به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فارس، یکی از معضلات اصلی اقتصاد کشور وابستگی بودجه دولت به درآمدهای حاصل از خام‌فروشی نفت است که به پاشنه آشیل ایران تبدیل شده است و آمریکا با سواستفاده از این نقطه ضعف همواره در پی اخذ امتیازات سیاسی از ایران بوده است. در نتیجه ضرورت دارد راهکارهای موجود برای مقابله با تحریمهای نفتی بررسی و عملیاتی شود.
در این راستا دومین نشست «فرصت ها و تهدید های داخلی و خارجی در شرایط تحریم نفت» با موضوع بررسی راهکارهای مقابله با تحریمهای نفتی آمریکا، توسط واحد جهاد اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق در تالار شهید شهید مطهری برگزار شد. مهمانان این نشست، هدایت‌الله خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و جلیل سالاری قائم مقام اسبق مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران بودند. در ادامه گزارشی کوتاه از مباحث این نشست ارائه میشود:
* اگر نمیخواهی ریسک کنی از وزارت نفت استعفا بده
هدایت‌الله خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به معضل خام‌فروشی نفت گفت: اصلاً تیم حاضر در وزارت نفت علاقهای به فروش نفت ندارد. این تیم به نظر من کارهایی میکند که نتوانیم هیچ کاری را برای مقابله با تحریمهای آمریکا انجام دهیم. آقایان قبل از اینکه با اروپایی ها یا آمریکا به نتیجه برسند، شرکت‌های کشورهای شرقی که در کشور ما حضور داشتند، فاینانس میکردند، پروژه‌ها را انجام میدادند را از کشور بیرون کردند.
وی افزود: این تیم برای اینکه نفت نفروشد پشت بابک زنجانی قایم شده است. یعنی میگویند آقا ما نفت نمیفروشیم شاید مثل بابک زنجانی شویم. خب شما اگر نمیخواهی ریسک کنی از وزارت نفت استعفا بده. الآن ما کسانی را میخواهیم که از آبرویشان، از حیثتشان، از همه چیزشان برای نظام و انقلاب و کشورشان بگذرند. این تیم همه‌ی کارها را معطل مذاکره با آمریکا کرد. من بارها بهشان گفتم که آقایان باشد بروید مذاکره کنید ولی چرا پل های پشت سرتان را بهم میزنید. اما متاسفانه به این توصیه گوش ندادند.
خادمی در ادامه گفت: بسیاری مشکلات کشور ناشی از عملکرد نادرست وزارت نفت و انفعالش در سالیان اخیر بوده است. یعنی به نظر شما دشمن به ما گفته است که شما فاز 11 پارس جنوبی که مرزیترین فاز شما است را رها کنید؟ 10 سال آن را برای توتال معطل کنی، دو بار اطلاعاتت را بدهی توتال ببرد. مگر فاز 11 چه فرقی با فاز 9 و 10ای میکند که خود ما انجام دادیم؟ با فاز 17 و 18ای که انجام دادیم، با فاز 13ای که انجام دادیم. ببینید اینها مسائل واضحی است. چه کسی است که اینها را نداند؟ دولت اینها را نمیداند؟ میداند. مجلسیها اینها را نمیدانند؟ میدانند. ولی در وزارت نفت نگاه به داخل وجود ندارد و به توانمندی‌های داخلی باور وجود ندارد.
*دل وزارت نفت با عرضه نفت در بورس نیست
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره سنگ‌اندازی‌های وزارت نفت در قضیه عرضه نفت در بورس گفت: ما خیلی تلاش کردیم که این کار به سرانجام برسد ولی وزارت نفت دلش با این راهکار نیست. یعنی دولت آمد بالاخره تکلیف کرد ولی با توجه به اینکه ما هر کاری را به موقع آن شروع نمیکنیم میگذاریم زمانی که یقه ما را گرفتند فرصتی نیست می‌آییم و روغن ریخته نذر امامزاده میکنیم. یعنی الآن که دیگر باید شناورهایت بیمه باشد، به بخش خصوصی اهمیت ندادی، همین الآن که تحریم شدیم میگوید حالا بخش خصوصی بفرما. ببینم میتونی بفروشی یا نه. یعنی میخواهی ثابت کنی که بخش خصوصی نمیتواند بفروشد.
