سرویس جهان مشرق - دلیل اصلی دو بار رأی منفی مجلس بریتانیا به طرحی که ترزا می با پارلمان اروپا بر سر آن توافق کرده بود را باید در بی‌اعتمادی نمایندگان به اتحادیه جستجو کرد. مردم بریتانیا نیز در این بی‌اعتمادی با نمایندگانشان شریکند.
ترزا می نخست‌وزیر بریتانیا تا کنون و پس از یک بار عقب‌انداختن رأی‌گیری برای رایزنیِ بیشتر با نمایندگان، طرحش را در مجلس آن کشور به رأی گذاشته و هر بار شکست سختی را متحمل شده است که یکی از آنها در تاریخ صد ساله مجلس، بی‌نظیر بود.
مشکل اصلی نمایندگان بریتانیا با بندهایی است که مستقیم یا غیرمستقیم برخی تصمیم‌گیری‌ها در آینده را به اتحادیه واگذار می‌کند. خب این چه اشکالی می‌تواند داشته باشد؟ مشکل اینجا است که آنها مطمئن نیستند اتحادیه با خوش‌نیتی منافع بریتانیا را لحاظ کند. آنها شاید در برابر دشمنانشان متحد باشند، اما در رابطه با یکدیگر هر کدام منافعی دارند.
در واقع همان بی‌اعتمادی که در تبلیغات هواداران برگزیت به کارشان آمد، حالا به مانعی در تصویب متن نهایی تبدیل شده، زیرا کنش‌های آتیِ هر طرف را برای دیگری مبهم کرده است. یک نمونه برجسته آن تنظیم مرز تجاری با ایرلند است.
ایرلند از دو بخش جنوبی و شمالی تشکیل شده که دومی بخشی از بریتانیا است و اولی عضوی مستقل در اتحادیه اروپا. جدا از این مشکل، آن بخش از ایرلند که بخشی از بریتانیا است نیز با رأی بالا خواهانِ ماندن در اتحادیه است و با وعده لندن که در فرآیند برگزیت منافع آنها لحاظ خواهد شد، حاضر شدند همچنان جزئی از بریتانیا باقی بمانند.
ترزا می برای راضی‌کردن آنها در متن لایحه‌ای که به مجلس بریتانیا فرستاد، تنظیم مقررات تجاری در مرز سرزمین اصلی با جزیره ایرلند را به توافق بعدی با اتحادیه موکول کرد تا شاید از بالاگرفتن بحث در این موضوعِ جنجالی پیشگیری کند و فعلاً لایحه برگزیت تصویب شود. اما همین به یک مشکل جدید دامن زد: نمایندگان مجلس احساس کردند با تصویب این متن، همچنان به تصمیمات اتحادیه پابند خواهند ماند و این همان چیزی است که مردم در همه‌پرسی علیه آن رأی داده بودند.
بعد از ردشدن این متن در مجلس، ترزا می بار دیگر با تغییراتی تلاش کرد تضمین‌های بیشتری برای چهارچوب‌مندکردن توافق بعدی با اتحادیه بر سر مرز با ایرلند و همچنین امکان کمک‌گرفتن از داوران بیطرف را فراهم کند، اما باز هم در رأی‌گیری دوم نتوانست مجلس را متقاعد کند.
بندهای دیگر در برگزیت نیز انگاره بی‌اعتمادی را تقویت کرده و موجب شده انگلیسی‌ها تازه بفهمند تبلیغاتچی‌ها در زمان همه‌پرسی بخشی از واقعیت را پنهان کرده بودند. همه ماجرای برگزیت به منافعی که از آن خواهند داشت محدود نمی‌شود. در تصویر اصلی، انگلیسی‌ها حالا می‌دانند که باید حدود 39 میلیارد پوند خرج کنند و از آن جالبتر، از پروژه علمی ماهواره گالیله نیز کنار گذاشته خواهند شد. آیا این بی‌مهری، انتقامی است که اتحادیه دارد از بی‌مهری انگلیسی‌ها در رأی به برگزیت می‌گیرد یا تلاشی است برای ترساندن سایر اعضا از پیگیری مسیر خروج؟
«گروهی از منتقدان هستند که اساساً اتحادیه اروپا را یک بازیگر متخاصم می‌دانند و تقریباً در تمام نظراتشان فرض می‌گیرند که اتحادیه پشت تمام کنش‌هایش نیت بدی دارد». این را هنری نیومن مدیر اندیشکده اروپای باز به گاردین گفته است و ادامه داده که تأکیدات اتحادیه در موضوع ایرلند نیز نشان می‌دهد چندان اعتمادی به تصمیمات آتی بریتانیا ندارند.
