فقط می‌گوییم سلفی بد است اما نمی‌گوییم چرا !

اینها بخشی از سخنان یک عکاس در مصاحبه با ایسناست.

با ورود گوشی‌های هوشمند به دنیای مدرن امروز کم‌کم دوربین‌های سلفی نیز به امکانات موبایل‌ها افزوده شد، به گونه‌ای که دیگر برای عکس گرفتن نیازی نبود از کسی درخواست کنیم و تنها با نگاه به دوربین سلفی می‌توانستیم عکسی که می‌خواهیم را در هر موقعیتی ثبت کنیم. دوربین‌های سلفی این قابلیت را به ما می‌دهند که به عکسی که از خود می‌گیریم واقف باشیم ولی نکته کلیدی امر اینجاست که گاهی بارها باید تلاش کنیم تا یک عکس خوب و دلخواه بگیریم. این امر می‌تواند زمان زیادی را در طول یک روز از ما بگیرد کما اینکه امروزه شاهدیم خیلی از افراد ساعت‌ها برای ثبت یک عکس صرف می‌کنند. در طول این سال‌ها شاهد بوده‌ایم که افراد زیادی در دنیا برای سلفی گرفتن آسیب دیده یا جان خود را از دست داده‌اند. در همین راستا تصمیم گرفتیم نظر برخی از عکاسان را جویا شویم و به نوعی به بحث آسیب‌پذیری این امر بپردازیم.

مسعود زنده روح عکاس بیان می‌کند که ما امروزه در یک دنیای مدرن و پرسرعت زندگی می‌کنیم به گونه‌ای که همه چیز مدام در حال تغییر است، حال در این دنیای مدرن همه چیز به فردیت ختم می‌شود و آدم‌ها بسیاری از مشکلات خود را از طریق اینترنت حل می‌کنند و دیگر خیلی با یکدیگر تعامل متقابل ندارند.

او ادامه می‌دهد: امروزه زندگی‌های ما شخصی شده و طبیعتاً وقتی که این اتفاق رخ می‌دهد چیزی مثل عکاسی که یک امر کاملاً شخصی است تحت تأثیر قرار می‌گیرد. وجود دوربین در موبایل تحولی روی سیستم ایجاد تصویر در دنیا به وجود آورد که هیچ‌گاه نمی‌توانیم از آن فاصله بگیریم، آن را حذف کنیم و یا حتی با آن مخالفت کنیم.

زنده‌روح بیان می‌کند که کارخانه‌ها و شرکت‌های تولید موبایل برای اینکه مردم بتوانند به چگونگی عکسی که می‌گیرند واقف باشند و به نوعی بتوانند به تنهایی مشکلاتشان را حل کنند دست به ساخت گوشی‌های موبایل با دوربین سلفی زدند.

او اضافه می‌کند: البته دوربین‌های سلفی خاصیت دیگری هم دارند؛ به گونه‌ای که می‌توان با استفاده از آنها در فاصله‌های دور به صورت تصویری با یکدیگر صحبت کرد. همچنین یکی دیگر از خاصیت‌های دوربین‌های سلفی مثلاً در موبایل‌های جدید آیفون این است که می‌توان از طریق میمیک و ویژگی‌های چهره افراد شخصیت‌سازی کرد و انیمیشن ساخت.

زنده‌روح معتقد است که تکنولوژی‌های جدید در حال اتفاق افتادن است و هیچ‌گاه نمی‌توان از آنها گذشت و گفت که صرفاً تأثیرات مخرب دارند.

او در همین راستا بیان می‌کند: تکنولوژی مثل ابزاری همانند کارد یا چاقو است؛ به گونه‌ای که اگر این ابزار را در زندگی نداشته باشیم خیلی از کارهایمان لنگ می‌ماند حالا یکی می‌تواند با استفاده از چاقو یک نفر را بکشد یا زخمی کند ولی نمی‌توان چاقو را تنها به خاطر این خاصیت بدش کنار گذاشت.

این عکاس ادامه می‌دهد: سلفی گرفتن نیز به همین گونه است و می‌توان از آن استفاده خوب یا بد کرد، درواقع نوع استفاده از هر ابزاری شدیداً به خصوصیت روانشناسی افراد بر می‌گردد. در حال حاضر با توجه به تحقیقات پژوهشگران بر روی موضوع سلفی گرفتن مشخص شده افرادی که در روز تعداد زیادی سلفی از خود به ثبت می‌رسانند دچار خودشیفتگی هستند و ما این معضل را در فضاهای مختلف مجازی بارها دیده‌ام.

