سرویس جهان مشرق - گرچه قبل از آغاز سال 1397 عراق شاهد پیروزی نهایی نیروهای داوطلب مردمی و ارتش این کشور بر گروه تروریستی داعش و آزادسازی تمامی اراضی آن از دست این گروه بود، اما تحولات سیاسی دوره پس از داعش نیز در نتیجه توطئه‌های متوالی آمریکا ضد این کشور کم‌اهمیت‌تر از روند مبارزات میدانی با این گروه تروریستی نبود.
نیمه اول سال 1397 در عراق رنگ و بوی فعالیت‌های انتخاباتی به خود گرفته بود. برخی شخصیت‌های عراقی که فاقد پایگاه قابل توجه مردمی بودند، از همان ابتدا ساز مخالفت را با برخی گروه‌های مردمی عراق که نقش عمده‌ای در خروج داعش از این کشور داشتند، کوک کردند. آنها با این اقدامات به دنبال راضی کردن آمریکا بودند تا بتوانند جایگاه خود را در عرصه سیاسی این کشور حفظ کنند.
العبادی و ترامپ
حیدر العبادی نخست‌وزیر عراق یکی از این افراد بود. وی در همین راستا ائتلاف انتخاباتی تحت عنوان ائتلاف نصر را تشکیل داد که درمقابل گروه های مردمی بود که با هسته نیروهای مبارزه کننده با داعش تشکیل شده بود و ائتلاف فتح نام داشت.
اردیبهشت گذشته بود که با آغاز تبلیغات انتخابات پارلمانی در تمامی مناطق عراق، کشمکش‌های گروه‌های سیاسی وارد فاز تازه‌ای شد. این فعالیت‌ها همزمان با عقب‌نشینی نیروهای حزب کارگران کردستان از منطقه سنجار بود که در ابعاد اداری وابسته به استان نینوا در شمال عراق است.
اولین انتخابات پارلمانی عراق بعد از شکست گروه تروریستی داعش در روز 22 اردیبهشت برگزار شد. نتایج انتخابات به وضوح نشان دهنده شکست سیاست‌های آمریکا و عربستان در عرصه داخلی عراق بود.
انتخابات عراق
ائتلاف سائرون مورد حمایت مقتدا صدر که از مهم‌ترین مخالفان حضور نیروهای اشغالگر آمریکایی در عراق بود، بیشترین کرسی‌های پارلمانی را در اختیار گرفت و بعد از آن نیز ائتلاف فتح که شاخه سیاسی نیروهای الحشد الشعبی بود، در رتبه دوم قرار گرفت. ائتلاف النصر به رهبری العبادی در رتبه بعد قرار داشت.
گرچه برخی گروه‌های سیاسی شائبه‌هایی را در خصوص بروز تقلب در روند انتخابات مطرح می‌کردند، اما بازشماری دستی آراء که بنا به دستور پارلمان عراق انجام شد نیز تغییرات قابل توجهی در نتایج کلی انتخابات ایجاد نکرد.
با اعلام نتایج انتخابات تحرکات گسترده گروه‌های سیاسی عراق برای تشکیل فراکسیون اکثریت در پارلمان و دستیابی به پست نخست‌وزیری آغاز شد. العبادی تلاش گسترده‌ای در این راستا از خود نشان می‌داد و در این تحرکات نیز روی حمایت‌های آمریکا و عربستان سعودی حساب ویژه‌ای باز کرده بود. نتایج انتخابات و رویکردهای آمریکایی العبادی و در نهایت ورود آیت الله سیستانی مرجع تقلید شیعیان عراق در این زمینه مبنی بر اینکه شخصیت‌های سیاسی گذشته مسئولیت‌های آینده را بر عهده نگیرند، نقش قابل توجهی در افول ستاره بخت العبادی داشت و تلاش‌های وی برای تمدید پست نخست‌وزیری خود را با شکست مواجه کرد.
شهریور ماه بود که گره کشمکش‌های سیاسی در عراق با انتخاب محمد الحلبوسی به عنوان رئیس پارلمان عراق باز شد. پارلمان عراق چند روز بعد برهم صالح کاندیدای حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق را به عنوان رئیس جمهور این کشور انتخاب کرد. بلافاصله عادل عبدالمهدی نیز از سوی رئیس جمهور، مامور تشکیل کابینه عراق شد.
