نوروز در منابع اسلامی

روایاتی از ائمه (ع) در خصوص نوروز به ما رسیده که از جمله آنها توسط علامه مجلسی (ره) در بحار الانوار و محدث قمی در مفاتیح الجنان به صورت مختصر ذکر کرده اند، از باب نمونه سه مورد را ذکر می کنیم:

1. از امام صادق (ع) نقل شده است که خروج و قیام امام زمان (ع) در سال طاق از هجرت، روز جمعه نوروز عجم، دهم محرم در کعبة معظمه واقع خواهد شد.

2. خداوند حضرت آدم را در نوروز خلق کرد.[1]                                                                                             

3. امام صادق (ع) به معلی بن خنیس فرمودند: که چون روز نوروز شود غسل کن و پاکترین جامه‌های خود را بپوش و به بهترین بوهای خوش خود را خوشبو گردان و در آن روز روزه بدار، و سپس دستور نمازی را به صورت مخصوصه دادند و دعایی را هم در این خصوص تعلیم فرمودند و سپس فرمودند، چون چنین کنی گناهان پنجاه ساله تو آمرزیده شود و بسیار بگو: یا ذو الجلالِ و الاکرام. و در کتب غیر مشهور روایت گردیده که در وقت تحویل این دعا را بسیار بخوانند و بعضی 366 مرتبه گفته‌اند: یا محوّل الحولِ و الاحوال، حوّل حالنا الی احسنِ الحال، و بروایت دیگر: یا مقلّب القلوب و الاَبصار، یا مدبّر اللّیل و النهار، یامحوّل الحولِ و الاحوال، حوّل حالنا الی احسن الحال.[2]

روایتی دیگر از معلی بن خنیس به طور مختصر و در منابع دیگر طولانی تر به این مضمون نقل شده است:

امام صادق (ع) به معلی فرمود: روز نوروز، روزی است که رسول خدا (ص) برای امام علی (ع) در غدیر پیمان گرفت و مردم به ولایت او اعتراف کردند، خوشا به حال کسی که بر آن پیمان باقی ماند و بدا به حال کسی که آن عهد را شکست. روز نوروز، روزی است که رسول خدا (ص) امام علی (ع) را به وادی جن فرستاد و او از آنها عهدها و پیمانها گرفت. روز نوروز، روزی است که بر خوارج غلبه یافت و ذو الثدیه را کشت. روز نوروز، روزی است که قائم ما از اهل بیت (ع) قیام خواهد کرد و خداوند او را بر دجال پیروز خواهد نمود و دجال را بر کناسة کوفه به دار خواهد زد. هیچ نوروزی نخواهد آمد جز آن که ما انتظار فرجی در آن داریم. این از روزهای متعلق به ماست که فارسیان آن را حفظ کردند و شما (عربها) آن را ضایع کردید.[3]

مشهور فقهاء متأخر به این روایت عمل نموده و فتوا به استحباب غسل در نوروز را دادند صاحب جواهر می گوید: غسل نوروز بین متأخرین مشهور است به خاطر روایت معلی بن خنیس از امام صادق (ع) که از مصباح نقل شد در این مسأله مخالفی نیافتیم.[4]

آنچه که مسلم است؛ مسأله جشن و بزرگداشت عید نوروز یک مسأله فراگیر و رایجی بوده که اگر مخالف با اسلام بوده حتما ائمه (ع) به صراحت از آن نهی می کردند و بدون تردید به ما می رسید و روشن است که نزد ائمه از نوروز صحبت می شده است ولی ایشان از آن نهی ننموده و باطل نشمرده اند.[5]

از باب حسن ختام به سخن امیر المؤمنین (ع) اشاره می کنیم که فرمود: هر روزی که در آن معصیت خدا نشود آن روز عید است.[6]

پی نوشت