دکتر فاطمه قائم مقامی‌: زنان باید خود را باور کنند

رضا حسینمردی؛ عکس: زینب یوسف‌خانی

 

دکتر فاطمه قائم مقامی‌ متخصص زنان و زایمان، فوق تخصص سرطان‌‌های زنان، استاد باز نشسته گروه زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی تهران، محقق برگزیده جشنواره علوم پزشکی رازی، پژوهشگر و درمانگر سرطان‌‌های زنان است.

وی در کارنامه حرف‌های خود عنوان محقق برگزیده سال 2006 رشته انکلوژی به دلیل انتشار مقاله‌ای در خصوص بیماری‌‌های‌ تروفوبلاستی حاملگی در یک نشریه معتبر آسیایی پیرامون سرطان‌‌های زنان را نیز دارد.

دکتر قائم‌مقامی‌ که دارای مدرک فوق تخصصی (فلوشیپ) سرطان‌‌های زنان است، تحقیقات خود را در خصوص‌این بیماری در ریفرانس یک مقاله مروری در نشریه (APJCO) به چاپ رسانده است که مورد توجه محققان قرار گرفته است.

ارائه مقالات علمی و سخنرانی در کنگره‌ها و همایش‌‌های داخلی و خارجی، رتبه سوم علوم بالینی در جشنواره علوم پزشکی رازی دی ماه 82 و دریافت لوح تقدیر از سید محمد خاتمی رییس جمهور وقت، منتخب جشنواره ابن سینا سال 84، دریافت مدال طلا از مجله‌ای در خارج کشور سال 2006 را نیز در کارنامه افتخارات خود دارد. 

وی عشق به آموختن و آموزش را همیشه جزء اهداف خود عنوان کرده است.

تلاش فراوان در کلیه ‌امور و کسب موفقیت‌‌های مکرر توسط ‌‌این بانوی ‌‌ایرانی ما را بر آن داشت تا بهانه‌ای برای دیدار و گفتگو داشته باشیم. 

خانم دکتر لطفاً در خصوص دوران کودکی و مسیر زندگی خود بیشتر برای خوانندگان مجله بفرمایید.

سال 1331 در تهران متولد شدم ساکن شرق تهران (خیابان آبشار) بودیم، دوره بستان و دبیرستان را در مدارس منطقه خیابان پیروزی گذراندم.

پس از کسب مدرک دیپلم و شرکت در کنکور وارد دانشگاه علوم پزشکی تهران شدم.

پس از دوره هفت ساله پزشکی عمومی‌ و شرکت در آزمون تخصص در رشته‌‌های تخصص زنان و تخصص کودکان (هر دو) پذیرفته شدم ولی رشته تخصصی زنان را انتخاب کردم.

سال 1357 زمانی که رزیدنت سال سوم تخصص زنان بودم با همسرم دکتر محمدرشید فلاحی که متخصص آزمایشگاه بالینی در بیمارستان‌ امام خمینی بود آشنا شدم و ازدواج کردیم.

من در‌ امتحانات برد تخصصی رتبه اول را به دست آوردم.

همزمان با دوران پیروزی انقلاب اسلامی‌ موفق به کسب مدرک تخصص زنان شدم.

در آن سال‌ها زن متخصص زنانی به عنوان استاد مشغول فعالیت نبود و همه اساتید مرد بودند.

در آن سال چهار رزیدنت مرد و دو نفر رزیدنت زن بودیم؛ بررسی‌ها برای‌‌اینکه بتوانم عضو هیات علمی‌ دانشگاه بشوم روی من مثبت اعلام شد.

دوران رزیدنتی‌ام آقایان هم دور‌ه‌ای به اصطلاح چوب لای چرخ می‌گذاشتند و اجازه پیشرفت نمی‌دادند...!

مرتب برای من برنامه کشیک می‌گذاشتند که فرصت مطالعه کمتر پیدا کنم و در‌ امتحانات موفق نشوم...!

یادم است که آن زمان در دوران بارداری دوم، هفت ماهه باردار بودم با آن شرایط فیزیولوژیک و‌ امتحانات و کشیک‌‌های مداوم خیلی تلاش کردم و در نهایت بر همه دشواری‌ها پیروز شدم و رتبه اول ‌امتحانات در تهران و رتبه سوم کشوری را کسب کردم.