او بیان می‌کند که وقتی از کسی عکس می‌گیریم، سوژه ما بلافاصله می‌خواهد عکس خود را ببیند چون نتوانسته به نقاط درونی و چیزی که در ذهن عکاس هست ورود کند.

زنده‌روح ادامه می‌دهد: ولی وقتی فرد سلفی می‌گیرد می‌داند که دارد چه می‌کند، درواقع در این حالت او هم عکاس است و هم سوژه عکاسی. به نظر من اینکه یک نفر برای خودش یک سوژه باشد و خود را در موقعیتی که حضور دارد به نمایش بگذارد امر جذابی است.

او درباره ثبت روزانه تصاویر از زندگی شخصی خود در فضاهای مجازی می‌گوید که نقاط و مسیرهای جدیدی است که خیلی‌ها از آن استفاده می‌کنند و آن را دوست دارند.

این هنرمند اضافه می‌کند: دنیای امروز همین است. باید بپذیریم که مردم گزارش روزانه خود را جمع می‌کنند و به اشتراک می‌گذارند. حال این گزارش روزانه چه به صورت سلفی است یا هر چیز دیگر. به عنوان مثال افرادی را می‌بینیم که وقتی به رستوران می‌روند از غذایشان عکس می‌گیرند یا وقتی به خانه اقوام خود می‌روند با آنها عکس می‌گیرند و به اشتراک می‌گذارند. اسم اینها گزارش روزانه است. آدم‌ها در دنیا از خود گزارش روزانه ثبت می‌کنند حال دوربین به سمت خود آنهاست یا به سمت موضوعاتی که مقابل آنهاست.

زنده روح می‌گوید که می‌توان به گزارش روزانه افراد با عینک گرایش‌های فردی، روانشناسی، اقتصادی یا اجتماعی نگاه کرد؛ درواقع با کار کردن بر روی تمایلات شخصی افراد جهت ثبت عکس در فضای مجازی می‌توان نکات آموزشی و تربیتی زیادی را ایجاد کرد.

او ادامه می‌دهد: متأسفانه ما فقط بلدیم مخالفت کنیم یا از کنار موضوع بگذریم. گرچه که می‌توان بررسی کرد که چرا پوزیشنی به نام عکس فیس‌بوکی یا اینستاگرامی به وجود آمده؟ زیرا بارها دیده‌ایم که وقتی افراد قصد گرفتن یک عکس سلفی دارند، قیافه‌های عجیب غریب به خود می‌گیرند. در صورتی که اگر فرد دیگری دوربین را به سمت آنها بگیرد شکل ایستادن و ژست آنها فرق خواهد کرد. اینها همه اتفاقاتی است که در عکاسی در حال رخ دادن است و آنقدر سرعت آن بالاست که بعداً جمع کردنش سخت خواهد شد.

زنده‌روح با تأکید بر اینکه تمام این موارد از دیدگاه‌های مختلف روانشناسی و تربیتی قابل بررسی است، اضافه می‌کند: چند بار تا به حال شنیده‌اید افرادی که قصد سلفی گرفتن داشته بخاطر خطرناک بودن آن محل مرده یا آسیب دیده‌اند؟ سلفی تا این حد مهم شده که سال گذشته حداقل سه یا چهار نفر بخاطر آن مردند. به عنوان مثال فرد می‌خواهد به بالای یک برج برود و ضمن انجام دادن حرکتی خاص سلفی بگیرد ولی بعد به ناگاه می‌افتد و می‌میرد. به سادگی نمی‌توان از این موضوع گذشت چون محصول دنیای مدرن امروزی است.

بارها دیده‌ایم که افراد مشهور و صاحب نام در صفحات مجازی خود عکس‌هایی در حال انجام یک کار خیر و یا صحنه‌هایی عجیب غریب منتشر کرده‌اند. در این باره نیز از او سوال می‌کنیم. در پاسخ می‌گوید: این امر هم به موضوع خودشیفتگی برمی‌گردد و از طرفی نیز به خاطر رفتار اجتماعی ماست. من نمی‌توانم این موضوع را نفی کنم یا بگویم کار خوبی است. رفتار خودشیفتگی درون جامعه وجود دارد و ریشه‌ای است.

این عکاس اضافه می‌کند: گرچه که در کشورهای خارجی افرادی مثل آنجلینا جولی که شخصیت‌های جهانی هستند به دورترین منطقه‌های آفریقا سفر می‌کنند ولی عکسی از خودشان در صفحات مجازی منتشر نمی‌کنند. تصاویری هم که منتشر می‌شود خبرنگاران از آنها می‌گیرند البته آنها نیز به موقعیت اجتماعی خود فکر می‌کنند ولی جار و جنجال برای کاری که می‌کنند راه نمی‌اندازند.