سرویس سیاست مشرق - «عباس عراقچی» معاون سیاسی وزارت امور خارجه- 18 اردیبهشت- در برنامه گفت و گوی ویژه خبری گفت: «بیش از دو سال است که با پدیده‌ای به نام ترامپ و دولت تندرو آمریکا مواجه هستیم. آنها می‌خواستند با این جمهوری اسلامی که در منطقه قوی شده برخورد شود. این اقدامات باعث شد تحریم‌هایی که به واسطه برجام رفع شده بود برگردانده شود؛ اوایل ترامپ به دنبال خروج ایران از برجام بود اما جمهوری اسلامی با هوشمندی مقابله کرد. تلاش کردند اروپا را هم در این زمینه همراه کنند؛ نهایتاً ترامپ تصمیم گرفت از برجام خارج شود و به تعبیر خودشان زنجیره‌ای که برداشته بودند را دوباره برگرداندند».
برخی دولتمردان با ایجاد دوگانه دروغین «دموکرات‌های خوب- جمهوری خواهان بد» اینطور القاء می‌کنند که برجام در دولت اوباما به نحو احسن در حال اجرا بود، اما با روی کارآمدن ترامپ این روند متوقف شده و در نهایت به بی دستاوردی برجام منجر شد.
تقریباً هیچ، از اوباما تا ترامپ
این ادعا در حالی است که برجام هم در دولت اوباما و هم در دولت ترامپ به صورت فاحش نقض شد. مقامات ارشد دولت روحانی پیش از این بارها به نقض فاحش برجام در دولت اوباما اشاره کرده بودند.
به این موارد توجه کنید:
- روحانی، رئیس جمهور: «اجرایی شدن تمدید قاون آیسا، نقض فاحش برجام است» (آذر 95، دولت اوباما)
- سیف، رئیس سابق بانک مرکزی: «برجام، تاکنون "تقریباً هیچ" دستاورد اقتصادی برای تهران در بر نداشته است». (فروردین 95، دولت اوباما)
- محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه: «به خاطر مجازات‌های آمریکا، هیچیک از بانک‌های بزرگ اروپایی کار با ایران را شروع نکرده است». (مهر 95، دولت اوباما)
- علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی: «حداقل از نظر علمی 40 سال استاد دانشگاه هستم، لذا این را می‌توانم بگویم. هم‌اکنون و پس از پیش آمدن قضایای روادید تعداد زیادی از دانشمندان اروپایی که مقداری احتیاط می‌کنند از آمدن به ایران استنکاف دارند. به قول دانشگاهی‌ها این یعنی وضعیت آنها پیش از برجام بهتر از پس از برجام بوده است». (تیر 95، دولت اوباما)
- عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه: «تحریم‌ها روی کاغذ برداشته شده است». (مرداد 95، دولت اوباما)
- سیف، رئیس سابق بانک مرکزی: «ایران سه ماه بعد از اجرایی شدن برجام، توان دستیابی به 100 میلیارد دلار دارایی ضبط‌شده‌اش در خارج از کشور را ندارد». (فروردین 95، دولت اوباما)
- علی طیب نیا، وزیر اقتصاد دولت یازدهم: «برای ارتباط با بانک‌های بزرگ جهانی دچار مشکل هستیم و آنها با ما کار جدی نمی‌کنند. انتظار ما این بود که بعد از برجام ما بتوانیم با بانک‌های بزرگ هم کار کنیم اما به دلایل مختلف ما هنوز نتوانسته‌ایم با این بانک‌ها کار کنیم». (مرداد 95، دولت اوباما)
و…موارد فوق تنها بخشی از اظهارات دولتمردان درخصوص نقش فاحش برجام و بی دستاوردی توافق هسته‌ای در زمان روی کار بودن دولت اوباما است.
عراقچی- خرداد 96- با اشاره به عهدشکنی دولت آمریکا- هم اوباما و هم ترامپ- گفته بود: «به اعتقاد ما حرکت‌هایی که در طول یک سال‌ونیم گذشته چه توسط دولت قبلی آمریکا و چه توسط دولت جدید آن صورت می‌گیرد، در موارد بسیاری بر خلاف تعهدات آمریکا در اجرای برجام است».
