چه کسی از یک آتش‌بازی بی خطر در چهارشنبه سوری لذت نمی‌برد؟ مردم ایران در این روز با بیرون آمدن از خانه و جمع شدن در کنار هم دور یک آتش، شادی کنان مراسم باستانی خود را جشن می‌گیرند.
اما متاسفانه شکل و نحوه جشن گرفتن و آتش‌بازی در مراسم چهارشنبه سوری نسبت به نسل‌های پیشین با مقداری تفاوت همراه بوده و استفاده از برخی ترقه‌ها و وسایل آتش بازی، این مراسم را تا حدودی خطرناک و مشکل‌ساز کرده است.
مسلما، داشتن یک جشن بی‌خطر بسیار مهم است. یک مطالعه جدید از کمیسیون ایمنی محصول مصرفی (CPSC) ، افزایش قابل توجهی از مرگ و میر و صدمات ناشی از آتش‌بازی را گزاش داده است. در سال 2017، در آمریکا تعداد 12900 نفر بر اثر آتش‌بازی صدمات ناگواری دیدند و 8 نفر از آنها کشته شدند که 14 درصد آنها تنها به دلیل استفاده نامناسب از فشفشه‌ها صدمه دیدند.
همچنین در سال 96، تعداد 1779 نفر در کشور ایران دچار آسیب شدند که 34 نفر دچار قطع عضو و 585 نفر نیز از ناحیه چشم صدمه دیدند.
محققان دریافتند که مردم به دلیل بازی با ترقه‌های روشن شده یا روشن کردن آنها، هنگامی که ترقه را در دست خود نگه داشته‌اند، دچار آسیب می‌شوند. برخی از صدمه‌ها نیز به دلیل خرابی ترقه‌ها بود که آنگونه که انتظار می‌رفت به خوبی روشن نمی‌شد و درست عمل نمی‌کرد. مانند موشک سوتی‌هایی که در جهت درست به هوا بلند نمی‌شدند و مسیرشان منحرف و منفجر می‌شدند.
فشفشه و ترقه‌ها را به کودک خود ندهید
بیشتر صدمات چهارشنه سوری همچنین به دلیل آتش‌بازی کودکان و استفاده از موادی اتفاق افتاده است که بزرگ‌ترها فکر می‌کنند زیاد خطرناک نیست، مانند فشفشه، دینامیت، ترقه (سیگارت) و موشک سوتی‌ها.
والدین ممکن است از این موضوع باخبر نباشند که فشفشه‌ها در حدود 2000 درجه حرارت می‌دهند که چنین حرارتی برای ذوب کردن برخی فلز‌ها کافی است. طبق گزارش CPSC، در سال 2017، فشفشه و موشک سوتی‌ها تقریبا 1500 زخمی به جای گذاشتند. بنابراین هنگام دادن فشفشه به کودک خود باید بسیار مراقب باشید.
کسانی که بیشترین آسیب را متحمل شدند، کودکان 10 تا 14 ساله بودند. بنابراین اگر قصد آتش‌بازی را دارید، بهتر است ایمنی لازم را رعایت کنید و حتی‌الامکان بچه‌ها را دور نگه دارید.
تنها از وسایل آتش‌بازی قانونی استفاده کنید
هیچ وقت از ترقه‌ها و مواد مشتعل دست‌ساز استفاده نکنید چرا که بیشتر صدمات و مرگ و میر‌ها به دلیل استفاده از این مواد غیر قانونی دست‌ساز است. برای مثال نارنجک‌های دستی ساخته شده از برخی مواد آتش‌زا مسئول صدمات، جراحات و مرگ بسیاری از افراد در چهارشنبه سوری است.
چگونه از بیشتر آسیب‌های معمول جلوگیری کنیم؟
تام واترز، یک پزشک اورژانس در بخش کلینیک کلیولند می‌گوید: بیشتر آسیب‌های مربوط به آتش‌بازی، به دلیل شدت و افراط در ساخت برخی مواد آتش‌بازی است.
او می‌گوید: “مواردی که ما معمولا در بخش اورژانس مشاهده می‌کنیم شامل جراحات انگشتان، دست‌ها و همچنین چشم‌ها است.”
راهنمایی‌هایی برای جلوگیری از آسیب‌های شایع وجود دارد:
- هنگام روشن کردن فتیله مواد آتش‌زا خم نشوید و پس از روشن کردن، سریعا از آن فاصله بگیرید و به جای امنی بروید.
- اگر هنگام روشن کردن ترقه‌ای متوجه شدید که کار نمی‌کند و منفجر نمی‌شود آن را رها کنید و هرگز سعی نکنید دوباره آن را روشن یا بازسازی کنید. روی آن آب بریزید و دور بیاندازید.
- همیشه مقداری آب (سطل یا بطری ) همراه خود داشته باشید تا در صورت نیاز از آن استفاده کنید.
- هیچوقت ترقه، موشک سوتی، منور و دیگر وسایل را به طرف کسی نشانه نگیرید و پرتاب نکنید.
- چند ترقه را با هم روشن نکنید، بلکه آنها را یکی یکی روشن کنید و بعد از روشن کردن هر کدام سریعا از آن دور شوید.
- ترقه و وسایل آتش‌زا را هرگزدر جیب خود نگذارید و آنها را در ظروف شیشه‌ای یا فلزی پرتاب نکنید.
- بعد از آتش گرفتن و منفجر شدن ترقه، قبل از انداختن آنها در سطل آشغال و جلوگیری از آتش‌سوزی، برای اطمینان بیشتر روی آن مقداری آب بریزید.
- هیچوقت وسایل آتش‌بازی را خودتان درست نکنید و از روشن کردن آنها در خانه به شدت بپرهیزید.
- والدین و سرپرستان همیشه باید بر آتش‌بازی نوجوانان نظارت داشته باشند.
- والدین نباید به کودکان خود اجازه استفاده و حتی در دست گرفتن وسایل آتش‌بازی را بدهند.
اگر شخصی صدمه دید چه اقداماتی را باید انجام دهیم؟
دکتر واترز می‌گوید: اگر شخصی از آتش بازی صدمه دید، قبل از رساندن او به اورژانس می‌توانید کمک‌های اولیه را شروع کنید.
دکتر واترز می‌گوید: “اگر این آسیب ناشی از سوختگی باشد، باید این سوختگی بلافاصله سرد شود و یک پانسمان یا پارچه تمیز و خشک را روی آن بگذارید. اگر این صدمه ناشی از انفجار باشد، شما می‌توانید برای جلوگیری از خونریزی، روی محل را با پارچه‌ای ببندید و او را فورا به بخش اورژانس برسانید.
پس بیایید همگی با هم سعی کنیم این اقدامات احتیاطی را به درستی انجام دهیم تا بتوانیم صدمات و آسیب‌های مربط به این جشن باستانی را به حداقل برسانیم و از چهارشنبه سوری امسال خود به خوبی لذت ببریم.