پرویز کردوانی، استاد ممتاز دانشگاه تهران و پدر کویرشناسی ایران می‌گوید نباید از اینکه ایران وارد ترسالی شده است فریب خورد چرا که بارش‌های اخیر موقتی است و اینطور نیست که بارش‌های اخیر نشانه‌ای از پایان بحران کم‌آبی باشد.
به گزارش به نقل از پانا،چهره ماندگار علم جغرافیا درباره چرایی بارش‌های سیل‌آسای اخیر در ایران گفت: این بارندگی‌های شدید و سیل‌آسایی که بی‌موقع اتفاق افتاده است بر اثر گرم شدن کره زمین است. گرم شدن زمین چند مساله را ایجاد کرده که یکی از آنها بی‌نظمی در بارش‌هاست که در نقاط مختلف کشور رخ داده است و در نتیجه جاهایی که کمتر بارندگی دارند شاهد باران‌های شدیدی هستند. از طرفی وقتی کره زمین گرم می‌شود برف کمتر می‌آید و اگر هم بیاید فقط در ارتفاعات است.
گرم شدن کره زمین باعث کاهش بارندگی می‌شود و کاهش بارندگی جنگل‌ها را از بین می‌برد. از طرفی عوامل انسانی نیز در طول سال‌های گذشته باعث شده است که جنگل‌های ایران تخریب شود و این مساله وقوع سیل را تشدید می‌کند به طوری که در سیل گلستان نیز تخریب جنگل‌ها مساله بسیار مهمی در بروز سیل بود
وی ادامه داد: بارندگی‌ها مقطعی هستند و اینطور نیست که بارش‌های اخیر نشانه‌ای از پایان بحران کم‌آبی باشد. صحبت‌هایی که گفته می‌شود 15 سال خشکسالی در ایران بوده و الان وارد ترسالی شده‌ایم، اشتباه است اکنون مردم فکر می‌کنند وارد ترسالی شده‌ایم اما این اشتباه است چون این بارش‌های بی‌نظم ناشی از گرم شدن کره زمین است.
کردوانی ادامه داد: سال‌ها بود که در ایران به علت گرم شدن کره زمین بارندگی کاهش یافته بود و امسال سازمان هواشناسی به ما مژده داد که بارش‌ها زیاد می‌شود اما می‌بایست آمادگی لازم را می‌داشتیم تا بارش‌ها به زیان و خسارت تبدیل نشود. باید این بارندگی وضع کشاورزی را خوب می‌کرد اما متاسفانه خسارات زیادی به زمین‌های کشاورزی وارد شد. اکنون در خوزستان با توجه به اینکه هوا گرم است و فصل برداشت محصول «جو» است با بارش‌هایی که صورت گرفت و سیلاب‌هایی که رخ داد، زحمتی که کشاورزان کشیدند به هدر رفت در صورتی که باید این آمادگی از قبل وجود داشت.
این استاد دانشگاه گفت: تغییر کاربری اراضی، ساخت‌وسازهای غیر مجاز در حریم رودخانه‌ها، جاده‌سازی و شهرسازی‌های غیراصولی در شهرها سبب شده است که سیل راه خروجی از داخل شهر نداشته و خسارت‌های زیادی را در پی داشته باشد.
تأثیر تخریب جنگل در وقوع سیل در استان گلستان
وی با اشاره به تخریب جنگل و تاثیر آن در سیل گلستان گفت: گرم شدن کره زمین باعث کاهش بارندگی می‌شود و کاهش بارندگی جنگل‌ها را از بین می‌برد. از طرفی عوامل انسانی نیز در طول سال‌های گذشته باعث شده است که جنگل‌های ایران تخریب شود و این مساله وقوع سیل را تشدید می‌کند به طوری که در سیل گلستان نیز تخریب جنگل‌ها مساله بسیار مهمی در بروز سیل بود.
آبخیزداری از اقدامات موثر برای کنترل سیلاب
کردوانی با بیان اینکه سیل پدیده‌ای است که می‌توان آن را کنترل کرد، گفت: انجام اقدامات آبخیزداری و آبخوان‌داری و حفظ و افزایش پوشش گیاهی در سطح حوضه‌های آبخیز بالادست به کنترل و کاهش سرعت سیلاب کمک می‌کند. آبخیزداری یکی از موثرترین اقدامات برای کنترل سیلاب در حوضه‌های بالادست است، در پایین دست حوضه‌های آبخیز نیز باید بتوانیم سیل را کنترل کنیم.
