خبرگزاری ایبنا: میرزا جبار عسگرزاده معروف به جبار باغچه‌بان در سال 1264 در ایروان پایتخت کنونی جمهوری ارمنستان چشم به جهان گشود. جدش از مردم تبریز یا ارومیه بود. وی ابتدا در تبریز کودکستانی را تحت عنوان «باغچه اطفال» دایر کرد و به همین دلیل خود را باغچه‌بان نامید.
باغچه‌بان مدرسه ناشنوایان را در سال 1303 با وجود مخالفت‌های بسیار از جمله مخالفت دکتر محسنی، رئیس فرهنگ وقت در تبریز دایر کرد. این کلاس در کنار باغچه اطفال باغچه‌بان در کوچه انجمن در ساختمان معروف به عمارت انجمن تأسیس شد.
وی از سال 1307 خورشیدی با وجود دشواری‌های وسیع چاپ و کلیشه، چاپ کتاب‌های ویژه کودکان را با نقاشی‌هایی که خود می‌کشید آغاز کرد. یکی از کتاب‌های وی با عنوان «بابا برفی» از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسیده و شورای جهانی کتاب کودک آن‌را به عنوان بهترین کتاب کودک انتخاب کرد.
باغچه‌بان در سال 1312 خورشیدی به تهران آمد و دبستان کرولال‌ها را تأسیس کرد. وی همچنین در سال 1312 دستگاهی اختراع کرد که کرولال‌ها از طریق دندان و حس استخوانی قادر به شنیدن می‌شدند. این دستگاه پس از تکمیل شدن به نام «تلفن گنگ» در اداره ثبت اختراعات به ثبت رسید.
میرزا جبار عسگرزاده در سال 1322 جمعیتی به نام جمعیت حمایت از کودکان کرولال تأسیس کرد. وی در سال 1323 برای مجله‌ای به نام سخن تقاضای امتیاز کرد، اما، چون پیش از این امتیاز مجله‌ای به همین نام صادر شده بود، امتیاز مجله زبان به نام او صادر شد و نخستین شماره آن در اول بهمن 1323 خورشیدی به چاپ رسید.
تألیف نخستین کتاب
باغچه‌بان ضمن تألیف نخستین کتابش «برنامه کار آموزگار» در سال 1302، به نوشتن کتاب «الفبای آسان» پرداخت که نخستین کتاب الفبا آموز او محسوب می‌شود. جبار در این کتاب برای نخستین‌بار روش جدیدی را مطرح کرد که امروز آن‌را «روش ترکیبی» یا «روش آمیخته باغچه بان» می‌گویند. این روش نَه شیوه کلی (قیاسی) است که در مکتب‌خانه‌ها و مدارس قدیم ایران به کار گرفته می‌شد و نَه شیوه تحلیلی (استقرایی) است که در مدارس جدید آن روزگار به‌کار می‌رفت.
وی، چون به صحت روش خود ایمان داشت در سال 1311 در شیراز «بازیچه الفبا» را ساخت و در تهران آن‌را از طریق نوشتن کتاب‌های «دستور تعلیم الفبا»، «الفبای سربازان»، «الفبای خودآموز برای سالمندان» و «اسرار تعلیم و تربیت یا اُصول تعلیم الفبا» به تکامل رساند که از عوامل مهم گسترش آموزش و پرورش به سبک نوین در ایران محسوب می‌شود و با وجود گذشت سال‌ها همچنان به عنوان مترقی‌ترین روش آموزشی در مدارس به‌ویژه کلاس‌های نهضت سواد‌آموزی و آموزش در مقطع دبستان در سراسر کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ادامه مسیر علم به روش باغچه‌بان
باغچه‌بان نخستین‌بار از سال‌های 1324 تا 1329، روش ابتکاری خود را به 400 تا 500 نفر از آموزگاران آموزش داد. روش ترکیبی وی، یک روش تجربی و ابتکاری بدون اقتباس از الگو‌های خارجی است. به این ترتیب در سایه خدمات ارزنده جبار باغچه‌بان، تعلیم الفبا که کاری دشوار بود و همه از تدریس آن در کتاب اول دبستان روگردان بودند، درسی شیرین و آسان و ثمربخش شد.
