکت شاپرک و بانک‌های عامل و با استفاده از سامانه‌های تسویه پایا و ساتنا به حساب پذیرندگان واریز خواهد شد. درحالی‌که پیش از آن تسویه در هفت سیکل و با فاصله دو ساعت از ساعت 6 صبح تا 10 شب صورت می‌پذیرفت؛ بنابراین با این تصمیم مبالغ با تأخیر به حساب پذیرندگان واریز می‌شود.
این اقدام بانک مرکزی به‌منظور اعمال کنترل دقیق‌تر بر مبادلات پولی بین‌بانکی، جلوگیری از انجام انتقالات مشکوک به کلاه‌برداری، کنترل نقدینگی و فراهم آوردن زمان و امکانات لازم برای پیگیری تراکنش‌ها و البته فراگیر شدن پرداخت‌های اعتباری بود. درنتیجه با وجود اینکه بانک مرکزی تسویه آنی را محدود کرده است، چرا باید راهی را برای دور زدن آن پیدا کرد؟
تسویه آنی؛ بزرگ‌ترین موانع توسعه ابزار‌هایی مانند کارت اعتباری
تسویه آنی و یا هفت بار در روز که تا پیش از انتشار بخشنامه بانک مرکزی صورت می‌گرفت کاری بسیار پرهزینه بود و در هیچ کجای دنیا معمولاً این کار صورت نمی‌گیرد. گرچه تپ‌سی از طریق ابزار‌های قانونی اقدام به انجام تسویه آنی کرده است، اما فراگیر شدن این موضوع باعث تقویت توقع پذیرندگان بابت تسویه آنی می‌شود که یکی از بزرگ‌ترین موانع توسعه ابزار‌هایی مانند کارت اعتباری است.
در اکثر کشور‌های دنیا مکانیسم تسویه 48 ساعته است و روزی یک‌بار این کار صورت می‌پذیرد. هدف از این کار در دنیا نیز جلوگیری از پولشویی و کلاه‌برداری است. فرهنگ اشتباهی که در کشور ما وجود دارد این است که اعتبار و پرداخت‌های اعتباری، ارزش ندارند. به گفته یکی از فعالان نظام بانکی کشور، بسته به نظام‌های بانکی کشور‌های مختلف اعتبار به‌حساب پذیرنده ریخته می‌شود، اما اجازه برداشت داده نمی‌شود تا آن 48 ساعت سپری شود. درواقع اگر بخواهیم نقطه تعادلی پیدا کنیم باید این سامانه بدین‌صورت باشد که اطلاع‌رسانی از تسویه منفک شود؛ یعنی پذیرنده از اینکه پول به حسابش واریز شده مطلع شود، اما اجازه برداشت تا 48 ساعت یا 24 ساعت را نداشته باشد.
تنها در نگاه اول شاید خوب باشد
شاید این خبر تپ‌سی در نگاه اول ازنظر راننده و مسافر کار بسیار خوب و مفیدی باشد، ولی در بلندمدت کاری بسیار خطرناک است. تنظیم نادرست زمان تسویه می‌تواند اثرات بسیار منفی در اقتصاد و همچنین ازنظر فنی در زیرساخت‌های بانکداری الکترونیکی داشته باشد.
در ابتدای شکل‌گیری شبکه پرداخت بسیاری از بانک‌ها با هدف جلب رضایت صاحبان کسب‌وکار و جا انداختن استفاده از کارت و کارت‌خوان برای استفاده از ابزار الکترونیکی در پرداخت‌های خود، اقدام به تسویه آنی با پذیرندگان کردند. به این معنا که پول بلافاصله پس از انجام تراکنش از حساب دارنده کارت کسر و به حساب پذیرنده واریز می‌شد. این در حالی است که در ازای ارائه این خدمت هیچ کارمزدی از پذیرنده دریافت نمی‌شد و بانک‌ها به دلیل بهره‌مندی از رسوب پول در حساب‌های پذیرندگان حاضر به ارائه خدمات رایگان توسعه شبکه کارت‌خوان بودند. مدتی بعد با توانمندتر شدن شرکت شاپرک و اعمال نظارت بیشتر، بانک‌ها عملیات تسویه را در سیکل‌های هفت‌گانه محدود کردند.
باید توجه داشت که تسویه به‌صورت روزانه این امکان را به بانک‌ها و نهاد‌های نظارتی می‌دهد تا سرویس امن‌تری برای مشتریان فراهم آورند و در صورت بروز مشکل بتوانند پول را به حساب دارنده کارت مرجوع کنند.
اما باز هم سوالی که باقی می‌ماند این است که آیا تپ‌سی موضوع تسویه‌حساب در لحظه را بیشتر به‌عنوان یک شوی تبلیغاتی مطرح کرده است تا کفه ترازوی رقابت را به نفع خود سنگین‌تر کند یا خیر؟
