به گزارش مشرق، چهارشنبه، 25 اردیبهشت بود که خبری به نقل از ایوب دهقان‌کار، مشاور معاون فرهنگی ارشاد مبنی بر لغو مجوز نشر کتاب‌های انسان خردمند و انسان خداگونه، نوشته یووال نوح هراری، نویسنده اسرائیلی منتشر شد. انتشار این خبر بعد از گذشت کمتر از یک‌سال از انتشار کتاب‌های این نویسنده اسرائیلی در ایران و البته فروش عجیب و فوق‌العاده این دو کتاب کمی عجیب به نظر می‌رسید؛ البته یک روز بعد آقای مرادی‌نیا، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی اعلام کرد که «خبر لغو مجوز دو کتاب انسان خردمند و انسان خداگونه، نوشته یووال نوح هراری، نویسنده اسرائیلی صحت ندارد. بدیهی است مرجع اعلام هرگونه خبر درباره صدور یا لغو مجوز کتاب، دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد است و این دفتر در قبال گفته‌های منابع دیگر مسوولیتی ندارد.»
بیشتر بخوانید:
کارگردان سینما، به جرم جاسوسی برای اسرائیل دستگیر شد
چرا از فیلمهایی با موضوع حمایت از صهیونیست‌ها در جشنواره جهانی فجر تقدیر می‌شود؟
این فعل و انفعال لغو مجوز و تکذیب این لغو مجوز
به قدری عجیب و البته سریع بود که تقریباً برای همه اهالی کتاب و خبرنگاران این حوزه عجیب بود؛ از این باب که کتاب مزبور در کمتر از یک‌سال به قدری مورد اقبال واقع شده که قطر قطور و قیمت بالای آن هم مانع فروش خوب آن نشده است. هر چند با خواندن نقدهای این چند روز در فضای مجازی نکات جالبی به دست آمد اما بنا بر کنجکاوی رسانه‌ای برای بررسی بیشتر این دو کتاب، سری به خانه کتاب به‌عنوان مرجع اصلی آمار کتاب‌ها زدیم.
طبق اطلاعات خانه کتاب، کتاب «انسان خداگونه» برای نخستین مرتبه در تاریخ 21 مرداد 1397 مجوز نشر گرفته و تاکنون پنج چاپ را پشت سر گذاشته است. جدول شماره یک را ببینید تا حساب کار دستتان بیایید. به تاریخ تجدید چاپ‌های این کتاب توجه کنید. شمارگان این کتاب در پنج چاپ ثبت‌شده، 1100 نسخه است.
همان‌گونه که ملاحظه می‌شود، این کتاب که طبق اطلاعات خانه کتاب تاکنون به چاپ پنجم رسیده است در یک بازه نهایتاً 27 روزه از چاپ اول تا پنجم در خانه کتاب ثبت شده است؛ البته قیمت کتاب هم‌اکنون در سایت ناشر به 90 هزار تومان رسیده است.
قبل از اینکه سراغ تحلیل این اطلاعات برویم، نگاهی هم به آمار کتاب «انسان خردمند» بیندازیم. شمارگان این کتاب در 12 چاپ ثبت‌شده از 1100 نسخه تا 3300 نسخه متغیر است. آخرین قیمت برای چاپ دوازدهم این کتاب در سایت نشر نو، 90 هزار تومان ثبت شده است.(جدول شماره 2)
توقف کتاب در مجوزهای سال قبل
خب همان‌گونه که مشاهده می‌کنید، آخرین چاپ این کتاب هم طبق اطلاعات خانه کتاب، آخر خرداد 97 مجوز گرفته است و اگر برفرض چاپ این کتاب 3300 نسخه هم فروش رفته باشد، قاعدتاً باید این کتاب تجدید چاپ شده باشد؛ کمااینکه دربرخی چاپ‌های آن در فواصل دو تا 10 روز منتشر شده است ولی نکته عجیب ماجرا این است که کتاب باوجود اینکه از خرداد 97 تجدید چاپ نشده، ولی همچنان در بازار کتاب موجود است؛ البته موجود بودن کتاب نکته عجیبی نیست اما با توجه به جو عجیبی که درباره این کتاب به راه افتاده است، توقف این کتاب در چاپ دوازدهم و کتاب انسان خداگونه در چاپ چهارم نکته عجیب و البته معمایی ماجراست.
برای اطلاع از کم و کیف ماجرا سراغ برخی کتاب‌فروشان رفتیم. نکته مهم و البته مشترک این کتاب‌فروشان این بود که به‌دلیل استقبال ویژه از این کتاب، ناشر کتاب را به صورت سهمیه‌ای به کتاب‌فروشان می‌داده است و این نشان می‌دهد که ناشر از تقاضای بالای این کتاب در بازار خبر داشته و این‌گونه بازار را مدیریت می‌کرده است. یکی از کتاب‌فروشان شهرستانی به خبرنگار «صبح‌نو» می‌گوید: بعد از این جو عجیب دو روز گذشته تمام موجودی ما از این دو کتاب به فروش رفت. این کتاب به لحاظ حجم و قیمت، مشتری خودش را داشت ولی با این خبرها تمام آن‌ها فروش رفت. این کتاب‌فروش معتبر همچنان می‌گوید طی یک‌سال گذشته این کتاب همچنان با شناسنامه آخرین مجوزش منتشر شده و در هر چاپ فقط قیمت آن عوض می‌شود ولی مشخصات نشر و دفعات چاپ همچنان ثابت مانده است.
به نظر می‌رسد این کتاب از سال قبل مجوز انتشار نداشته و عدم ثبت کتاب در خانه کتاب موید این مسأله است که از مرداد 97 کتاب انسان خردمند و از خرداد 1397 کتاب انسان خداگونه دیگر مجوز چاپ پیدا نکرده است. حال سوال مهم اینجاست که این حجم زیاد از این دو کتاب چگونه همچنان در بازار موجود است و البته به تقاضای بازار نیز پاسخ داده می‌شود؟ به نظر می‌رسد در پس این ماجرا تخلفات عجیب از سوی برخی عوامل مرتبط با این کتاب رخ داده است و مشخص نیست این اعلام دیرهنگام لغو مجوز کتاب و البته تکذیب پس از آن بر چه استدلالی رخ داده است؟ اگر کتاب یک‌سال قبل لغو مجوز شده است، چرا این‌قدر دیرهنگام اطلاع‌رسانی شده است و اگر این کتاب مجوز دارد، چرا در خانه کتاب اطلاعات آن ثبت نشده است؟
جالب‌تر ماجرا اینجاست؛ در حالی که مجوز دو کتاب فوق به‌دلیل الحادی‌بودن، اعلام لغو شد، هم‌اکنون کتاب دیگری از این نویسنده که مواضع ضدایرانی هم دارد به نام «21 درس برای قرن 21» از سوی ارشاد مجوز نشر دریافت کرده و در کتاب‌فروشی ها عرضه می‌شود.
«صبح نو» در پایان گزارش خود نوشته است: برای پاسخ به این سوالات با ایوب دهقان‌کار، مشاور معاون فرهنگی؛ محمدجواد مرادی‌نیا، مدیرکل توسعه کتابخوانی ارشاد و نیکنام حسین‌پور، مدیرعامل خانه کتاب تماس گرفتیم اما به هر دلیل موفق به صحبت با آن‌ها نشدیم.
