به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی خبرگزاری میزان، معاونت حقوقی از محوری‌ترین معاونت‌های قوه قضاییه به شمار می‌رود و از این رهگذر مدیریت کلان و سیاست‌گذاری در امورحقوقی دستگاه قضایی را عهده‌دار است.
بر این اساس مواردی نظیر مدیریت، ساماندهی، برنامه‌ریزی، اولویت‌بندی و انجام امور مربوط به تدوین لوایح و مقررات قضایی، تنقیح قوانین و مقررات، صدور نظریه‌های مشورتی، ساماندهی مطالعات حقوقی، ساماندهی اسناد و پرونده‌های مختومه، ایجاد بایگانی‌های الکترونیک و حوزه ترجمه رسمی از تکالیف برجستۀ این معاونت به شمار می‌رود.
ذبیح اله خدائیان معاون حقوقی قوه قضاییه در گفت‌وگو با خبرنگار گروه حقوقی وقضایی خبرگزاری میزان به تشریح وظایف و عملکرد اداره کل امور حقوقی معاونت حقوقی قوه قضاییه پرداخت و گفت: عمده‌ترین تکالیف اداره کل امور حقوقی، دریافت و پاسخ به استعلامات حقوقی قضات و مراجع رسمی و صدور نظریه‌های مشورتی توسط قضات مجرب و توانمند، بررسی و اظهارنظر حقوقی در خصوص قرارداد‌های قوه قضاییه، دفاع از قوه قضاییه در مقابل دعاوی مطرح شده علیه آن، جمع‌آوری، تنظیم و انتشار نظریه‌های مشورتی، تنقیح قوانین و مقررات قضایی و تدوین مجموعه‌های قوانین تنقیح شده حقوقی و کیفری است.
تنقیح قوانین و مقررات قضایی
وی دراین رابطه توضیح داد: وجود حجم انبوهی از قوانین و مقررات، فقدان دسترسی مناسب به متن صحیح و دقیق آنها، تنوع مراکز انتشار و عرضه و تصویب، و انباشت بدون ضابطه آن، علاوه بر مختل ساختن قانون‌گذاری، ایجاد ابهام و پیچیدگی در نظام حقوقی کشور، سرگردانی قضات و مجریان قانون، پیامد‌های ناگواری نظیر تضعیف قانون‌مداری، بروز قانون‌گریزی و ایجاد راه‌های سوءاستفاده از قوانین را در پی دارد.
این مقام قضایی ادامه داد: لذا انجام تنقیح قوانین و مقررات قضایی به منظور شناسایی قوانین و مقررات معتبر از نامعتبر، تشخیص و رفع موارد تعارض، تکرار، ابهام و اجمال قوانین و ایجاد دسترسی سریع و آسان به آنها امری بایسته می‌نماید.
معاون رئیس قوه قضاییه خاطرنشان کرد: معاونت حقوقی قوه قضاییه ناظر به ضرورت‌های یادشده و الزاماتی نظیر بند 15 سیاستهای کلی نظام درخصوص امنیت قضایی مصوب 28/7/1381، قانون تدوین و تنقیح قوانین و مقررات مصوب 1389، بند چ. ماده 113 قانون برنامه ششم توسعه کشور و همچنین بند الف. ماده 38 احکام دایمی برنامه‌های توسعه کشور و در نهایت تصویب ریاست محترم قوه قضاییه اقدام به تشکیل اداره تنقیح قوانین و مقررات قضایی در سال 1395 کرده است.
این حقوقدان به تعدادی از قوانین ومقررات که در این اداره کل تنقیح شده اشاره کرد و گفت: خوشبختانه با تلاش همکاران در این اداره کل تنقیح 26 قانون و مقررات در دستور کار قرار گرفته که تنقیح اسناد بین‌المللی اطفال و نوجوانان، تنقیح قوانین و مقررات مربوط به اطفال و نوجوانان، تنقیح قوانین و مقررات مربوط به مترجمان رسمی، تنقیح قوانین و مقررات مربوط به قانون مدنی، تنقیح قوانین و مقررات مربوط به قانون مجازات اسلامی، تنقیح قوانین و مقررات مربوط به جرایم مواد مخدر و روان‌گردان و تنقیح قوانین و مقررات مربوط به آیین دادرسی نیرو‌های مسلح که 9 مورد هستند به اتمام رسیده است.
وی گفت: البته تنقیح قوانین و مقررات دیگری همچون تنقیح قوانین و مقررات مربوط به ثبت اسناد و املاک، قانون اجرای احکام مدنی، به امور حسبی، خانواده، به موجر و مستأجر، اقلیت‌های مذهبی، ضابطان قضایی، محیط زیست و منابع طبیعی، جرایم اقتصادی، جرایم پولی، بانکی، گمرکی و اقتصادی، پناهندگان و اتباع بیگانه و تعدادی دیگر همچنان در دست انجام است.
صدور نظریه‌های مشورتی
خدائیان در ادامه به ارائه آمار و ارقامی در رابطه با صدور نظریه‌های مشورتی پرداخت و گفت: معاونت حقوقی قوه قضاییه سالانه به انبوهی از استعلامات گوناگون قضات و مراجع رسمی کشور در خصوص اجمال و ابهام قوانین ومقررات پاسخ می‌دهد.
این حقوقدان ادامه داد: بر اساس آمار‌های موجود از سال 1388 تا پایان آذرماه 1397، تعداد 21,483 مورد استعلام از مراجع رسمی و قضات دادگستری‌ها به این معاونت واصل شده که از این تعداد به 20,730 استعلام در قالب نظریه مشورتی پاسخ داده شده است.
کمیسیون‌های اصلی و فرعی
وی افزود: کمیسیون‌های مشورتی اصلی و فرعی، از ارکان اصلی این معاونت در صدور نظریه‌های مشورتی به شمار می‌رود. علاوه بر 5 کمیسیون اصلی قوانین مدنی، قوانین کیفری، آیین دادرسی مدنی، آیین دادرسی کیفری و قوانین عمومی و بین‌الملل، طی سال‌های 1393 تا 1394، شش کمیسیون فرعی اجرای احکام مدنی، مواد مخدر و قاچاق، اراضی و منابع طبیعی، خانوار و امور حسبی، قوانین تجارت و کمیسیون خاص آیین دادرسی کیفری تشکیل شده است.
معاون حقوقی قوه قضاییه به تعداد جلسات برگزار شده در این کمیسون‌ها هم اشاره کرد و گفت: کمیسیون قوانین مدنی تعداد 423 جلسه، کمیسیون قوانین کیفری تعداد 392 جلسه، کمیسیون آیین دادرسی مدنی تعداد 496 جلسه، کمیسیون آیین دادرسی کیفری تعداد 362 جلسه، کمیسیون قوانین عمومی و بین الملل تعداد 334 جلسه، کمیسیون اجرای احکام مدنی تعداد 182 جلسه، کمیسیون مواد مخدر و قاچاق تعداد 91 جلسه، کمیسیون اراضی و منابع طبیعی تعداد 179 جلسه، کمیسیون خانواده و امور حسبی تعداد 150 جلسه، کمیسیون قوانین تجارت تعداد 132 جلسه و کمیسیون خاص آیین دادرسی کیفری تعداد 232 جلسه در بین سال‌های 93 تا 97 برگزار کرده‌اند که جمعا 2 هزار و 972 جلسه می‌شود.
