ادغام پتروشیمی‌ها؛ شاید وقتی دیگر

پیش از خصوصی‌سازی‌های بی‌حساب و کتاب در دولت‌های نهم و دهم، پتروشیمی ایران تحت برندی واحد محصولات را تولید و با همان برند به بازارهای جهانی صادر می‌کرد و یکپارچه‌بودن تولیدات سبب می‌شد تا قدرت چانه‌زنی ایران در بازارهای پتروشیمی دنیا بیشتر باشد و حتی صنعت پتروشیمی برای فاینانس طرح‌های خود بدون ضمانت‌های بانکی و تنها با تکیه بر همان برند، اقدام می‌کرد.
بعد از خصوصی‌سازی که بیشتر از هر بخش دیگری در پتروشیمی‌های کشور اجرا شد، این واحدهای تولید به جزیره‌های کوچکی تبدیل شدند که هر کدام برای خرید خوراک و یا فروش محصول میانی خود باید با جزیره دیگری ارتباط می‌گرفت.
همین مصائب بود که در اواخر روند خصوصی‌سازی، تصمیم گرفته شد تا پتروشیمی‌های باقی مانده در قالب هلدینگی واحد، عرضه شوند تا بیش از این بر پیکر زنجیره ارزش این صنعت آسیب وارد نشود.
همچنین پتروشیمی‌هایی که در قالب رد دیون دولت به سازمان تامین اجتماعی واگذار شده بود، در مجموعه‌ای واحد به کار خود ادامه دادند. با این حال هیچ کدام از این هلدینگ‌ها توان برند واحد - که پیش از خصوصی‌سازی وجود داشت - را نداشتند و همین جا بود که جرقه‌های اولیه ادغام هلدینگ‌های پتروشیمی زده شد.
ادغامی که بعدها مشخص شد تنها بر روی کاغذ امری امکان‌پذیر است و با وجود مواهبی که برای صنعت پتروشیمی به دنبال دارد، تقریبا غیر ممکن به نظر می‌رسد. مشکلاتی که بعد از یک سال از صحبت‌ها مبنی بر ادغام، وزیر نفت را بر آن داشت تا رسما اعلام کند که ادغام دو غول پتروشیمی کشور منتفی شده است.

**چرا نمی توان هلدینگ‌ها را ادغام کرد؟
اما چرا صنعتی که با تصمیم یک شبه خصوصی‌سازی تکه تکه شده بود، امکان تجمیع دوباره را پیدا نکرد.
به گفته «محمود مخدومی»، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو) که قرار بود شرکت تحت مدیریت وی در هلدینگ خلیج فارس ادغام شود، موانع قانونی و موضوع ارزش‌گذاری از جمله دلایل عدم ادغام این دو هلدینگ به شمار می‌رود.
وی در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه از ابتدا تاپیکو طرف مذاکره نبود و شستا با هلدینگ خلیج فارس مذاکره می‌کرد، افزود: در آغاز نیز مشخص بود مشکلات زیاد بر سر این کار وجود دارد زیرا زمانی که یک شرکت بورسی به فروش می‌رسد باید برای عرضه آن بر روی تابلوی بورس رقابت شود و نمی‌توان با اطمینان گفت که خریدار لزوما همان شرکت مورد نظر خواهد بود.
مخدومی افزود: همچنین سهام بسیاری از شرکت‌های تاپیکو، وثایق امین مالی است و تصور ما این بود این دو موضوع کار را برای ادغام سخت می‌کند.
وی با اشاره به اینکه وزیر نفت اعلام کرده که موضوع ادغام منتفی است، ادامه داد: با توجه به تعدد شرکت‌ها و همچنین تنوع شرکت‌های تاپیکو که علاوه بر شرکت‌های پتروشیمی در حوزه لاستیک، صنایع سلولزی، پالایشی و نفتی نیز سهامدار است، ادغام با مشکل مواجه بود.
مدیرعامل تاپیکو، مشکل دیگر را طرح محور بودن هلدینگ خلیج فارس دانست و تاکید کرد: این در شرایطی است که تاپیکو یک هلدینگ بدون طرح است.