تصویری که اخیراً از اتاق جلسه بروکسل در حاشیه نشست برگزیت در اتحادیه اروپا منتشر شده نیز شاید همین را نشان می‌دهد. تصویر را دیمتری تانچف نماینده بلغارستان گرفته و توییت کرده و نشان می‌دهد نمایندگانی از کشورهای مختلف اروپایی شامل فرانسه، آلمان، هلند و ایرلند در کنار دستیاران ژان کلود یانکر و سایر مسئولان اتحادیه حضور دارند (همانها که شماره دار شده‌اند) اما خبری از بریتانیا نیست. آنها بدون حضور بریتانیا تصمیم می‌گیرند در حالی که بریتانیا قانوناً هنوز عضوی از اتحادیه است.
حتی مردم بریتانیا نیز در این بی‌اعتمادی شریک هستند. آخرین نظرسنجی Eurobarometer نشان می‌دهد تنها 31 درصد از بریتانیایی‌ها «تمایل به اعتماد» به اتحادیه دارند در حالی که 53% نظر مخالفی دارند.
جورجیا رایت از محققان برجسته اندیشکده «مؤسسه حکمرانی» در لندن چاره کار را در تقویت «شفافیت و مشروعیت» در روند برگزیت می‌دانند. نه فقط او، بیش از یک ملیون انگلیسی که شنبه 23 مارس در خیابان‌های لندن تظاهرات کردند نیز همین نظر را دارند. آنها می‌گویند همه‌پرسی مجدد بر سر متن نهایی برگزیت می‌تواند شفافیت و مشروعیت آن را تضمین کند.
تظاهرات گسترده هواداران همه‌پرسی مجدد در وست مینستر کم‌سابقه بود.
شعار این تظاهرات، «آن را به مردم بسپارید» بود اما درخواست استعفای ترزا می نیز در میان جماعت موج می‌زد. دلیل این شعار، سخنرانی سه روز پیش ترزا می در تلویزیون بود که گفت باور دارد مردم بریتانیا خواهان یک همه‌پرسی مجدد نیستند و اینکه برخی از نمایندگان مجلس عامدانه در تلاش برای سنگ‌اندازی در مسیر برگزیت هستند. کار به جایی رسیده که دائماً در رسانه‌ها از جایگزین‌های می سخن به میان می‌آید، از بوریس جانسون یا دیوید لیدینگتون.
تام واتسون معاون جرمی کوربین در حزب کارگر یکی از سخنرانان این تظاهرات بزرگ و کم‌سابقه بود. او گفت: «نخست‌وزیر ادعا می‌کند که از جانب مردم سخن می‌گوید. بسیار خب. یک نگاه از پنجره به بیرون بیانداز». علاوه بر او صادق خان شهردار لندن و استورجن وزیر اول اسکاتلند نیر در این تظاهرات شرکت داشتند.
حالا ترزا می که خواهان تمدید مهلت قانونی برای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا تا سه ماه دیگر یعنی تا پایان ژوئن است، در داخل با مشکل جدیدی روبرو شده است. شاید اتحادیه که شرط گذاشته همه اعضا باید موافق این تمدید باشند، نهایتاً موافقت کند، اما ترزا تا پایان سه ماه بر سر کار نماند. نه فقط احزاب رقیب، بلکه برخی از هم‌حزبی هایش نیز تلویحاً گفته‌اند اگر لایحه او برای بار سوم در مجلس بریتانیا با شکست روبرو شود، پایان کار خانم نخست‌وزیر خواهد بود.
منابع
https://www.theatlantic.com/international/archive/2019/03/britain-europe-brexit-distrust/585181
https://www.theguardian.com/politics/2019/mar/23/one-million-march-against-brexit-tories-plan-oust-may
https://www.theguardian.com/politics/2019/mar/23/brexit-eu-takes-back-control-brussels-corridor-viral-photo