پدر کویرشناسی ایران بیان کرد: فقط کافی بود تا در ارتفاعات آبخیزداری کنند. یعنی در دامنه کوه دو کار اصلی انجام بدهند. اول اینکه جوی‌های عمود بر شیب احداث کنند و دوم اینکه در رودهای کوچک، سدهای کوچک می‌ساختند که این اقدامات بر عهده وزارت کشاورزی و وزارت نیرو است. اگر این کارها انجام می‌شد، دیگر شاهد این همه خسارات نمی‌شدیم.
سیل، عمر سدها را کوتاه می‌کند
این استاد دانشگاه افزود: سیل در ارتفاعات بیشترین خسارت را وارد می‌کند چون پوشش گیاهی وجود ندارد. سیل باعث می‌شود تا عمر سدها کوتاه شود و چون از گل و لای پر شده‌‌اند و در نتیجه آب کمتری را ذخیره می‌کنند. پس باید برای اینکه عمر سدها کوتاه نشود، راهکارهای لازم را اجرایی کرد. برای جلوگیری از این بحران، باید سه کار انجام شود: اول آبخیزداری، دوم ایجاد سد رسوبی و در نهایت شست‌و‌شوی هیدرولیک آب سدها. با انجام این موارد می‌توان از بحران‌ها جلوگیری کرد. سد دز 202 متر ارتفاع دارد و اکنون حدود 90 متر آن گِل است و به همین دلیل نمی‌تواند آب را در خود نگه دارد.
دشت آق‌قلا جزو دشت شمال گرکان است که گود و پست می‌شود و مشکل این است که سطح رودخانه کمی پست‌تر از دشت است. مسئولان گفتند لایروبی شده است اما دوباره سطح آب افزایش یافته است و 20 روز است که در شهر آب وجود دارد. اعلام کردم که لایروبی نکنید. متاسفانه باید گریه کنیم و نباید بگوییم آق‌قلا بلکه باید بگوییم دریاچه آق‌قلا
کردوانی با اشاره به مشکلاتی که سد دز را تهدید می‌کند اشاره کرد و گفت: نباید در پایین‌دست سد میزان ساخت‌و‌ساز و استقرار روستا این قدر زیاد باشد. اکنون کشاورزان در پایین‌دست سد دز خانه ساخته‌اند و مسئولان مجبور شدند چندین روستا را برای پیشگیری از بحران تخلیه کنند در صورتی که استقرار آنها از ابتدا اشتباه بوده است و به دلیل مدیریت اشتباه، شاهد اتفاقات تلخ هستیم. سیل را نباید به سمت رودخانه هدایت کرد بلکه باید کانال‌هایی درست می‌کردند تا آب در آن پخش شود و این آب به نفع زمین باشد. این بارندگی‌ها می‌توانست نعمت بزرگی باشد.
گل و لای قدرت حاصلخیزی زمین را می‌گیرد
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بارندگی‌ها که اتفاق افتاده است گل و لای زیادی را حمل می‌کند. گل و لای چند مساله ایجاد کرده است. خاک بستر حیات است و اگر زمین کنده شود دیگر بستر حیات و حاصل‌خیز نیست. هنگامی که باران می‌آید، سیل ایجاد می‌شود، قدرت تخریبش بیشتر است. در سیل شهرستان پلدختر گل و لای زیادی وارد شهر شده است و شاهدیم که در برخی مناطق ارتفاع گِل به دو متر رسیده است. در شهرستان پلدختر نیز که رودخانه کشکان وجود دارد در کنار بستر رودخانه جاده درست کرده‌اند که یک اشتباه بوده است.
چرایی فروکش نکردن آب در آق قلا
وی درباره چرایی فروکش نکردن آب در آق‌قلا گفت: دشت آق‌قلا جزو دشت شمال گرکان است که گود و پست می‌شود و مشکل این است که سطح رودخانه کمی پست‌تر از دشت است. مسئولان گفتند لایروبی شده است اما دوباره سطح آب افزایش یافته است و 20 روز است که در شهر آب وجود دارد. اعلام کردم که لایروبی نکنید. متاسفانه باید گریه کنیم و نباید بگوییم آق‌قلا بلکه باید بگوییم دریاچه آق‌قلا.
کردوانی گفت: در آق‌قلا نباید به زودی ساخت‌و‌ساز را شروع کنند چون مدت‌هاست آب به ساختمان‌ها نفوذ کرده است و باید ساخت‌و‌ساز را ممنوع کنند زیرا رطوبت زمین دیوار را خراب می‌کند و طی یک تا دو سال بعد ساختمان تخریب می‌شود. باید صبر کنند. باید ساختمان‌ها را به گونه‌ای بسازند که روی زمین نباشد تا آب نتواند نفوذ کند و اگر می‌خواهند پی بسازند معمولی نسازند.