عبدالمهدی به عنوان کاندیدای توافقی برای نخست‌وزیری عراق مورد حمایت بسیاری از گروه‌های سیاسی در این کشور بود. وی با این وجود طی ماههای گذشته نتوانسته کابینه این کشور را تکمیل کند و همچنان سرنوشت تعدادی از پست‌های وزارتی در عراق در ابهام باقی مانده است، برخی این اتفاق را در نتیجه شخصیت غیر جدی وی می دانند.
عادل عبدالمهدی
در 24 اکتبر بود که عبدالمهدی موفق شد برای 14 وزیر خود از کابینه این کشور رای اعتماد بگیرد. دولت عراق گرچه با همین تعداد وزرا آغاز به کار کرد، اما حرف و حدیت هایی در مورد گرایش های برخی وزرا و رویکردهای سیاسی و میزان کارآیی آنها وجود دارد. گرچه در ادامه 3 وزیر دیگر از پارلمان رأی اعتماد گرفتند، اما همچنان وضعیت 5 وزارتخانه نامشخص باقی مانده است.
** طرح و برنامه‌های آمریکایی در عراق
از سوی دیگر سفارت آمریکا در عراق گرچه در نیمه ژانویه 2018 اعلام کرده بود که واشنگتن در صدد کاهش نظامیان خود از این کشور است، اما اوایل زمستان امسال بود که ترامپ از عزم خود برای ابقای نیروهای نظامی خود در عراق خبر داده و همچنین تاکید کرد که بعد از خروج کشورش از سوریه، نظامیان آمریکایی در عراق افزایش پیدا خواهند کرد.
این در حالی بود که پارلمان عراق در اوایل سال گذشته با اکثریت آرا از دولت خواسته بود تا برنامه زمانی مشخصی را برای خروج نیروهای آمریکایی از عراق تدوین کند.
آمریکایی‌ها در تلاش برای ابقای گروهک‌های خفته داعش در عراق سعی داشتند باقیمانده داعش را برای توجیه استمرار موجودیت نظامی خود در خاک عراق حفظ کنند. آنها تلاش می کردند تعدادی از این تروریست‌ها را از مرز سوریه وارد خاک عراق کنند، این تروریست‌ها البته با سد بلند نیروهای داوطلب مردمی عراق مواجه شدند. این نیروها برای جلوگیری از ورود عناصر تروریستی داعش از اراضی سوریه به خاک عراق، به صورت گسترده در مناطق مرزی این کشور وارد عمل شدند.
در همین راستا نیروهای زمینی عراق حتی در بخش‌هایی از مرزهای سوریه نیز به عملیات خود ادامه دادند. همچنین جنگنده‌های عراقی نیز چندین نوبت طی سال گذشته حملات هوایی را در داخل اراضی سوریه انجام دادند.
گروه تروریستی داعش گرچه در حال حاضر به عنوان یک گروه متمرکز و قوی در بخش های مختلف اعلام وجود خارجی ندارد، اما گروهک های خفته این سازمان تروریستی در شهرها و مناطق صحرایی عراق مستقر هستند و کشمکش های داخلی وناامنی های مقطعی بهترین بستر را برای فعالیت مجدد آنها فراهم می کند.
بیشتر بخوانید:
دو ماه بعد از برگزاری انتخابات پارلمانی با تحرکات آمریکایی‌ها، گروهک‌های خفته داعش در برخی نقاط عراق جان تازه‌ای گرفتند تا علاوه بر توجیه موجودیت آمریکا، فشار به گروه‌های سیاسی برای تن دادن به مطالبات آمریکایی‌ها در تشکیل فراکسیون اکثریت را نیز افزایش دهند. در همین رابطه حملات مکرر گروه تروریستی داعش در مسیر بغداد به کرکوک انجام شد.
** حوادث مشکوک بصره و طرحی که ناکام ماند
اواسط سال گذشته مطالبات مردمی برای دریافت خدمات و محاکمه مسئولان فاسد در دولت عراق نیز با رشد قابل توجهی همراه شد. این اعتراضات ابتدا در استان بصره آغاز شد و در ادامه به استان‌های دیگر عراق از جمله بغداد پایتخت این کشور نیز منتقل شد.
در درون این اعتراضات خودجوش، تلاش‌های گسترده و سازماندهی شده‌ای برای فتنه‌انگیزی میان ایران و عراق در دو کشور آغاز شد تا مراسم گسترده اربعین حسینی در کربلای معلا را تحت تاثیر خود قرار دهد.