در سال 1360 به عنوان استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیمارستان‌ امام خمینی (ره) فعالیتم را آغاز کردم.

طی‌‌این سال‌ها نیاز رشته زنان به شاخه‌‌های متعدد و جداگانه را احساس کردم.

سال 76 از سوی بیمارستان‌ امام خمینی (ره)، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره سه ماهه‌ای را در بیمارستان رویال مارسن لندن در خصوص فلوشیب سرطان‌‌های زنان گذراندم و مابقی آن را در‌ ایران ادامه دادم و در بخش انکلوژی بیمارستان ولی عصر وابسته به مجتمع بیمارستانی‌امام خمینی (ره) مشغول ادامه فعالیت شدم.

از آن جا که رشته سرطان زنان، رشته جدیدی بود نیازمند آن بودیم که پژوهش‌‌های مختلفی در خصوص‌ این رشته صورت بگیرد.

لذا علاقه‌مند به پژوهش در‌ این بخش شدم.

به همین منظور، جهت کسب اطلاعات بیشتر از مرکز سرطان‌‌های زنان واقع در بیمارستانی در نیویورک بازدید و دوره سه ماهه‌ای را در معروف‌ترین بیمارستان مربوط به سرطان‌‌های زنان به نام بیمارستان (ام.دی. اندرسون) واقع در تگزاس‌امریکا سال 2004 گذراندم. آن سال‌ها سرطان‌‌های زنان در‌‌ایران شیوع زیادی پیدا کرده بود.

آقای پروفسور هنجنی هم که از‌ امریکا در همین سال‌ها‌ امدند، ‌‌این رشته را پر و بال دادند. البته در‌ این مدت پژوهش‌‌های مختلفی همراه با سایر همکاران خود در بیمارستان‌ امام خمینی (ره) در خصوص سرطان‌‌های زنان داشته‌ام.

با ‌‌این دیدگاه سال 82 انجمن سرطان‌‌های زنان را دایر کردم و سه دوره رییس هیات مدیر‌ه این انجمن بودم اکنون هم عضو هیات مدیره هستم.‌

این انجمن جهت برگزاری کنفرانس‌‌های ماهیانه، کنگره سرطان زنان، آموزش و پژوهش تلاش کرده و تا کنون به فعالیت خود ادامه داده است.

با راه‌اندازی رشته فلوشیپی سرطان‌‌های زنان و فعالیت‌‌ این انجمن، تا کنون سعی کردیم برای تشخیص، پیشگیری و درمان ‌‌این بیماری در زنان اقدامات مختلفی انجام دهیم.

الان حدود 7 سال است که با درجه استادی بازنشسته شده‌ام و همچنان با دانشگاه، انجمن، کنگره‌ها و سمینار‌ها ارتباط و همکاری دارم؛ همچنین برای سخنرانی‌ها همیشه سعی می‌کنم خودم را به روز نگهدارم. 

با ‌‌این همه پشتکار و تلاش، ‌‌آیا خودتان تمایل به بازنشستگی داشتید؟

بازنشستگی را خودم خواستم چون احساس کردم می‌توانم همچنان با دانشگاه ارتباط علمی‌ داشته باشم ولی وقت بیشتری برای درمان و رسیدگی به بیمارانم بگذارم.

در دانشگاه خیلی منضبط بودم و از صبح خیلی زود در مرکز درمانی دانشگاه حضور داشتم و به بیماران رسیدگی و به دانشجویان آموزش می‌دادم، بعد به بیمارستان خصوصی و سپس به مطب می‌رفتم؛ با‌‌ این همه فشار کاری توانی برای ویزیت بیماران نوبت عصر نبود و بعد که به خانه می‌رفتم دیگر توانی هم برای خانواده نداشتم.

به همین خاطر احساس کردم بازنشستگی من برای خدمت بهتر به بیمارانم مناسب‌تر است. 

لطفاً در خصوص خانواده و فعالیت‌های فرزندانتان بفرمایید.

صاحب سه فرزند هستم، دو دختر و یک پسر. دختر بزرگترم پزشک عمومی‌ و متولد 1359 است.

ازدواج کرده و با همسرش در کانادا مشغول تلاش برای ادامه تحصیل در تخصص است.