به گفته جبار، تنها کسی که در آموزش الفبا روش داشت، خود او بود. وی این نکته را در مقاله علمی خودش با عنوان «متد باغچه‌بان و مأخذ‌های قوانین علمی آن» مطرح کرد که در دی‌ماه 1333 در روزنامه «سپیده فردا» چاپ شد: «اغلب از آن‌ها گمان می‌کنند که کتاب اول را که درس می‌دهند، متد است، ولی این‌طور نیست. متد یک موضوعی است که در آن از چگونگی تطبیق عمل با قانون طبیعی آن بحث می‌شود و آموزگار باید آن‌را تحصیل کند.
در دبستان‌های ما، متدی در کار نیست و اغلب از آموزگاران از چگونگی انجام کار خود بی‌خبر هستند و نمی‌دانند کاری که می‌کنند، صحیح است یا نیست و آنچه در کار است بی‌اُصولی و سلیقه کورکورانه اشخاص است که موجب عدم رضایت مردم و مدیران مدارس و روسای دوائر فرهنگ و بالاخره خود وزارت فرهنگ می‌گردد.»
باغچه‌بان در ادامه این مقاله نوشته است: «من با همه گرفتاری‌هایی که دارم، محض مبارزه با این بی‌اصولی‌ها به نوشتن این مقالات مبادرت کرده‌ام و امیدوارم با نشان دادن مأخذ‌های قوانین علمی و طبیعی متد خود و طرز تطبیق این قوانین در تدریس الفبا، بتوانم به علاقمندان تعالیم ابتدایی راه صحیح را نشان دهم... اگر در دبستان‌ها متد و اصول صحیحی در کار بود و از اجرای صحیح قوانین آموزش ممانعت نمی‌شد، کودک نَه فقط در دبستان رفوزه نمی‌شد بلکه نوشتن و خواندن را بدون حس رنج مانند زبان محیط خود به طور خودیاب می‌آموخت. پس متد تدریس عبارت از ارائه آن عمل صحیحی است که موجبات خودیابی و خودآموزی کودکان را فراهم می‌سازد.»
از انتشار نشریات فکاهی تا اختراع تلفن گُنگ
انتشار نشریات فکاهی، روش جدید برای آموزش الفبا، پایه‌گذاری ادبیات نمایشی کودکان، آغاز تعلیم به کودکان کرولال، الفبای گویای باغچه‌بان، تأسیس نخستین کودکستان در شیراز، تألیف نخستین نمایشنامه ویژه کودکان ایران، پایه‌گذاری آموزش ناشنوایان در ایران، اختراع تلفن گنگ یا گوشی استخوانی، روش شفاهی در تعلیم ناشنوایان، آموزش روش حساب ذهنی به ناشنوایان، گاهنجار (گاه‌نما) وسیله‌ای برای نشان دادن پستی و بلندی‌های اقیانوس‌ها روی نقشه به کودکان و الفبای گویا از جمله مهم‌ترین ابتکارات علمی جبار باغچه‌بان است.
میرزا جبار عسکرزاده (باغچه‌بان) در روز چهارم آذرماه 1345 در سن 81 سالگی چشم از جهان فروبست.
آثار ماندگار از پدر ناشنوایان ایران
- «برنامه کار آموزگار» سال 1302
- «الفبای آسان» سال 1303
- «الفبای دستی مخصوص ناشنوایان» سال 1303
- «خانم خزوک» سال 1307
- «زندگی کودکان» سال 1308
- «گرگ و چوپان» سال 1308
- «پیر و ترب» سال 1311
- «بازیچه دانش» سال 1311
- «دستور تعلیم الفبا» سال 1314
- «تهران، دبستان ناشنوایان» سال 1319
- «علم آموزش برای دانشسراها» سال 1320
- «بادکنک» سال 1324
- «الفبای خودآموز برای سالمندان» سال 1326
- «پروانه‌نین کتابی» سال 1326
- «الفبا» سال 1327
- «اسرار تعلیم و تربیت یا اصول تعلیم الفبا» سال 1327
- «الفبای گویا» سال 1329
- «برنامه یک‌ساله» سال 1329
- «کتاب اول ابتدایی» سال 1330
- «حساب» سال 1334
- «کتاب اول ابتدایی» سال 1335
- «آدمی اصیل و مقیاس واحد آدمی» سال 1336
- «درخت مروارید» سال 1337
- «خیام آذری» سال 1337
- «رباعیات باغچه‌بان» سال 1337
- «روش آموزش کر و لال‌ها» سال 1343
- «من هم در دنیا آرزو دارم» سال 1345
- «بابا برفی» سال 1346
- «عروسان کوه» سال 1347
- «زندگینامه باغچه‌بان به قلم خودش» سال 1356
- «شب به سر رسید» سال 1373
- «کبوتر من» سال 1373
