در حالی ایران سومین کشور تولیدکننده گاز در جهان است که متاسفانه به دلیل مصرف ناصحیح گاز در بخش‌های داخلی امکان صادرات این حامل انرژی توسط کشورمان بسیار اندک است.
به گزارش فارس، براساس آمار و اطلاعات موجود در شرکت ملی گاز ایران میزان تولید گاز کشور در اواخر سال گذشته به حدود 800 میلیون مترمکعب در روز رسید. اما وقتی به وضعیت مصرف این میزان گاز می‌پردازیم می‌بینیم که حجم قابل توجهی از گاز تولیدی در کشور به مصرف بخش خانگی و تجاری می‌رسد.
از این روست که ایران سومین کشور تولید کننده و پانزدهمین کشور صادر کننده گاز در جهان به شمار می‌رود. اما برنامه این است که در سال‌های آینده توسعه گازرسانی داخلی به پایان برسد و بعد از آن جمع‌آوری گازهای همراه و تأمین خوراک صنایع و صادرات در صدر برنامه‌های وزارت نفت و زیر مجموعه آن یعنی شرکت ملی گاز ایران قرار بگیرد. این برنامه کمک می‌کند که بازار گاز ایران در جهان و قدرت چانه زنی کشور افزایش یابد.
بر اساس آمارهای شرکت ملی گاز تاکنون 93.6 درصد جمعیت کشور از نعمت گاز برخوردارند که شامل 97 درصد جمعیت شهری و 82 درصد جمعیت روستایی است. به‌طوری که یک هزار و 139 شهر مطابق 97 درصد جمعیت شهری و حدود 27 هزار روستا مطابق 82 درصد جمعیت روستایی از نعمت گاز طبیعی برخوردار شده‌اند. آنطور که گفته شده، گازرسانی شهری و روستایی تا سال 1400 به پایان می‌رسد.
براساس همین آمار و اطلاعات در سال 97 به طور میانگین روزانه 185 میلیون متر مکعب گاز تحویل بخش نیروگاهی،111 میلیون متر مکعب مصرف صنایع عمده،87 میلیون متر مکعب صنایع غیر عمده،21 میلیون متر مکعب گاز سی ان جی،173 میلیون متر مکعب بخش خانگی و تجاری،21 میلیون متر مکعب تزریق به میادین صورت گرفته است.
در حال حاضر هر متر مکعب گازی که به بخش پتروشیمی و صنایع با قیمت 100 تومان محاسبه می‌شود و قیمت هر متر مکعب گاز در بخش نیروگاهی 80 تومان است. اما شرایط در خصوص صادرات گاز متفاوت است.
قیمت گاز صادراتی ایران به عراق چقدر است؟
در حال حاضر ایران تنها به دو کشور ترکیه و عراق گاز صادر می‌کند که صادرات گاز به ترکیه باید سالانه 10 میلیارد متر مکعب باشد. با قیمت‌های پیشین نفت و با توجه به این نکته که قیمت گاز تابعی از قیمت نفت است، هر متر مکعب گاز صادراتی به ترکیه حدود 33 سنت بود. طبعا با تغییراتی که در قیمت نفت شاهد هستیم این قیمت نیز دستخوش تغییراتی قرار گرفته و به تناسب کاهش یافته است.
از سوی دیگر قیمت فعلی صادرات گاز به عراق براساس اطلاعات بدست آمده حدود 22 سنت در هر متر مکعب است.
قراردادهای صادرات گاز ایران به عراق و ترکیه از جمله گران‌ترین قراردادهای صادرات گاز در جهان محسوب می‌شود.
ایران در حال حاضر به طور میانگین حدود 42 تا 44 میلیون متر مکعب گاز در روز صادر می‌کند که بخش عمده این گاز به سمت ترکیه می‌رود و 12 تا 14 میلیون متر مکعب از آن به عراق صادر می‌شود.
بر این اساس، قیمت گاز صادراتی به عراق با احتساب ارزی نیمایی معادل 2200 تومان در هر متر مکعب است که فاصله بسیار زیاد و غیر قابل مقایسه‌ای با قیمت 100 تومانی هر مترمکعب گاز صنایع، نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌های داخلی دارد.
صادرات گاز گروگان مصرف بیش از اندازه داخلی
با این شرایط می‌توان گفت درآمد قابل توجهی از محل صادرات گاز ایران به عراق برای کشور ایجاد می‌شود که در شرایط تحریم می‌تواند بخش مهمی از ارز کشور را تامین کند.
برخی از کارشناسان صنعت گاز معتقدند اگر شرایط مصرف در داخل تغییر کند می‌تواند انتظار داشت تا درآمدزایی ایران از گاز بیشتر از امروز باشد.
در واقع باید گفت موقعیت جغرافیایی ایران به گونه‌ای است که توان صادرات گاز به کشورهای همسایه نظیر عراق، کویت، پاکستان، هند و دیگر کشورهای نزدیک ایران وجود دارد.
آخرین وضعیت پروژه‌های صادرات گاز ایران
حسن منتظر تربتی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران درباره وضعیت صادرات گاز ایران به کشورهایی نظیر ترکیه و عراق و همینطور روند مذاکرات با کشورهایی نظیر پاکستان و هند می‌گوید: «امروز صادرات گاز به عراق برای دو مقصد بغداد و بصره انجام می‌شود. لازم به ذکر است که نیازهای عراق در تابستان بیشتر می‌شود بنابراین صادرات گاز در آن فصل شتاب بیشتری خواهد داشت اما اکنون صادرات مطابق قرارداد جریان دارد.»
در مورد صادرات گاز به پاکستان اما و اگر‌های زیادی وجود دارد. معاون وزیر نفت می‌گوید:« ما برای صادرات گاز به پاکستان آماده هستیم و بخش زیادی از خطوط انتقال گاز به سوی پاکستان را نیز احداث کرده‌ایم بنابراین زیرساخت‌های صادراتی ما مهیا هستند اما در داخل کشور پاکستان دولت و بخش خصوصی باید به این نتیجه برسند که آیا می‌خواهند گاز را از ایران دریافت کنند یا خیر؟ امیدواریم که بخش خصوصی، سرمایه‌گذاری لازم برای دریافت گاز از ایران را انجام دهد اما این موضوع هنوز به شکل رسمی از سوی پاکستان مطرح نشده است. از این رو به دنبال قطعی شدن شرایط صادرات گاز به پاکستان هستیم و سیاست ما بر این است که امیدوار باشیم تا بحث صادرات گاز به پاکستان نهایی شود.»
منتظر تربتی درباره صادرات گاز به ارمنستان نیز گفت: صادرات گاز به این کشور مطابق قرارداد در جریان است و ما امکان افزایش صادرات گاز به این کشور را داریم.
در پایان باید گفت افزایش صادرات گاز و کسب درامد ایران از این بخش درکنار آنکه نیازمند قدرت چانه زنی و دیپلماسی انرژی است نیازمند اصلاح مصرف در این بخش است که می‌تواند این مهم را محقق کند.