پسرم با فاصله 18 ماه از خواهرش متولد شد و جزء دانش‌آموزان المپیاد فیزیک کشور است که مدال طلا دارد و بدون کنکور در دانشگاه شریف در مقطع لیسانس رشته برق تحصیل کرد و فوق لیسانس را در دانشگاه تهران گرفت و برای ادامه تحصیل در دکترا راهی سوییس شد و در دانشگاهی که آلبرت‌‌انیشتن پایه‌گذار آن بود اکنون دانش‌آموخته دکتری می‌باشد و در یک مرکز مشغول فعالیت کاری است، ازدواج کرده و یک فرزند دارد.

دختر دیگرم آرشیتکت است و جویای کار، در حال حاضر مشغول گذراندن چند دوره است. همسرم نیز در یک آزمایشگاه خصوصی در رشته خود مشغول کار است. 

آیا زندگی و ازدواج با یک همکار مناسب است؟ چقدر ‌‌اینگونه آشنایی‌ها را در محیط کار و تحصیل توصیه می‌کنید؟

خوب البته برای یک متخصص زنان، داشتن همسری دلسوز و همراه که درک بالایی نسبت به شرایط شغلی همسرش دارد بسیار مهم است.

وقتی یک مرد با یک زن متخصص زنان ازدواج می‌کند خیلی نکات را باید در نظر داشته باشد.

زمانی که من کشیک بودم، همسرم مراقبت‌‌های بیشتری نسبت به خانه و خانواده داشت.

سعی می‌کرد که نصف روز کار کند و بقیه روز را با بچه‌ها همدم می‌شد.

نمی‌شود که پدر و مادر هر دو کار کنند و بچه‌ها با پرستار باشند.

همسرم بچه‌ها را پارک می‌برد، کلاس زبان، کلاس خط، ورزش‌‌های مختلف... همکاری خوبی با من داشت.

من معتقدم بیشتر موفقیت‌‌های خودم را مرهون همراهی و همدلی همسرم هستم.

من دو مرتبه فرصت مطالعاتی خارج از کشور داشتم و همسرم مراقبت و حمایت از بچه‌ها را در نبود من پذیرفت و... . 

اختلاف سنی شما با همسرتان چند سال است و چه توصیه‌ای به زوج‌های جوان دارید؟

ما هشت سال اختلاف سنی داریم. درک متقابل بهترین توصیه است که به زوج‌ها دارم ولی در خصوص اختلاف سن، هر چه کمتر باشد بهتر است.

ولی اوضاع بگونه‌ای است که می‌بینم خانم‌ها بیشتر از همسرشان سن دارند و ‌‌این توصیه نمی‌شود.

اختلاف سن زیاد باعث می‌شود که همسر مسن‌تر درون‌گرا باشد و داخل خانه برای استراحت بماند و همسر جوان‌تر برون‌گرا باشد و بیرون از منزل فعالیت کند.

مساله حمایت خانوادگی و درک متقابل شغلی باید از روز اول زندگی طی شود.

گاهی متاسفانه در همکاران می‌بینیم که این نکات درک نمی‌شود و زندگی‌ها متلاشی یا منجر به اختلالات روحی و روانی می‌شود.

شما چقدر فرصت می‌کنید به کار‌‌های خانه و خانواده برسید؟

به هر حال فرصت تفریح و کنار خانواده بودن را کمتر دارم و اغلب اوقات کار است، ولی سعی می‌کنیم تعطیلات بخصوص آخر هفته همگی دور هم جمع باشیم و برای‌امور زندگی همکاری کنیم (نظافت منزل، غذای خانگی...). در مهمانی‌ها سعی می‌کنم خودم غذا درست کنم و از بیرون تهیه نکنم. ‌‌

اینطوری خودم راحت‌تر هستم و تقریباً همیشه مهمانداری‌‌های منزل را خودم تقبل کردم و اجازه نمی‌دهم کارگر بیاید.

فقط نظافت‌‌های عمده و فصلی را از کارگر کمک می‌گیرم. 

مشوق شما در تحصیل و پزشکی چه کسی بود؟

برادر بزرگم مشوق من بود. عمه‌‌های من معلم بودند و خیلی دوست داشتم مانند آن‌ها معلم شوم.

به قدری معلمی‌ را دوست داشتم که در انتخاب رشته کنکور دانشگاه ابتدا قصد داشتم‌ تربیت مدرس را انتخاب کنم، ولی برادر‌م که متوجه شد تاکید کرد پزشکی را انتخاب کنم.

بدین‌ترتیب اول پزشکی را انتخاب کردم بعد‌تربیت مدرس و دندانپزشکی و داروسازی.

