بررسی فیلم‌های تیم برتون، از بدترین تا بهترین &#۸۲۱۱; قسمت دوم

تیم برتون Tim Burton از جمله کسانی است که با وجود اینکه تمایز خودش نسبت به دیگران را مدیون تفاوت‌‌هایش بود، بعد از موفقیت درست همانند بقیه شد. برتون کارش را به عنوان یک انیماتور دیزنی Disney رها کرد، چرا که فکر می‌کرد نمی‌تواند خودش را به خوبی نشان دهد و به دنبال آن دو فیلم کوتاه «فرنکن‌وینی» Frankenweenie و «وینسنت» Vincent را خلق کرد. این آثار او را در میان استودیوها به چهره‌ای شناخته‌شده تبدیل کردند. به طوری که پنج سال پس از دومین فیلم کوتاهش، سه فیلم بزرگ موفق را برای برادران وارنر Warner Bros را کارگردانی کرده بود:«ماجراجویی بزرگ پی‌وی» Pee-Wee’s Big Adventure، «بیتل‌جوس» Beetlejuice و «بت‌من» Batman.

بررسی فیلم‌های تیم برتون، از بدترین تا بهترین – قسمت اول

کسی که برای دیزنی زیادی عجیب به شمار می‌آمد، حالا تبدیل به یکی از مشهورترین و قدرت‌مند‌ترین کارگردانان دنیا شده بود. در نهایت اما برتون هم بیش از حد به سبک فیلم‌های استودیویی عادت کرد. موفقیت بر دیدگاه خاص این کارگردان تاثیر گذاشت، تا‌حدی که او در نهایت در مسیر مخالف قدم برداشت و تلاش کرد دوباره فیلم‌های کوچک‌تری را جلوی دوربین ببرد. با این وجود برتون یکی از خاص‌ترین و تاثیرگذارترین چهره‌ها در فیلم‌سازی آمریکایی است و تصور 30 سال گذشته‌ی هالیوود بدون او غیرممکن است. با پخش جدیدترین فیلم او «دامبو» Dumbo تصمیم گرفتیم به بررسی 19 اثر سینمایی او بپردازیم.

10- Corpse Bride 2005

برخلاف سایرآثار استاپ‌موشن برتون، که در آن‌ها کارگردانی بر عهده‌ی هنری سیلیک Henry Selick بوده و برتون تهیه‌کننده‌ی آن‌ها بوده است، کارگردانی «عروس مرده» را برتون به طور مشترک با مایک جانسون Mike Johnson انجام داده است. در تمام داستان، پسر مهربانی که در یک مثلث عشقی میان نامزدش و یک زامبی گیر می‌کند، تاثیر برتون به وضوح حس می‌شود. لحن تلخ و شیرین و ناراحت‌کنندهی فیلم دارد با حال و هوای معمول کارهای برتون ترکیبی موفقی را پدید می‌آورد.

9- Big Eyes 2014

«چشمان بزرگ» یکی از معدود فیلم‌های برتون در این قرن است که به نظر نمی‌آید در آن کارگردان طبق عادت همیشه‌اش کار کرده باشد. فیلم داستان مارگارت کین Margaret Keane نقاش (ایمی آدامز Amy Adams) و شوهر کنترل‌گرش والتر Walter (کریستف والتس Christoph Waltz)، که سال‌هاست آثار مارگارت را به نام خود ثبت می‌کند، را به تصویر کشیده است. معمولا به درستی از برتون انتقاد می‌شود که نسبت به انسان‌ها بی‌اهمیت است. اما ایفای نقش آدامز که در سکوت رنج زنی را که قبل از آزادی‌اش، هنرش را پیدا کرده بود را به تصویر می‌کشد، نشان داد که برتون گاها به کسانی می‌پردازد که به آن‌ها اهمیت می‌دهد.

8- Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street 2007

برتون هیچ‌گاه موفق نشد نامزد دریافت جایزه‌ی بهترین کارگردان اسکار شود، با این حال یک بار و آن‌هم برای این اقتباس از تئاتر موزیکال و سیاهی به همین نام، نامزد دریافت جایزه‌ی گلدن گلوب شده است. با اینکه برتون عادت به کار با موزیکال‌ها نداشته است، اما این فیلم بامزه از آب درآمده است. دپ در این فیلم در کنار بونهام کارتر Bonham Carter، آلن ریکمن Alan Rickman و به ویژه ساشا بارون کوهن Sacha Baron Cohen ایفای‌نقش بی‌نظیری از خودش ارائه داده‌ است. این فیلم نیازمند تعادل ظریفی بوده است که برتون همیشه از پس آن برنمی‌آید.

7- Mars Attacks! 1996

این فیلم که براساس کارت‌‌های بازی کمپانی تاپس Topps به همین نام ساخته شده است، شش ماه بعد از «روز استقلال» Independence Day بر روی پرده آمد. «مریخ حمله می‌کند!» به جای قهرمانی مثل ویل اسمیت Will Smith و یا رئیس جمهوری مثل بیل پولمن Bill Pullman افراد احمق زیادی، از جمله رئیس جمهور دیوانه‌ای با بازی جک نیکلسون Jack Nicholson دارد که در نهایت متوجه می‌شوند بیگانگانی که به کره‌ی زمین آمده‌اند، قصد از بین بردن آن‌ها را دارند. هنگامی که بیگانگان تصمیم به از بین بردن انسان‌ها می‌گیرند، برتون به بشریت خیانت کرده و به طور واضح طرف بیگانگان را می‌گیرد. «مریخ حمله می‌کند!» به طرز عجیبی خنده‌دار و عمیقا شخصی است.

6- Pee-Wee’s Big Adventure 1985

اینکه اولین فیلم برتون تا چه حد خود او را به تصویر کشیده است، بی‌نظیر است:شخصیتی خاص که همرنگ جماعت نیست. آهنگ‌سازی دنی الف‌من Danny Elfman مثل همیشه باعث می‌شود تصور کنید در دنیایی کمی متفاوت از دنیای خودمان زندگی می‌کنید. پل روبنز Paul Reubens و فیل هیت‌من Phil Hartman پس از دیدن فیلم کوتاه «فرنکن‌وینی» برتون، او را برای کارگردانی این اثر انتخاب کردند. و واقعا هم انتخاب درستی بود: او با طبیعی نشان دادن دنیای پی‌-وی هرمن Pee-Wee Herman، بر روی شگفتی‌هایش تاکید می‌کند. برتون موفق شد این فیلم را تبدیل به یک کلاسیک کند.

5- Batman Returns 1992

دنباله‌ی فیلمی که به طور کلی حرفه‌ی کاری برتون را شکل داد، ابتدا نتوانست نظرها را نسبت به خود جلب کند. با این حال زمان به نفع این ساخته‌ی برتون کار کرد. این فیلم به جای پرداختن به ابرقهرمان‌‌های کتاب‌های کمیک که همه را نجات می‌دهند، به افراد تنها و غمگینی و جدا افتاده‌ای پرداخت که در دنیایی که به آن‌ها بی‌اعتنایی می‌کند به دنبال ساختن هر نوع ارتباطی هستند. این فیلم بیشتر شبیه به یک فیلم شخصی است و بیشتر از هر فیلم استودیویی بزرگ دیگری حرف دل برتون را به تصویر کشیده‌ است. شخصیت‌‌های منفی این فیلم هم بسیار تماشایی هستند.