آتش زدن کنسولگری ایران در بصره
در سپتامبر گذشته دامنه اعتراضات در بخشهای مختلف عراق افزایش پیدا کرد. تعداد محدودی از شرکت کنندگان در تظاهرات استان بصره، در اقدامی مشکوک اقدام به آتش زدن کنسولگری ایران در این استان کردند. همچنین برخی موسسات دولتی نیز در این اتفاق به آتش کشیده شد.
پیاده روی اربعین
در اکتبر گذشته (آبان ماه 1397) اما مراسم عظیم اربعین حسینی به بهترین و باشکوه‌ترین نحو ممکن در عراق برگزار شد. شرکت بیش از 20 میلیون مسلمان و شیعه در این مراسم به تمامی توطئه‌ها برای فتنه‌انگیزی میان جهان اسلام و بویژه ملت ایران و عراق خاتمه داد. رسانه های جمعی گرچه همچنان مانند گذشته سعی کردند اخبار مربوط به این تظاهرات میلیونی را سانسور کنند، اما مجبور شدند بخش‌هایی از این تجمع عظیم را منتقل کنند، به این ترتیب بود که طرح تفرقه‌انگیزی میان ملت‌های ایران و عراق نیز کاملاً متوقف شد.
اعتراضات گسترده مردم به اوضاع نابسامان معیشتی گرچه با اشاره مرجعیت شیعه در عراق فروکش کرده، اما ادامه بی توجهی دولت به روند مبارزه با فساد وارائه خدمات دولتی به مردم می‌تواند دامنه اعتراضات در این کشور را گسترش دهد.
** عقب‌نشینی‌های مرحله‌ای آمریکا در توطئه‌های منطقه‌ای
آمریکایی‌ها که در ابتدای سال به دنبال ایجاد دولتی دست نشانده در عراق بودند تا بتوانند تمامی طرح‌های خود ضد این کشور را به اجرا بگذارند، در حال حاضر برای ابقای چند هزار نیروی نظامی خود در عراق با افکار عمومی و سیاستمداران این کشور دست و پنجه نرم می‌کنند. به نظر می‌رسد سیاست خارجی آمریکا شکست قابل توجهی را طی سال گذشته در عراق متحمل شده، نمود واقعی این شکست را می‌توان در سفر ناگهانی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به استان الانبار عراق مشاهده کرد که بنا به دلایل امنیتی به صورت مخفیانه انجام شد و مقامات سیاسی عراق نیز در اعتراض به این اقدام حاضر به دیدار با وی نشدند.
بیشتر بخوانید:
از سوی دیگر پارلمان عراق این روزها مشغول تهیه طرحی است که بر اساس آن اشغالگران آمریکایی به صورت کامل مجبور به ترک این کشور خواهند بود و اجرای ملحقات توافقنامه امنیتی آمریکا با عراق نیز که از سال 2011 تاکنون موجبات حضور چندین هزار نظامی آمریکایی در عراق را فراهم کرده، متوقف خواهد شد.
آمریکا که بعد از رسوایی 2011 در خروج نیروهای خود از عراق، طی سالهای اخیر به لطف داعش مجدداً عازم این کشور شده بودند، باید به دنبال راهکاری باشند تا خروج مجدد نیروهایشان از این کشور اندک اعتبار سیاسی واشنگتن در منطقه را خدشه‌دار نکند.
** سفر روحانی به عراق
اما در روزهای پایانی سال 97 اتفاق مهمی رقم خورد، سفر حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان به عراق و اجلاس سه جانبه روسای ستاد نیروهای مسلح ایران و سوریه و عراق که در دمشق برگزار شد را می‌توان روزنه‌ای به سوی افق مناسبات روز افزون سه کشور مهم عضو محور مقاومت در منطقه طی سال آینده دانست.
خبرگزاری بلومبرگ با اشاره به سفر روحانی نوشت: به نظر می‌آید که روحانی پیروز شده است. وی در جریان سفر سه روزه خود با همتای عراقی دیدار کرد، به موضوعات اقتصادی پرداخت، به اماکن مذهبی رفت و با رهبران اقوام مختلف عراق دیدار داشت. این در حالی است که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا پس از 16 سال حضور نظامی در عراق، در دسامبر 2018 خود به این کشور به دلیل سفری که از پیش اعلام نشده بود، خشم دیپلماتیک ایجاد کرد و تنها در یک پایگاه نظامی آمریکایی در عراق برای نیروهایش سخنرانی کرد و حتی با یک مقام عراقی هم دیدار نداشت.
