پروژه انتقال آب دریای کاسپین به فلات مرکزی از جمله سمنان، موضوعی است که علیرغم هشدار کارشناسان حوزه آب و محیط زیست و با وجود فراز و نشیب های متعدد در دولت های مختلف، دولت محیط زیستی روحانی عزم خود را برای اجرای آن جدی کرده است و اکنون در روزهای نزدیک به پایان سال بیشتر از هر زمان دیگرسر و صدای انتقال‌اش به سمنان دوباره به گوش می‌رسد.
به گزارش به نقل از روزنامه همدلی ،به نحوی که چند روز پیش استاندار سمنان از تصویب انتقال آب کاسپین به کویرمرکزی خبر داد و از آن به عنوان یک عیدی به مردم سمنان نام برد و گفت: انتقال آب به فلات مرکزی ایران عیدی خوبی در آستانه نوروز از سوی دولت و مجلس بود.
البته سازمان محیط زیست نیز برای اجرای این پروژه بیکار ننشست و با برکناری پروین فرشچی، معاون محیط زیست دریایی، که مخالف طرح انتقال آب کاسپین به سمنان بود ،گامی جدی برای این انتقال آب برداشت.
فرشچی پیش‌تر در مخالفت با انتقال اب کاسپین به فلات مرکزی به رسانه ها گفته بود:«نظر تخصصی من این است که انتقال آب دریای خزر به سمنان تصمیم درستی نیست ... انتقال بین‌حوزه‌ای آب به دلایل محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی درست نیست».
پروین فرشچی تنها کارشناسی نیست که درباره مخاطرات طرح انتقال آب خزر به سمنان هشدار داده است.پیش از او شمار زیادی از کارشناسان زیست محیطی و مدیریت منابع آب هشدارهایی مشابه داده‌اند. چندی پیش، بیش از 500 تن از استادان و محققان دانشگاه‌های مختلف کشور با امضای نامه ای ، نسبت به پیامدهای منفی انتقال آب دریای خزر به کویر مرکزی هشدار داده اند.
«شبکه تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی مازندران» نیز در بیانیه‌ای که 29 بهمن و در پایان نشستی در تهران منتشر کرد، نسبت به طرحی که «به منافع ملی و آیندگان بی‌توجه است» و «مدیریت پایدار را به سخره گرفته است» هشدار داد.
با وجود این که علیرضا آشناگر، استاندار سمنان از انتقال آب کاسپین به عنوان عیدی سمنانی‌ها نام می‌برد، مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در رابطه با انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی دیروز به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: که سازمان حفاظت محیط زیست برای انتقال آب دریای خزر به سمنان به نتیجه‌ای نرسیده و مجوزی هم برای این اقدام صادر نشده است.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: سازمان محیط زیست در صورتی با انتقال آب موافقت می‌کند که تمام ارزیابی‌ها از جمله صرفه‌جویی در آب، نبود مشکل در مبدا و مقصد، پایدار بودن اقدام و کاهش آثار منفی انتقال انجام شده باشد، اما تاکنون هیچ کدام از این فرآیندها صورت نگرفته است.
طرح انتقال آب دریای کاسپین به سمنان، با صرف بودجه ای بالغ بر 10 هزار میلیارد تومان، قرار است بیش از 200 میلیون مترمکعب آب از دریای کاسپین برداشته، در سواحل دریا عملیات شیرین سازی و نمک‌زدایی آن صورت بگیرد و با استفاده از یک خط لوله به طول 180 کیلومتر، به شهر سمنان به عنوان مرکز استان سمنان منتقل شود و از آنجا به شهرستان های غرب و شرق استان هم حقابه ای داده شود.
بسیاری از کارشناسان انتقال آب دریای کاسپین به فلات مرکزی ایران به ویژه استان سمنان را یک کار غیر علمی می‌دانند و معتقدند عملیاتی شدن این طرح روند خشک‌شدن بزرگترین دریاچه جهان را فراهم می‌کند و اگر چنین اتفاقی در کشور رخ دهد، داستان ارومیه، فاجعه زیست محیطی اصفهان، خوزستان و آذربایجان در مازندران و سمنان نیز تکرار خواهد شد.