وی همچنین- آبان 96- گفته بود: «با وجود اینکه آمریکا باید با حسن نیت تکالیف و تعهدات خود را در اجرای برجام انجام می‌داد با سوء نیت حرکت کرد و این موضوع به دولت فعلی آمریکا محدود نمی‌شود بلکه در دولت گذشته نیز شاهد نقض عهد بوده‌ایم».
اوباما و خروج از برجام
دولتمردان و طیف اصلاح طلب اینگونه القاء می‌کنند که این ترامپ بود که از برجام خارج شد و اگر یک دولت دموکرات در کاخ سفید بر سر کار بود، چنین اتفاقی رخ نمی‌داد.
اما «جان کری» وزیر خارجه اسبق آمریکا، در یک اظهارنظر قابل تأمل، خلاف این ادعا را ثابت کرد. کری -شهریور 97- با اشاره به این مسئله که اگر ما-دموکرات‌ها- هم در کاخ سفید بودیم، به وقتش از برجام خارج می‌شدیم، تاکید کرد که ترامپ می‌توانست امتیاز بیشتری از ایران بگیرد و سپس از برجام خارج شود.
وی گفت: «شما این توافق را نگه می‌دارید و به ایرانی‌ها می‌گویید ببینید، ما به شما گفته‌ایم که باید این چیزها [فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای] را متوقف کنید. من به شما دو سال یا یک سال یا هر زمان دیگری، وقت می‌دهم. ما حاضریم درباره این چیزها مذاکره کنیم. اما اگر شما مذاکره نکنید، اگر تا آن زمان این کار را نکنید، من از این توافق خارج می‌شوم».
کری در اظهارنظری دیگر چرایی خروج آمریکا از برجام را نیز شرح داده است. وی- شهریور 97-(4 ماه پس از خروج ترامپ از برجام) در مصاحبه با شبکه «سی.بی.اس» گفت: «واقعیت این است که این توافق (برجام) دارد کار می‌کند و بدون ایالات متحده هم دارد کارش را می‌کند»! منظور وی از این اظهارنظر این بود که در حالیکه آمریکا- بدون هیچ هزینه‌ای از برجام خارج شده- ایران همچنان بدون کم و کاست در حال اجرای تعهدات برجامی خود است و اروپا نیز به نیابت از آمریکا در حال فشار برای تعمیم برجام به حوزه‌های موشکی و منطقه‌ای است.
سوءمدیریت دولت
متاسفانه دولتمردان در اقدامی تأمل برانگیز، هم وضع موجود اقتصادی در کشور و هم بی دستاوردی برجام را ناشی از پدیده‌ای به نام ترامپ نامیده و مدعی هستند که دولت در موارد مذکور بی تقصیر است.
در روزهای گذشته «حجت الاسلام محمود علوی» وزیر اطلاعات گفته بود: «در این شرایط اقتصادی باید برای مردم توضیح داد که گرانی‌ها کار دولت نیست بلکه این دشمنان هستند که با فشار تحریم‌ها می‌خواهند ملت ایران را تسلیم کنند اما موفق نمی‌شوند».
«محمدباقر نوبخت» معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز- اسفند 97- گفته بود: «درخصوص فشار اقتصادی باید بگوییم دولت در این خصوص قصوری نداشته و جهان با یک پدیده نادر به نام ترامپ مواجه شده است».
این اظهارات در حالی است که روحانی- خرداد 92- و در جریان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری گفته بود: «ریشه همه مشکلات به مدیریت و کارآمدی دولت بازمی‌گردد».
هیچکس مدعی نیست که تحریم‌ها هیچ تاثیری بر اقتصاد کشور ندارد، ولیکن با توجه به اختیارات و امکانات گسترده قوه مجریه، علت اصلی وضع موجود، سوءمدیریت در دولت است.