وی همچنین گفت: ما بورس نفت را در دورهی قبلی آقای زنگنه در کیش ایجاد کردیم. حتی مدیرعامل آن را هم آقای دکتر عاصمی پور گذاشتند ولی اجازه ندادند ادامه بدهد. یعنی اسمش آمد، مدیر عامل آن تعیین شد. آن موقع فرصت خوبی بود که ما بتوانیم تمرین کنیم، زیرساختهایمان را ایجاد کنیم، بازارهای خود را پیدا کنیم، بخش خصوصی ما ببیند تگناهایش چیست و بالاخره آن ارتباطاتشان را برای صادرات و فروش ایجاد کند. همان موقع هم سنگ‌اندازی کردند. به دلیل اینکه ببینید دولت میخواهد دستش روی همه چیز باشد. یعنی هیچ چیزی را اجازه نمیدهند شما ورود کنید. به همین دلیل در این شرایط بخش خصوصی نمیتواند پا بگیرد.
خادمی گفت: آقای زنگنه بارها گفته‌اند که پالایشگاه‌سازی سودده نیست. بالاخره میتوانستند اگر این حرفها مستند هستند بیاید توضیح بدهد و اینکه یک پروژهی اقتصادی هست یا نیست بالاخره باید مطالعه شده بیایند بگویند. آن کشورهایی که خدمت شما عرض کنم پتروشیمی میزنند ولی گاز ندارند، گاز را از یک کشور دیگر میخرند، کالا، مواد تولید میکنند و میفروشند سود دارند، ما که گاز را داریم اینجا اگر پتروشیمی بزنیم سودی ندارد؟
این نماینده مجلس در ادامه گفت: ما که یکی از بزرگترین دارندگان نفت هستیم اگر اینجا پالایشگاه بزنیم آن را تبدیل به فراوردههای باارزش دیگر کنیم برای ما نمیصرفد ولی برای هند که نفت را از اینجا ببرد، ژاپن نفت را از اینجا ببرد تولید کنند برای آنها میصرفد؟ خب ببینید مشکل تفکر غلط حاکم بر وزارت نفت است.
*تحریمهای فرآوردههای نفتی سخت تر از نفت خام نیست
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اینکه تحریمهای فرآوردههای نفتی سخت تر از نفت خام است هم گزاره غلطی است. اگر اینطوری بود که باید وضع صادرات فرآوردههای پالایشی و پتروشیمیهایمان در زمان تحریم بدتر از فروش نفت می‌بود. در صورتی که ما پتروشیمیهایمان تقریباً خوب کار کردند، فروششان را کردند، ارزآوری هم بالاخره داشتند و وقتی که شما در نهایت تنوع در صادرات داشته باشی بالاخره مشکلت کمتر میشود.
وی اظهار داشت: ضمن اینکه اگر ما این نفت را خام نمیفروختیم تبدیل به فراوردههای باارزش دیگری میکردیم اصلاً اقتصاد ما تفاوت پیدا میکرد. ما دیگر یک اقتصاد تک محصولی نداشتیم. وقتی شما چندین پتروشیمی داشته باشی، پالایشگاه داشته باشی، صنایع دیگرت هم مطمئناً راه میافتادند و تحریم‌ناپذیر میشدی.
*شیوه مدیریت شکاف عمیق تولید و مصرف بنزین در دولت های نهم و دهم
جلیل سالاری قائم مقام اسبق مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراوردههای نفتی ایران با اشاره به اقدامات دولت دهم در حوزه فرآوردههای نفتی گفت: در دولت قبل نگاه ما به صنعت نفت یک نگاه دانش بنیان شد. نگاهی که ما به پژوهشگاه صنعت نفت داشتیم، این بود که آنجا بتوانیم در واقع دانش فنی تولید کنیم. پس با این نگاه در کشور وضعیت این بود که تقاضا، رشد 10 درصد دارد. مصرف به 75 میلیون لیتر رسیده بود، تولید 43 میلیون لیتر بود. پس یک شکاف خیلی عمیقی اتفاق افتاده است.
