به گزارش ایسنا و به نقل از اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، آیت‌الله علی‌اکبر رشاد در آغاز درس خارج خود، در مدرسه علمیه امام رضا (ع) ضمن قرائت کلام امام علی (ع) که فرموده است: «مَنْ لَمْ یُنْجِهِ الصَّبْرُ أَهْلَکَهُ الْجَزَعُ» (نهجالبلاغه: ص 502) گفت: معنی این کلام حضرت آن است که «هر آن کس که شکیبایی نجاتش ندهد ناشکیبایی او را از پای درخواهد آورد»؛ سختی‌ها با سرسختی‌ها حل و هموار خواهد شد. امام صادق (ع) نیز می‌فرماید: «اتَّقُوا الله وَاصْبِرُوا فَإِنَّهُ مَنْ لَمْ یَصْبِرْ أهْلَکَهُ الْجَزَعُ وَ إنَّما هَلاکُهُ فِی الْجَزَعِ أَنَّهُ إذا جَزِعَ لَمْ یُؤجَرْ» یعنی: «تقوا بورزید و صبر پیشه کنید، چون هر که شکیبایی نکند جزع و فزع او را هلاک می‌کند؛ زیرا جزع اجر آدمی را زایل می‌سازد».
این استاد درس خارج حوزه افزود: بر اساس کلام دو امام همام: در مواجهه با بلایا، و وقایع تلخ، انسان می‌تواند به دو گونه عمل کند تحمل و شکیبایی و قهرا تدبیر و تلاش، و دیگر جزع و فزع، شکایت و ناشکیبی؛ هر کدام از این دو رفتار یک نوع مواجهه با قضایا و بلاها قلمداد می‌شوند، اما نتایج و آثار آنها با هم تفاوت فراوان دارد.
وی افزود: در حوادث و بلایا به هرکدام از این دو روش پناه ببریم به نحوی با بلیه روبه‌رو شده‌ایم، اما امام علی (ع) و همچنین حضرت صادق (ع) توصیه می‌فرمایند به صبر و شکیبایی پناه ببرید گرچه تحمل سختی‌ها و شکیبایی در برابر بلایا و صبوری کردن در مقابل حوادث و وقایع، تلخ و سخت است اما سخت‌تر از آن، جزع و فزع کردن است.
آیت‌الله رشاد با بیان این‌که همه حوادث دارای فلسفه و حکمت است، ابراز کرد: بر حوادث و بلایا مصالحی مترتب است که باید مورد توجه قرار گیرد، بلایا سخت و تحمل آن دشوار است اما جزع و فزع سخت‌تر و دشوارتر و زیان‌بارتر است، بر اساس کلام امام صادق (ع) محروم شدن از اجر بلا که نوعی امتحان الهی است از جمله مهم‌ترین زیان‌های آن است.
مؤسس و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به این‌که بلا و سختی دشواری خود را دارد و طاقت در برابر بلا سهل و آسان نیست، عنوان کرد: درست است صبر در برابر بلا سخت است اما جزع و فزع کردن در برابر بلایا نیز آسان نبوده و به‌مراتب سخت‌تر است. در نتیجه در مواجهه با بلایا اگر انسان به جزع و فزع پناه ببرد گویی بلیه مضاعف شده و از دو سختی رنج خواهد برد، نخست اصل بلا و دیگر بی‌صبری در برابر سختی‌های بلا.
رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران با تاکید بر این‌که کشور در سیل اخیر در امتحان و آزمایش الهی قرار گرفت، گفت: این سیل گسترده اکثر نقاط کشور را فرا گرفت و بعضاً در برخی از مناطق خسارات بی‌سابقه و سنگینی را بر مردم وارد آورد و عموماً خسارت این سیل متوجه طبقات محروم و مستضعف شد به جهت این‌که سیل بیشتر در مناطقی جاری شد که مناطق مرفه‌نشین نبود، و مردمانی در معرض آسیب قرار گرفتند که ساختمان‌ها و بناهای آنها امن نبود، و طبقاتی مانند کشاورزان آسیب دیدند که تنها دارایی آنها زمین کشاورزی و کشت آنان بود و این دارایی در معرض سیل ویرانگر قرار گرفت و سیل با بی‌رحمی تمام بر همه دارایی آنان حمله‌ور شد.
وی سیل اخیر را حادثه‌ای بسیار تلخ دانست و گفت: به حوادث می‌توان از زوایای مختلف نگاه کرد از جمله از این زاویه که بلاهای طبیعی امتحان الهی است چراکه خداوند متعال انسان را به ابتلائات و امتحاناتی مبتلا می‌کند؛ بنابراین سیل و زلزله که از آزمایش‌های الهی هستند ممکن است هم نشانه مهر الهی و هم بیانگر قهر خداوند باشند.
