به گزارش ایسنا، پس از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت پارسال و بازگشت تحریم‌های این کشور علیه ایران، قدرت‌های اروپایی عضو برجام به حمایت از این قرارداد ادامه داده و بر پایبندی ایران و سایر اعضا به آن تاکید کردند.
پس از این اتفاقات، کشورهای اروپایی ضمن حمایت از تصمیم ایران برای پایبندی به برجام از سیاست‌های یک‌جانبه آمریکا انتقاد و اعلام کردند که کانالی را برای تجارت کشورهای اروپایی با ایران راه‌اندازی خواهند کرد.
قول راه‌اندازی SPV تا آبان ماه
در ابتدا فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از راه‌اندازی کانال مالی موسوم به SPV برای تجارت با ایران از آبان ماه سال گذشته خبر داد که طبیعتاً این اقدام محقق نشد. پس از آن پایان سال 2018 میلادی دومین تاریخی بود که برای راه‌اندازی این کانال اعلام شد و باز هم قول اروپایی‌ها قول نبود.
در نهایت اروپایی‌ها حدود سه ماه پیش، از راه‌اندازی یک ساز و کار مالی برای تجارت با ایران خبر دادند و در همین راستا شرکتی با عنوان «اینستکس» (INSTEX) به میزبانی فرانسه، مدیریت آلمان و نظارت انگلیس ثبت و از ایران نیز خواسته شد تا شرکت متناظر آن را در ایران به ثبت برساند.
این کار حدوداً یک ماه پس از اعلام اروپایی‌ها انجام شد و شرکت «ساتما» به عنوان شرکت متناظر اینستکس در ایران به ثبت رسید، اما عملاً این کار نیمه‌تمام ماند.
خرده‌فرمایش‌های اروپا
در دوره‌ای اروپایی‌ها انجام تجارت با ایران را تلویحاً به پذیرش قوانین FATF توسط کشورمان منوط کردند و این در حالی است که این خواسته اروپایی‌ها اندک ارتباطی با برجام نداشت.
البته برخی کارشناسان بانکی ایران بر این باورند که ایران باید دیر یا زود عضو FATF شود و در صورتی که این اتفاق نیفتد، بانک‌های اروپایی (خصوصی و دولتی) و نه دولت‌ها با بانک‌های ایران کار نخواهند کرد.
حال با گذشت دو ماه از ثبت شرکت «ساتما» در ایران هنوز خبری از همکاری اروپایی‌ها در راستای این ساز و کار مالی نیست و این در حالی است که آمریکا نیز با عدم تمدید معافیت‌های خرید نفت از ایران به دنبال کاهش درآمدهای کشورمان و تحت فشار اقتصادی قرار دادن دولت و مردم ایران است.
از این رو، عمل کردن اروپایی‌ها به قول‌شان اکنون بیش از هر زمان دیگری در اولویت است و برای اینکه این کشورها بدانند که صبر ایران در مقابل وعده‌های بی‌عمل اروپایی‌ها به سر آمده، ایران نیز ضمن توقف فروش اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین، در بیانیه‌ای اعلام کرده است که "دو ماه به اروپایی‌ها برای تأمین مطالبات ایران به ویژه در زمینه‌های نفتی و بانکی فرصت داده می‌شود و در صورتی که این مطالبات تأمین نشود، ایران نیز مرحله به مرحله تعهدات خود را کاهش می‌دهد".
توپ در زمین اروپا!
به تازگی عبدالناصر همتی - رئیس‌کل بانک مرکزی با اشاره به تکرار مداوم جملاتی نظیر «دنبال ساز و کار مالی بودن» از سوی مسئولین اروپایی، این گزاره را گزاره‌ای تکراری و نخ‌نما شده خواند و تاکید کرد که ساده‌ترین کار برای عملیاتی‌کردن فعالیت ساز و کارهای «اینستکس» و «ساتما»، برداشت نفت توسط شرکت‌ها و نهادهای اروپایی یا اعطای یک خط اعتباری به صادرکنندگان اروپایی برای شروع صادرات به ایران است.
به گفته وی، اگر اروپایی‌ها نگران واکنش آمریکا در مورد نوع کالاهای صادراتی به ایران هستند، می‌توانند توانایی خود را با صدور کالاهای اساسی و دارو تست کنند. حال می‌توان گفت توپ در زمین اروپاست!
نگاهی به روند ایجاد ساز و کار مالی اروپا برای تسهیل تجارت با ایران نشان می‌دهد این ساز و کار که در ابتدا قرار بود کانالی برای تسهیل تجارت همه کالاها بین ایران و همه کشورهای دنیا تحت عنوان SPV باشد، اکنون به صادرات کالاهای اساسی از طریق شرکت اینستکس کاهش یافته است.