وی ادامه داد: سال 86 بحث کارت سوخت و موضوع سهمیه بندی مطرح شد. بحث جایگاههای سی ان جی ایجاد شد. یعنی شما یک پتانسیل 20 میلیون لیتر سی ان جی را ایجاد کردید. یعنی معادل 20 میلیون لیتر بنزین صرفه‌جویی کردید. با اجرای مرحله‌ی اول سهمیه‌بندی بنزین در سال 88، مصرف بنزین در کشور از 75 به 59 میلیون لیتر رسید. پس مدیریت مصرف اتفاق افتاد و واردات بنزین ما 1.5 میلیون لیتر شد.
سالاری اظهار داشت: ما به آقای زنگنه در دههی 70 میگفتیم آقای زنگنه شما حتی اگر نگاهت به واردات بنزین هست حداقل یک زیرساخت ایجاد کن. شما اگر میخواهی روزی 27 میلیون بنزین وارد کشور کنی خب نیاز به اسکله داری. نیاز به زیرساخت خط لوله داری. از جنوب کشور میخواهی به مرکز کشور منتقل کنی. ثقل مصرف در تهران است. این زیرساختها ایجاد نشد.
*غیر از زمین خاکی چیزی از طرح سیراف وجود ندارد
قائم مقام اسبق مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراوردههای نفتی ایران با اشاره به وجود ظرفیت‌های داخلی در صنعت نفت کشور گفت: 15 فاز پارس جنوبی همزمان داشت کار میکرد. با کی؟ پیمانکاران داخلی. پروژههایی که با 90 درصد پیشرفت تحویل داده شده بود را این آقایان همه عکس یادگاری گرفتند. آقایان یک پروژهای را مثال بزنند که از ابتدای دولت آمده اند کلنگ زده اند الآن دستاورد آن را، محصول آن را تحویل دادهاند. یک پروژه تعریف کردهاند به اسم سیراف. مجتمع پالایشگاه سیراف که مال دههی 1960 است. هم‌اکنون جز زمین خاکی چیزی از این طرح وجود ندارد درحالی که قرار بوده پروژه یک ساله به بهره برداری برسد. پس میخواهم بگویم که نگاه در صنعت نفت، نگاه تولیدمحور نیست.
وی گفت: آقای زنگنه نگاهش به سمت پالایشگاه و پتروپالایشگاه نیست. ایشان میگوید نفت خام میفروشم، بنزین وارد میکنم. خب ما گفتیم آقای زنگنه پروژه پتروپالایشگاه و پالایشگاه‌سازی اقتصادش که نشان میدهد سودآوری دارد. گفت: نه، پروژه اقتصادی نیست. گفتیم این عدد و ارقام است. من هم مطالعه نکردم، شرکت خارجی مطالعه کرده است. گفت: نه، ما باید برویم سراغ پتروشیمیها.
سالاری ادامه داد: در آن جلسه یادم هست که گفتم با نگاه شما نه پتروشیمی اراک اقتصادی است، نه پتروشیمی بندرامام و نه پتروشیمی اصفهان. شما نفتا را داری 30 درصد زیر قیمت فوب به آنها میدهی. خب اگر با این شرایط هست پس این پتروشیمیها هیچکدام اقتصاد ندارند. گفت که میرویم سراغ پتروشیمیهایی که با گاز کار کند. گفتم خب شما در مصوبه هیأت مدیره شرکت نفت، گاز را 54 سنت گذاشتی. امروز 8 سنت، 9 سنت داری از ترکمنستان وارد میکنی، 16 سنت داری به ترکیه فروش میکنی. اگر آن قیمت را بگذاری پتروشیمیها وضعیت چطوری است؟
*با ساخت پتروپالایشگاه‌ها باید زنجیره ارزش در صنعت نفت را تکمیل کرد
معاون وزیر سابق شرکت پالایش و پخش فراوردههای نفتی اظهار داشت: حالا در زنجیره هم خب الآن یک زنجیره‌هایی هست شما هم اگر پتروشیمی اصفهان را کنار پالایشگاه اصفهان گذاشتی، پتروپالایشی است. پتروپالایشگاه مسلماً اقتصاد دارد ولی یک پتروپالایشگاه را شما وقتی نگاه کنید ماهی 300 هزار بشکه دارید. حداقل ده میلیارد دلار سرمایه میخواهد که باید برای آن چاره‌اندیشی کرد. ولی شما باید بالاخره زنجیرهی ارزش را تکمیل کنی چون ارزش اقتصادی در این حوزه بسیار بالا است. تنوع محصول ایجاد میشود.