4- Batman 1989

این فیلم اولین فیلم ابرقهرمانی مدرن و فیلمی است که دیدگاه هالیوود در مورد فیلم‌های کتاب‌های کمیک را شکل دارد. برتون شوالیه‌‌ی تاریکی خاص و جالبی را به همه معرفی کرد. او این شخصیت را همانطور که خودش می‌دید به ما نشان داد: فرد تنهایی که بیشتر از آن‌که خودش قبول کند با دشمن اصلی‌اش جوکر Joker ، اشتراک دارد.
آهنگسازی خارق‌العاده‌ی دنی الف‌من، آهنگ‌های همه‌گیر پرینس Prince، طراحی صحنه‌ی عجیب انتون فرست Anton Furst و بازی جک نیکلسون Jack Nicholson «بت‌من» را به فیلمی جسورانه و مهیج تبدیل کردند. در نهایت با اینکه فیلم‌های ابرقهرمانی هالیوود را از آن خود کردند، اما تعداد کمی از آن‌ها به اندازه‌ی این فیلم در تاریخ این ژانر اهمیت دارند.

3- Beetlejuice 1988

در میان تمام مواردی که یک بازیگر قرار بوده است در یک فیلم بازی کند اما در نهایت بازیگر دیگری به جای او بازی کرده است، بهترین مورد آن‌ها را در این فیلم می‌توانید پیدا کنید: برتون، سامی دیویس جونیور Sammy Davis Jr را برای نقش اصلی فیلم در نظر داشت، اما چند نفر از مسئولان استودیو نظر او را عوض کردند و بگذارید بگوییم: خدا پدر و مادر مسئولان استودیو را بیامرزد!یک نفر مایکل کیتون Michael Keaton ، که برتون او را نمی‌شناخت، را پیشنهاد کرد و در نهایت کیتون در این نقش فوق‌العاده ظاهر شد. این فیلم هم از آن دسته فیلم‌هایی است که تصور شخص دیگری به غیر از برتون برای کارگردانی آن غیرممکن است. البته حضور بازیگران فوق‌العاده‌ای هم‌چون الک بالدوین Alec Baldwin ، جینا دیویس Geena Davis ، وینونا رایدرWinona Ryder و کیتون کمک زیادی به موفقیت این فیلم کردند.

2- Edward Scissorhands 1990

جانی دپ امروزه از هر نظر تبدیل به یک فاجعه شده است: مالی، هنری و حتی اخلاقی. اما اگر می‌خواهید او را در دوران اوجش ببینید، این فیلم را تماشا کنید. این فیلم تا به امروز یکی از خالص‌ترین ابراز احساسات برتون به شمار می‌رود. او انتخاب کرد دوران موفقیت بعد از «بت‌من» را به ساخت ماجرای تخیلی سیاهی درباره‌ی یک نوجوان بیچاره که آن‌قدر حس می‌کند از تمام دنیا دور است که به جای دست‌هایش قیچی دارد اختصاص دهد: هیولایی که هیچ‌کس نمی‌تواند به او نزدیک شود. عجیب و غریب بودن دپ کاملا به این نقش می‌خورد و فیلم موفق می‌شود قلب شما را به درد آورد.

1- Ed Wood 1994

بهترین فیلم تیم‌برتون، ناموفق‌ترین فیلم او به شمار می‌رود. این فیلم بیوگرافی کارگردانی بی‌استعداد، بسیار خنده‌دار و بی‌نهایت تاثیرگذار است. شخصیت‌های فیلم به خصوص شخصیت کارگردان با بازی دپ و هم‌چنین دوست او بلا لاگوسی Bela Lugosi (مارتین لاندو Martin Landau در نقشی که جایزه‌ی اسکار را برای او به همراه داشت) به زیبایی به تصویر کشیده شدند. لاگوسی که برای بقیه‌ی دنیا یک معتاد هروئین است، برای وود بزرگ‌ترین ستاره‌ی دنیا است. اختلافی که اصل فیلم بر پایه‌ی آن است: هنر برای همه است، حتی کسانی که راهشان را گم کرده‌اند. با وجود اینکه «اد وود» احتمالا فیلم کمتر دیده‌شده‌ی تیم برتون است، حتی با گذشت 25 سال بهترین فیلم او به شمار می‌رود.

این مطلب برگرفته از نوشته‌ی تیم گیرسون Tim Grierson و ویل لیتچ Will Leitch در سایت www.vulture.com است.

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.