خبرگزاری فارس: شورای عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه هشتم ماه مه 2019 با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد این کشور اجرای برخی اقدامات در چارچوب برجام را متوقف می‌کند. فلورانس پارلی، وزیر دفاع فرانسه روز چهارشنبه ساعتی پس از اعلام تصمیم تازه تهران گفت اروپا خواهان حفظ برجام است، اما اگر ایران اقدام به نقض توافق اتمی کند، مساله وضع تحریم‌های اروپایی قابل‌طرح خواهند بود.
در گفت‌وگوی اختصاصی با «پیتر جنکینز» دیپلمات بریتانیایی به بررسی این تصمیم ایران پرداخته شده است.
«جنکینز» دانش آموخته دانشگاههای کمبریج و هاروارد است و دو بار در وین حضور داشته است و مأموریتهای دیپلماتیک در آمریکا، فرانسه، برزیل و اتریش داشته است.
وی سفیر بریتانیا در سازمان ملل (مقر اروپایی) و آژانس بین المللی انرژی اتمی بوده و در حال حاضر عضو ارشد مرکز سیاست امنیتی ژنو است.
به دلیل این که برجام نتوانست به ایران در برآورده کردن نیازهایش کمک کند و در نتیجه با توجه به اینکه ترامپ امریکا را از این توافق خارج کرده است و اروپا نیز در انجام تعهداتش جدیت از خود نشان نمی دهد آقای روحانی اعلام کرد فروش مازاد اورانیوم و آب سنگین برای دو ماه تعلیق شده است. این اقدام در جهت آوردن طرف اروپایی پای میز مذاکره بوده است. شما چگونه این مسأله را ارزیابی می کنید؟
وضعیت کنونی نگران کننده است. کار و مهارت دیپلماتیک بسیار زیادی به کار گرفته شده تا به توافقی دست یافته شود که تعادل عادلانه بین منافع همه طرف‌ها برقرار شود و این توافق یک کالای عمومی جهانی است. اکنون آینده برجام در ابهام است. من از اینکه دولت آقای روحانی از نظر استراتژیک صبر خود را از دست داده است بسیار ناراحتم البته برایم قابل درک است چرا این گونه شده است. ولی نقض مکرر قطعنامه 2231 شورای امنیت مصوب بیست جولای 2015 از سوی آمریکا و امید به اینکه در انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا رئیس جمهوری بر سر کار آید که قادر باشد تعهدات بین المللی را مورد شناسایی قرار دهد و آنها را اجرا کند سیاست عملی بود. ولی گفتن این برای شخصی مثل من که از پیامدهای این نقض‌ها به دور هستم راحت است نه برای اکثر ایرانیان.
سوالی که اکنون مطرح می‌شود این است که آیا به خطر انداختن توافق هسته‌ای به منظور اعمال فشار دیپلماتیک بر اروپا و چین برای جبران این پیامدها سیاست درستی است؟ قرار بوده این کشورها برای کاهش مشکلات اقتصادی که ایالات متحده به ایران تحمیل کرده اقداماتی انجام دهند. اما برای من حداقل مشخص نیست که چه اقداماتی انجام شده است. دولت های اروپایی نمی توانند از شرکت‌های غیر دولتی بخواهند به منظور احترام به تعهد اروپا به عادی سازی روابط تجاری و سرمایه گذاری در ایران تن به مجازات های بزرگ ایالات متحده بدهند و حتی شرکت های بخش دولتی، که تعداد اندکی از آنها در اروپا وجود دارد، برای عدم رعایت این موضوع دلایل خود را دارند.
یک گزینه وجود دارد که مورد امتحان قرار نگرفته و آن تهدید به عمل متقابل در ازای هر تحریم اعمال شده علیه شرکت‌های اروپایی از سوی آمریکا است. با این حال، مشخص نیست که آیا تهدید تلافی‌جویانه، از مجازات‌های ایالات متحده جلوگیری می‌کند یا نه، و اگر جلوگیری نکند اصلاح فرم‌های تلافی جویانه که منجر به آسیب‌های جانبی به منافع اقتصادی اروپا می شود، بسیار سخت خواهد بود.