**احیای قدرت صادرات پتروشیمی با بازرگانی یکپارچه
با وجود آنکه بحث ادغام دو هلدینگ بزرگ پتروشیمی منتفی شده است اما همچنان جای خالی بازرگانی واحد در صنعت پتروشیمی احساس می‌شود. بازرگانی که علاوه بر فروش مطلوب محصولات در بازارهای بین‌المللی از موازی کاری شرکت‌های ایرانی نیز جلوگیری کند.
دبیر انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی عقیده دارد احیای قدرت صادرات پتروشیمی با بازرگانی یکپارچه ممکن می‌شود و از همین رو شرکت‌های پتروشیمی درباره بازرگانی یکپارچه در این صنعت نظر مثبتی دارند.
«احمد مهدوی ابهری» به خبرنگار اقتصادی ایرنا گفت: معتقدیم اگر می‌خواهیم برند ایران و قدرت صادرات و چانه‌زنی را افزایش دهیم، باید بازرگانی یکپارچه با سهامداری همه شرکت‌های پتروشیمی داشته باشیم تا صادرات را از آن مسیر انجام دهیم.
وی با اشاره به اینکه برای ایجاد این شرکت سهامداری بحث‌هایی انجام شد اما به جایی نرسید، افزود: در زمان واگذاری بازرگانی پتروشیمی هم اعلام کردیم که به جای واگذاری این شرکت به یکی از هلدینگ‌ها، سهام آن بین همه شرکت‌های پتروشیمی تقسیم شود زیرا تحقیقات و مطالعات نشان می‌دهد اگر یک بازرگانی یکپارچه محصولات پتروشمی را صادر کند برای اقتصاد شرکت‌ها و کل کشور بهتر خواهد بود.

** چهار شرط برای ادغام موفق پتروشیمی‌ها
«حمید میرمعینی»، تحلیلگر تکنیکال بازار سرمایه نیز معتقد است که ادغام هلدینگ‌های پتروشیمی می‌توانست به اقتصاد کشور کمک کند تا از وضعیت چندگانه موجود نجات پیدا کنند و بر اساس یک پروتکل واحد به کار خود ادامه دهند.
وی در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اینکه در هیچ کدام از بخش‌های اقتصادی استراتژی جامعی نداریم، افزود: با وجود آنکه در سال‌های اخیر هلدینگ خلیج فارس خوب کار کرده اما همچنان با بهره‌روری کامل فاصله دارد و شاید این ادغام می‌توانست زنجیره ارزش را تکمیل کند و بهره‌وری را رونق بخشد.
میرمعینی با بیان اینکه اکنون به لحاظ سیاسی و اقتصادی در تنگنا هستیم، ادامه داد: با این حال ادغام می‌تواند کمک‌کننده باشد البته شروطی نیز برای آن وجود دارد.
به گفته این تحلیلگر بازار سرمایه، نخستین شرط این است که زمینه و بستر رونق کسب و کار داخلی مشخص شود و کاهش محدودیت‌های بین‌المللی نیز شرط بعدی موفقیت ادغام شرکت‌های پتروشیمی خواهد بود.
وی راه‌اندازی نظام جامع مدیریتی هلدینگ‌ها را شرط سوم دانست و ادامه داد: شرط چهارم نیز آن است که حمایت از سرمایه‌گذاری به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد تا سهامداران بتوانند با تکیه بر آن برنامه‌های بلند‌مدتی را برای توسعه تدوین کنند.
میر معینی تاکید کرد: در غیر این صورت اگر این بسترها آماده نباشد تنها با ادغام اتفاق خاصی نمی‌افتد و روند مانند گذشته خواهد بود.
گزارش: حوری قاسمی
اقتصام**4018**9189