آیت‌الله رشاد ادامه داد: محبت از آن جهت که خداوند انسان را در معرض بلا و امتحان قرار می‌دهد تا به رشد و کمال برسد: «اگر با دیگرانش بود میلی / سبوی من چرا بشکست لیلی» و همچنین ممکن است قهر الهی محسوب شود، اما این به این معنی نیست که آنکه آسیب‌دیده است مقصر بوده است، بلکه گاهی دیگران معصیت و خطا می‌کنند و در اثر بدکرداری‌های آنان همه از جمله افراد غیرمقصر نیز آسیب می‌بینند. به‌اصطلاح کسانی بد می‌کنند و بلا متوجه جامعه می‌شود و در این میان خشک و تر باهم می‌سوزند. در سوره مبارکه الأنفال آیه 25 می‌فرماید: «وَاتَّقوا فِتنَهً لا تُصیبَنَّ الَّذینَ ظَلَموا مِنکُم خاصَّهً وَاعلَموا أَنَّ اللَّهَ شَدیدُ العِقابِ»: و از فتنه‌ای بپرهیزید که تنها به ستمکاران شما نمی‌رسد؛ و بدانید خداوند کیفر شدید دارد.
این استاد حوزه در ادامه اضافه کرد: برای مثال انسان کشاورز و یک روستایی، قدرت و دسترسی به بیت‌المال ندارد که به آن دستبرد بزند و یا از اموال عمومی اختلاس کند. بنابراین باید این احتمال را داد زمانی که برخی افراد در یک جامعه دست به اختلاس می‌زنند و گروه‌های مرفهی به عیش و انجام معصیت مفرط می‌پردازند، بلا متوجه جامعه شود و خشک و تر در آن بلا گرفتار شوند. عرض من این است که که به بلایای طبیعی می‌توان از این زاویه نیز نگریست.
وی در خصوص زوایای دیگر این فاجعه طبیعی گفت: زاویه دیگر این است که این بلاها به ما بفهمانند چرا ما علمی زندگی نمی‌کنیم؟ چرا برای مقابله با حوادث احتمالی از قبل تدابیر لازم را صورت نمی‌دهیم، تا زمانی که حادثه پیش آمد با آن به نحو مناسبی مقابله کنیم و خسارت‌های آن را مهار کنیم؟ بی‌تدبیری‌هایی مدیران در دولت‌های دوره‌های مختلف یکی از علل توسعه‌ی خسارات این سیل بود. به لحاظ حقوقی و به جهت شرعی بسا کسانی که عامدا و از سر سهل‌انگاری باعث بار آمدن این خسارت‌ها شده‌اند، ضامن هستند و باید دستگاه‌های مسئول یقه آنها را بگیرند و طبق قانون و فقه با آنها برخورد کنند که هم استیفای حقوق شود و هم برای آینده این اوضاع تکرار نشود.
آیت‌الله رشاد ادامه داد: البته گاهی برخی از حوادث به‌قدری عظیم و وسیع است که ممکن است به رغم تدابیر مناسب اتخاذشده و تجهیزات پیشرفته‌ای که در اختیار باشد، باز هم آن حادثه به جامعه آسیب بزند. همان‌گونه که ما در کشورهای به‌اصطلاح پیشرفته صنعتی بارها شاهد هستیم که مردم در مواجهه با آن بلایا متحمل خسارت‌های مادی و معنوی سنگین می‌شوند، که بعضاً بنا به گزارش‌های داده‌شده در یکی از کشورها قریب به 1800 نفر در حادثه سیل کشته شده‌اند.
رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران اضافه کرد: بنابراین گاهی این حوادث می‌تواند به‌قدری بزرگ باشد که به‌رغم تجهیز و تدبیر نتوان به‌صورت کامل از زیان و خسارات آن در امان بود اما با تدبیر و برنامه‌ریزی می‌توان حد خسارات را کاهش داد. پس از این زاویه هم می‌توان به این وقایع نگاه کرد و ما حتماً در این جهت دچار ضعف هستیم.
وی تاکید کرد: می‌طلبد مسئولان و آحاد جامعه در برابر بلایا تدابیر لازم را داشته باشند چنانکه رهبر معظم انقلاب تأکید و توصیه داشتند که ما باید این بلیه و تهدید را به فرصت تبدیل کنیم؛ بنابراین مسئولان باید بنشینند و تحلیل کنند و از این واقعه درس بگیرند و تدابیری اتخاذ کنند که اگر حوادث مشابه پیش آمد بتوانند پیش‌بینی‌شده با آن مواجهه و مقابله کنند و اضافه بر این از مواهب این اتفاق تلخ بهره‌برداری کنند.