شفافیت و تعهد دوجانبه اساس برجام بوده است. هرچند آمریکا علیرغم نقش مهم خود به برجام پایبند نماند و با وجود واکنش منفعلانه اروپا به این اقدام آمریکا، ایران همچنان به تعهدات خود پایبند است. نظرتان درباره آینده این توافق چیست؟
در آینده‌ای نزدیک، ضروری است که تمام طرف‌های باقی مانده در توافق هسته ای با یکدیگر هماهنگ شوند. آنها باید علل نارضایتی های ایران را بررسی و در صورت ناتوانی برای حل آن، دست کم برای کم کردن این نارضایتی‌ها چاره جویی کنند. اگر ایران بتواند پیشنهادات سازنده را برای این منظور ارائه دهد، خیلی بهتر است. شاید در تهران افرادی باشند که روش هایی را برای دور زدن تحریم های ایالات متحده که اروپا و چین را ترسانده، شناسایی کرده اند. اما اگر این اقدام نتواند نتایج مثبتی را به بار آورد، به خطر افتادن آینده توافقنامه هسته ای شروع خواهد شد.
رئیس جمهور روحانی تهدید کرده است که ایران بعد از 60 روز در صورتی که پاسخ های مناسب به خواسته این کشور در تاریخ 8 مه داده نشود، اجرای تعهدات برجامی اش را متوقف می کند. آیا این شروع یک فرآیند تشدید کننده است؟ آیا تعلیق بیشتر ادامه خواهد یافت؟ هر تعلیق ارزش توافق را کاهش می دهد و برخی از تعلیق ها این تاثیر را بیشتر ازبقیه خواهند داشت. تصور این که به مرحله ای برسیم که توافقنامه کاملا متوقف شود، دور از ذهن نیست. این خطر نیز وجود دارد که دولت های اروپایی بردباری خود را از دست داده و با واکنشی غیرسازنده باعث تشدید شرایط شوند.
البته، اروپا و چین می توانند نه تنها با یافتن راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌های ایالات متحده (اگر چنین راه هایی وجود دارد)، بلکه با متقاعد کردن دولت ترامپ برای صدور مجوز برای خرید نفت ایران و ارائه خدمات مالی مربوط به ایران از چنین پیشامدی جلوگیری کنند، هر چند احتمال وقوع آن بسیار کم است. نزدیکترین مشاوران رئیس جمهور ترامپ، جان بولتون و مایک پامپئو، مایلند ایران را به زانو درآورند و ترامپ می‌خواهد در یک مذاکره با ایران پیروز شود که رئیس‌جمهور روحانی مایل به پذیرفتن آن نیست.
به نظر می‌رسد کودتای نافرجام در ونزوئلا نقش جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ در تصمیم گیری‌های دولت او را تضعیف کرده است. آیا شکست اقدامات جنگ طلبانه بولتون می تواند منجر به کاهش نفوذ جناح جنگ طلب در دولت ترامپ شود؟
من شنیده‌ام کودتای نافرجام ونزوئلا از نفوذ جان بولتون کاسته است اما نمی‌دانم حقیقت دارد یا نه. حتی اگر حقیقت نیز داشته باشد او تنها عضو کابینه ترامپ نیست که طرفدار اتخاذ رویکردی تهاجمی نسبت به ایران است.
به نظر شما منظور حسن روحانی رئیس جمهور اسلامی ایران از نامیدن برجام با نام بازی برد-برد یا باخت-باخت چه بوده است؟
نکته این پیام به نظر می‌رسد این باشد که اگر برجام از بین برود این نه تنها برای طرف های دیگر بلکه برای ایران نیز یک باخت است (مشخصا برای بولتون، پامپئو و دوستانشان در اسرائیل و عربستان سعودی یک پیروزی بزرگ است!). من امیدوارم آقای روحانی و دولتش در هفته ها و ماه های پیش رو این را به خاطر داشته باشند. طرف های دیگر هم باید تلاش خود را برای حل مشکلاتی که آمریکا به وجود آورده است چند برابر کند. ولی اگر ایران می‌خواهد با آوردن فشار دیپلماتیک با طرف‌های دیگر در حفظ توافقی که در ابتدا آن را یک رفتار صحیح جهانی خواندم به آشتی برسد باید بسیار با احتیاط پیش رود و همه مهارت دیپلماسی خود را به کار بگیرد.