در نهایت معلم شدم و در دانشگاه علوم پزشکی تدریس کردم. 

چرا رشته زنان را انتخاب کردید؟

آنچه بدان رسیدم ‌‌این بود؛ عمه‌‌هایی مؤمن داشتم که دیر ازدواج کردند و به دلیل عارضه فیبروم رحمی‌ با وجود ‌‌اینکه از پزشک مرد حیا داشتند ولی متخصص زن را نیز توانا نمی‌دیدند و با ‌‌این محدودیت مجبور به درمان توسط جراح مرد شدند.

خیلی از مردم معتقد بودند که جراحان خانم فقط برای زایمان خوب عمل می‌کنند و برای سایر اقدامات درمانی بهتر است به دکتر مرد مراجعه کرد.

همیشه‌ این مساله‌ای بود که از خودم می‌پرسیدم چرا باید‌‌ اینطور باشد و من باید یک متخصص خوب باشم.‌‌

این هدف و آرزو باعث شد که اکنون بسیاری از همکاران مرد، جهت کار‌‌های درمانی بیماران خود از من کمک و راهنمایی می‌گیرند.

چه افتخاری از‌‌ این خوشایند‌تر، به لذتی که دوست داشتم رسیدم.

تمام‌‌ این عوامل و ‌‌اینکه خیلی دوست داشتم عمل‌‌های بزرگ و فیبروم‌‌های وسیع را درمان کنم به عنوان جراحی که دلهره ندارد و دست به کار‌‌های بزرگ و سنگین می‌زند در بین همکارانم شناخته شدم.

در حقیقت رشته زنان الان چهار شاخه شامل: طب مادر و جنین (که با عنوان پر‌ه‌ناتولوژی معروف است)، نازایی و مشکلات غدد و ناباروری، سرطان‌‌های زنان و تشخیص و درمان آن، یوروگاینکولوژی و درمان مشکلات مجاری ادراری خانم‌ها است.‌‌

این رشته آخر تازه‌ترین رشته تخصصی زنان می‌باشد که در‌‌ایران پا گرفته است (ارولوژی زنان).

من چون به درمان‌‌های بزرگ جراحی زنان بیشتر علاقه داشتم به همین دلیل وارد رشته سرطان‌‌های زنان شدم. 

شما چه افرادی را برای درمان می‌پذیرید؟

مراجعان من بیشتر برای مراقبت‌‌های پیشگیرانه، انجام تست پاپ اسمیر و غربالگری‌‌های بیماری‌‌های زنان به مطب می‌آیند.

من با بررسی علائم اولیه سرطان‌‌های زنان و خونریزی‌ها غیر طبیعی در خانم‌های یائسه یا در سنین 40-50 سال دارند یا زنانی که تست اچ پی وی مثبت دارند که پیش زمینه سرطان د‌هانه رحم است که با انجام کولپوسکوپی (معاینه با میکروسکوپ سه بعدی جهت مشاهده د‌هانه رحم) به وضعیت آنان پی برده و اقدامات لازم را انجام می‌دهم.

خانم‌ها با توده‌‌های تخمدانی به علل سابقه چسبندگی در جراحی‌‌های قبلی نیز به مطب من مراجعه می‌کنند.

بیماران قبلی برای پیگیری درمان‌‌های خود نیز مراجعه می‌کنند. البته بیشتر برای اقدامات تشخیصی و درمانی به موقع سرطان‌های زنان اقدام می‌کنم. 

آرزوی شما چیست؟

موفقیت‌های فرزندانم در تمام عرصه‌های زندگی‌شان، آرزوی من است.‌‌

اینکه به خواسته‌‌های قلبی خود برسند و دخترم در تخصص مشغول شود. 

آیا کار زایمان دخترتان را خودتان انجام می‌دهید؟

برای فامیل نزدیک و عزیزانم‌ ترجیح می‌دهم کار را به همکارانم واگذار کنم. 

پیشنهاد شما به خانم‌های ایرانی؟

فکر می‌کنم خانم‌ها می‌توانند نه تنها هم ردیف مردان بلکه خیلی بهتر از آنها در فعالیت‌ها موفق شوند.

توصیه می‌کنم خانم‌ها خود را دست کم نگیرند و به سلامتی و تغذیه خود بها دهند.