آیت‌الله رشاد تأکید کرد: که عمده مردمی که در معرض آسیب قرار گرفتند، زندگی فقیرانه و زاهدانه‌ای داشتند و آنچه که از دست دادند همه موجودی آنها محسوب می‌شد؛ از این رو مسئولان باید هر چه سریع‌تر تلاش کنند خسارات مردم را جبران کنند و وعده‌های به‌جا و واقعی به آنها بدهند و از دادن وعده‌های نابجا اجتناب کنند، و به هر آنچه وعده می‌دهند سریع به آن عمل کنند تا زخم مردم به سرعت التیام پیدا کند. این نشود که مانند بخشی از خسارات سال 95 خوزستان که هنوز خسرات آن جبران نشده است.
آیت‌الله رشاد گفت: مسئولان در حوادث اخیر لطفاً وعده ندهند و اگر وعده دادند به‌موقع و سریع به وعیدها عمل کنند، مردم ما انسان‌های صبوری هستند اما دلیل نمی‌شود از صبوری و شکیبایی مردم سوءاستفاده شود بلکه از این صبوری باید تشکر کرد. امید می‌رود مسئولان تدبیر کنند و این خسارت را هر چه سریع‌تر جبران کنند تا این تلخی‌ها و سختی‌ها به شیرینی بدل شود.
رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران با قدردانی از تلاش بی‌شائبه سپاه، ارتش و بسیج مردمی و روحانیون و طلاب در کمک‌رسانی به مردم سیل‌زده، گفت: اینجا جا دارد که از همه نهادها و ارگان‌های دولتی و غیردولتی تقدیر شود خاصه ارگان‌های نظامی، حقاً ارتش، بسیج و سپاه در این واقعه آن غیرت نظامی‌گری خود را نشان دادند و حس انسان‌دوستی و وطن‌پرستی خود را به نمایش گذاشتند و قبل از هرکسی، نهادی و جریانی و بیش از هر گروه، دستگاه و ارگانی وارد میدان عمل شدند و ایثارگرانه و با فداکاری تمام به خدمت‌رسانی به مردم سیل‌زده پرداختند و همچنان پای‌کار ایستاده‌اند.
آیت‌الله رشاد افزود: دو روز گذشته شنیدیم که سردار سرفراز اسلام سردار سلیمانی بیانیه داد که ما با همه امکانات خودمان ازجمله موکب‌هایی که در اربعین حسینی در مسیر کربلا مستقر می‌شوند در مناطق سیل‌زده مستقر خواهند شد و تا زمانی که تهدید سیل وجود دارد این موکب‌ها در این مناطق مستقر بوده تا با خدمات‌رسانی افراد بی‌پناه را پناه دهند.
آیت‌الله رشاد با اشاره به اقدامات خوب حوزه‌های علمیه در کمک‌رسانی فیزیکی به مردم سیل‌زده، اظهار داشت: حوزه‌های علمیه و طلاب بدون آنکه مسئولیت حقوقی در این زمینه‌ها داشته باشند به وظیفه انسانی، دینی و اخلاقی خود به‌خوبی عمل کردند و طلاب در کنار سایر اقشار و در زمره جریان‌ها و اقشار پیش‌قدم و پیش‌آهنگ با همان عمامه به سر دامن قبا به کمر زدند و در گل‌ولای به‌صورت فیزیکی به کمک مردم سیل‌زده شتافتند و در کارهای یدی و اجرایی بعضاً خطرخیز خودشان را قرار دادند و به خدمت اجتماعی پرداختند و این از جمله وظایف اخلاقی بود که موردتوجه طلاب قرار گرفت.
رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران ادامه داد: توجه به این وظیفه اخلاقی مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است، ایشان دو سال پیش در دیدار طلاب و مسئولان حوزه علمیه تهران سه وظیفه را برای حوزه‌های علمیه بیان فرمودند که در خصوص وظیفه سوم هم گفتند این وظیفه جدیدی است که معظم‌له بیان فرمودند و آن در واقع حضور اجتماعی و ارائه خدمات اجتماعی روحانیت به جامعه بود که در این حادثه تلخ حوزه‌ها و روحانیت این وظیفه سوم را به‌خوبی انجام دادند.
وی در پایان تاکید کرد: اینجا به‌عنوان کمترین خادم طلاب تقاضا دارم از طلابی که می‌توانند و آمادگی دارند با سازمان‌دهی که از سوی مراکز مدیریت حوزه‌های علمیه صورت می‌گیرد به مناطق سیل‌زده بروند و در خدمت‌رسانی به مردم سیل‌زده از هیچ تلاشی مضایقه نکنند و مطمئن باشند که ثواب حضور در این مناطق کمتر از حضور در مناطق جنگی در دوران دفاع مقدس نسبت و بدانند ثواب خدمت‌رسانی به محرومان و آسیب‌دیدگان کمتر از ثواب درس‌آموزی و تحصیل نخواهد بود.