بر اساس تحقیقات انجام شده در کشور‌های مختلف، طرح‌های انتقال آب نه تنها از لحاظ اقتصادی بسیار پرهزینه هستند، بلکه برای هر دو نقطه ارسال کننده و دریافت کننده دارای هزینه‌های سنگین اجتماعی و زیست محیطی می‌باشند و تجارب گذشته بین المللی و داخلی نشان می‌دهند که پروژه‌های انتقال آب بین حوضه‌ای، روش‌های ناپایدار و مسکن‌های مقطعی هستند که نه تنها مشکلات را حل نکرده‌اند، بلکه اوضاع آب را وخیم‌تر از قبل می‌کنند.
یک کارشناس محیط زیست با بیان این که دغدغه تامین آب شرب برای مردم سمنان نباید به قیمت از دست دادن دریاچه‌ها و دریاهای کشورتمام شود، به همدلی گفت: صدای انتقال آب دریای کاسپین به فلات مرکزی ایران بلندتر از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد و اصرار دولتمردان برای این جابجایی مرگبار که مرگ بخشی از محیط زیست کشور را به دنبال دارد، جای ابهام دارد.
ظاهرا دولتمردان ما فراموش کرده‌اند که کاسپین دریا نیست، بلکه دریاچه است و به دریاهای آزاد‌راه ندارد که کمبود آب انتقال شده و عواقب زیان بار آن را جبران کند. بدون تردید این جابه جایی آب خیانت محض است، چرا که از لحاظ ملاحظات و ارزیابی‌های فنی، اقتصادی و محیط زیستی مقرون به صرفه نبوده و خسارت بسیاری را به بار خواهد آورد.
«مریم مرادیان» با اشاره به تاثیرات زیان بار انتقال آب کاسپین به سمنان افزود: عواقب منفی این انتقال در یک یا دو مورد خلاصه نمی‌شود. این پروژه را می‌توان مادر بسیاری از مشکلات زیست محیطی نام گذاشت. این انتقال می‌تواند تخریب جنگل و پوشش گیاهی ، خسارت به دریا، ، در خطر افتادن حیات آبزیان، خطر زلزله، تغییرات اکولوژیکی و هزاران مشکل ریز و درشت دیگر ایجاد کند.
برداشت آب علاوه بر هزینه بر بودن و خسارت به دریا می‌تواند به جنگل‌ها و پوشش گیاهی آن منطقه نیز آسیب وارد کند، چرا که اجرای شبکه انتقال آب دریای خزر به سمنان نیازمند لوله‌گذاری و ساخت ایستگاه‌های متعدد پمپاژ، ایجاد جاده دسترسی و عبور ماشین آلات از مسیر جنگل‌های هیرکانی است، که موجب از بین رفتن بخش وسیعی از جنگل‌ها و درختان و در نتیجه خسارت به خطه سرسبزشمال کشور خواهد شد.
وی انتقال آب دریای کاسپین را تهدیدی برای دریا دانست و یادآور شد: در حال حاضر که انتقالی هم صورت نگرفته است، در برخی از شهرهای استان‌های شمالی به ویژه مازندران با کمبود اب روبه‌رو هستیم. بدون تردید اگر پروژه انتقال آب کاسپین به مرحله اجرا برسد با کاهش شدید آب دریا و خشک شدن دریای کاسپین و مشکلات فراوان بیشتری روبه رو خواهیم شد.
مرادیان با اشاره به صحبت‌های پرویز کردوانی، پدر کویر شناسی ایران گفت: به قول پرفسور کردوانی هر منطقه ای را خواستید بیچاره کنید، به آن جا آب بدهید! مثل بچه ای که اگر به او پول بدهی خراب می شود! انتقال آب بین حوزه‌ای در دنیا طرحی منسوخ شده است، چرا که هر کجا آب را بین‌حوزه‌‌هاجابه‌جا کرده‌اند، اثرات تخریب اکوسیستم در مبدا و مقصد را سبب شده است، بنابراین انتقال آب کاسپین نه تنها سمنان را سیراب نمیکند، بلکه دریای کاسپین را نیز خشک خواهد کرد و اکوسیبستم آنجا را به خطر خواهد انداخت.
وی در ادامه افزود: از آن جا که دریای کاسپین بین چند کشور مشترک است، حتی احتمال دارد این جابه جایی از منظر حقوق بین المللی و دریا نیز تبعات حقوقی بین المللی برای کشور داشته باشد و این موضوع نیز نیاز به بررسی دارد.
بر اساس آنچه گفته شد، علاوه بر مقرون به صرفه نبودن این پروژه برای کشور، تهدیدی جدی برای محیط زیست ایران است. مردم امیدوارند که دولت به این پروژه نگاهی کارشناسی داشته باشد و با اجرای این پروژه باعث تخریب و نابودی محیط زیست نشوند.