ورزش را مهم بدانند و مراجعات و چکاپ‌های منظم پزشکی داشته باشند. 

شما خودتان ورزش می‌کنید؟

روزی 45 دقیقه دوچرخه ثابت استفاده می‌کنم. شنا هم هفته‌ای دو مرتبه انجام می‌دهم.

پیاده‌روی را خیلی دوست دارم. خانم‌ها از استخر و احتمال آلودگی در آنجا نترسند.

خانم دکتر می‌خواهم چند سؤال تخصصی در حوزه سرطان‌های زنان از شما بپرسم. لطفاً بفرمایید شایعترین سرطان‌‌های زنان کدام هستند؟

سرطان پستان رتبه اول را در‌‌ ایران و جهان دارد و سرطان گردن رحم شاید به دلیل غربالگری به موقع، ردیف دوم است.

طبق‌ آمار سال 2012 که وزارت بهداشت اعلام کرده است، سرطان گردن رحم دوازدهمین سرطان زنان محسوب می‌شود ولی سرطان تخمدان کشنده‌ترین سرطان زنان است که پیش آگهی خوبی ندارد.

سرطان رحم هم چهارمین سرطان محسوب می‌شود. با وجود‌‌ اینکه شیوع بیشتری دارد، ولی با درمان‌‌های موجود بیش از 96 درصد بهبود و درمان می‌شود.

‌اما به دلیل آلودگی‌‌های محیطی و نداشتن تحرک و تغذیه مناسب متاسفانه سرطان‌ها رو به افزایش است.

حدود یک سوم سرطان‌ها قابل پیشگیری هستند، چهل درصد قابل درمانند اگر در مراحل اولیه شناسایی شوند. 

سرطان‌‌های زنان در کشور ما چه وضعیتی دارد؟

بعضی از سرطان‌‌های زنان در کشور‌هایی شایع‌تر هستند و یکسری شیوع کمتری دارند مثلاً در کشور ما سرطان د‌هانه رحم شایع‌تر است، چون غربالگری به طور عام انجام نمی‌شود.

کسانی که در روستا‌ها زندگی می‌کنند و دسترسی کمتری به رسانه‌ها دارندغربالگری نمی‌شوند بنابراین در ‌این سرطان مورد غربالگری دقیقی قرار نمی‌گیرد، به همین دلیل دومین علت مرگ و میر را پس از سرطان سینه تشکیل می‌دهد.

مهم‌ترین توصیه برای پیشگیری از بیماری‌های زنان چیست؟

اینکه خانم‌ها رژیم غذایی و تغذیه مناسب و سرشار از سبزی‌ها و میوه‌‌های تازه داشته باشند.

از شیرینی‌ها و مواد پرکالری اجتناب کنند و تحرک و ورزش روزانه را نیز در برنامه روزانه خود داشته باشند.

اگر در هفته سه ساعت و نیم ورزش و تحرک داشته باشند تا 50 درصد از احتمال ابتلا به سرطان زنان کم خواهد شد.

انجام آزمایشات دور‌ه‌ای و چکاپ مناسب و منظم و مراجعه به موقع می‌تواند به افزایش بقای عمر خانم‌ها منجر شود. 

ارتباط سن و‌‌ اینگونه بیماری‌ها را نیز بیان بفرمایید.

خانم‌ها باید برای انجام تست پاپ‌اسمیر از سن 21-65 سالگی جهت تشخیص سرطان گردن رحم اقدام کنند، ‌‌این یک تست سلولی است.

اثبات شده که ویروس هیومن پاپیلوما ویروس (اچ، پی، وی) 99 درصد در بروز‌‌این بیماری نقش دارد.

توصیه می‌شود 25-30 سالگی و 65 سالگی تست ویروسی هر پنج سال یکبار جهت غربالگری و شناسایی انجام شود.

پاپ اسمیر را سه سال یکبار می‌توان انجام داد.

برای ‌‌این بیماری واکسن پیشگیری هم وجود دارد. توصیه می‌شود دختر‌ها از 9- 26 سالگی و پسر‌ها 12 - 26 سالگی تزریق کنند که این واکسن چهارگانه برای زگیل‌‌های تناسلی پوشش دارد.

70 درصد سرطان گردن رحم در اثر تیپ 16 و 18 ویروس مذکور‌‌ایجاد می‌شود که‌این واکسن مصونیت لازم را ‌‌ایجاد می‌کند.

در ممالک پیشرفته ثابت شده تزریق ‌‌این واکسن برای پیشگیری از بیماری و جلوگیری از اشاعه آن می‌تواند مفید باشد.

چون‌‌ این ویروس می‌تواند سرطان ناحیه مقعد، پروستات و بیضه در آقایان ‌‌ایجاد کند.

برای بالای 15 سال سه دوز تزیرق می‌کنند: تزریق صفر، دو ماه بعد تزریق دوم و چهار ماه بعد از تزریق دوم باید تزریق سوم انجام شود. (در مجموع شش ماه) برای سن زیر 15 سال دو دوز به فاصله شش ماه کافی است.

بهتر است دختر‌ها در سنین 12 - 15 سالگی واکسن تزریق کنند که مصونیت مناسبی دهد.

سرطان رحم با خونریزی غیر طبیعی خود را نمایان می‌کند به همین خاطر خوش خیم است چون علائم آن زود قابل تشخیص و پیگیری است و زیاد خطرناک نیست.

احتیاج به غربالگری ندارد ولی در سنین بعد از یائسگی یا 40-50 سالگی باید مراجعه و معاینه داشت که در صورت تشخیص اولیه پیگیری کرد.

برای سرطان تخمدان که دیر تشخیص داده می‌شود و چون علائم غربالگری دقیق ندارد و دیر رس و غیر مشهود دارد نگرانی وجود دارد.

در خانواده‌‌هایی که سابقه این بیماری دارند توصیه می‌شود که هر شش ماه یکبار مورد معاینه قرار گیرند.

سونوگرافی واژینال و بررسی آزمایشگاهی تومور مارکر توصیه می‌شود.

در مورد سرطان سینه اگر خانم‌ها سابقه سرطان سینه دارند از 35 سالگی و اگر سابقه ندارند از 40 سالگی تحت معاینات شخصی و توسط پزشک قرار گرفته و سونوگرافی و ماموگرافی پستان شوند.

فواصل ماموگرافی و سونوگرافی هر دوسال یکبار باشد و در سنین بالاتر هرسال یکبار بهتر است انجام شود. 

چند درصد سرطان‌‌های زنان قابل درمان است؟

 در هر گروهی از سرطان‌ها تفاوت می‌کند، تشخیص «سریع‌تر و بهنگام» ارزشمندتر است.

مرگبارترین سرطان زنان، سرطان تخمدان است که مبتلایان در مراحل پیشرفته بقای عمر پنج سال دارند ولی اگر زود تشخیص داده شود ممکن است علاج پذیر باشند و عمر طبیعی داشته باشند.

وقتی زنی پس از تشخیص سرطان ده سال بیشتر عمر کند یعنی علاج یافته است. 

افرادی که سرطان سینه می‌گیرند آیا احتمال ابتلا به سایر سرطان‌ها را دارند؟

بله. ریسک ابتلا به سرطان تخمدان در خانم‌‌هایی که سرطان سینه دارند دو برابر است.

برخی سرطان‌ها با هم وابستگی دارند. مثلاً سرطان تخمدان، روده، رحم و سینه با هم ارتباط دارند.

ممکن است در فامیل به دلیل وجود ژن ‌‌این سرطان‌ها هر کدام از‌‌ آنها خود را به شکل یک بیماری نشان دهد.

توصیه می‌شود مشاوره و بررسی لازم برای شناخت مستعد بودن افراد در یک خانواده برای ابتلا به نوعی از سرطان اعلام و اقدام لازم صورت گیرد. 

آیا از طریق مصرف مواد غذایی خاص می‌توان از بروز سرطان‌‌های زنان جلوگیری کرد؟

یکی از مسائلی که در‌ ایجاد سرطان‌‌های زنان مؤثر است چاقی است.

باید از چاقی اجتناب کرد از طریق ورزش‌های روزانه، استفاده از رژیم‌‌های غذایی کم چربی، استفاده از سبزی‌ها و میوه‌ها (تاکید می‌شود پنج نوبت در روز استفاده شود) به خصوص سبزی‌هایی که حاوی رنگدانه هستند، مثل گوجه فرنگی و فلفل که می‌توانند خاصیت پیشگیری از سرطان داشته باشند.

استفاده از ویتامین A عامل پیشگیری از سرطان پستان و د‌هانه رحم است.

آسپرین نیز دارویی است که مشاهده شده می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را کم کند.