حبس سرمایه در نیمه‌تمام‌ها

ابطال پروانه طرح‌هایی که تا پایان اسفند 92 پیشرفت فیزیکی نداشته از یکسو و حذف ثبت برند برای طرح‌هایی که تنها به دریافت جواز اکتفا می‌‌کنند، دو گامی است که سال گذشته وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای ساماندهی جوازهای تاسیس صادره در دستور کار قرار داد؛ دستورالعملی که اجرایی کردن آنها موجب شد تا طرح‌‌های نیمه‌تمام متوسط جایگزین طرح‌‌های نیمه‌تمام کوچک شوند. در سال جاری نیز این وزارتخانه تکمیل طرح‌‌های نیمه‌تمام موجود را جایگزین صدور جواز تاسیس کرده است و به همین منظور برای سال ‌جاری سه پیش‌شرط «واگذاری واحدهای نیمه‌تمام»، «کمک برای افزایش ظرفیت واحدهای موجود» و «صدور جواز تاسیس برای طرح‌هایی که تولید داخل ندارند (به‌طور مثال طرح‌های دانش‌بنیان)» را برای صدور جواز جدید مدنظر قرار داده است تا به این طریق از صدور جوازهای تاسیس بدون اولویت جلوگیری شود.  اتمام طرح‌های با پیشرفت فیزیکی بالای 60 درصد به بالا در سال جاری یکی از ماموریت‌‌‌های اصلی این وزارتخانه در راستای اجرای سیاست‌‌‌های اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود و با توجه به اینکه نیمه‌تمام‌هایی که در رده طرح‌های متوسط قرار دارند، نیاز به سرمایه کمتری دارند تکمیل این طرح‌ها با توجه به شرایط کنونی می‌تواند یک راهکار باشد؛ طرح‌هایی که همچنان مورد توجه سرمایه ‌گذاران خارجی قرار دارد و می‌تواند برای سرمایه‌ گذاران جذاب محسوب شوند؛ با این شرایط وزارت صنعت، معدن و تجارت باید راهکاری برای رونق این طرح‌ها درنظر گیرد تا با توجه به افزایش درخواست برای اخذ مجوز شاهد هدر رفت سرمایه در این طرح‌ها به دلیل رها کردن آنها نباشیم.

براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت،‌ معدن و تجارت، در حال حاضر 14هزار و 351فقره طرح با پیشرفت فیزیکی بالای 60 درصد در کشور وجود دارد، این آمار در حالی اعلام شده که در آخرین ماه‌های سال گذشته وزیر صنعت، معدن و تجارت مجموع طرح‌های نیمه‌تمامی که از پیشرفت فیزیکی بالای 60 درصد برخوردار بودند را 12 هزار فقره طرح اعلام کرد که با این شرایط می‌توان گفت تعداد این طرح‌ها با وجود آنکه تکمیل آنها در اولویت این وزارتخانه قرار دارد، افزایش یافته است.

وضعیت طرح‌های موجود

آمار اعلام شده بیانگر آن است که از مجموع 52 هزار و 295 فقره طرح نیمه‌تمام صنعتی با پیشرفت فیزیکی صفر تا 99 درصد، 47 هزار و 727 فقره طرح به صنایع کوچک و متوسط با اشتغال (10 نفر کارکن و کمتر و 10 تا 50 نفر کارکن) اختصاص دارد که در این‌ خصوص می‌توان به وجود 20 هزار و 533 فقره طرح به صنایع 10 نفر کارکن و کمتر و 27 هزار و 194 فقره طرح نیز به صنایع با اشتغال‌زایی 10 تا 50 نفر کارکن اشاره کرد. اختصاص 47 هزار و 727 فقره طرح نیمه‌تمام به صنایع کوچک و متوسط نشان ‌‌دهنده آن است که سهم سایر گروه‌ها (50 تا 100 نفر کارکن و 100 نفر کارکن و بیشتر) تنها 4 هزار و 568 فقره طرح است؛ با این شرایط می‌توان گفت صنایع بزرگ کمترین سهم را از طرح‌‌‌های نیمه‌تمام در اختیار دارند.

ارزیابی آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان‌‌ دهنده آن است که در مدت زمان مورد بررسی بیشترین طرح‌های در دست اجرا به طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا 20‌درصد اختصاص داشته است. طرح‌هایی که با وجود قرار گرفتن در میان طرح‌‌های جذاب برای سرمایه ‌گذاران به دلایل در نظر نگرفتن توجیه ‌‌پذیری آنها در همان مرحله اولیه به حال خود رها می‌شوند و با وجود در نظر گرفتن راهکار‌هایی بسیار برای تکمیل آنها، به دلیل اینکه بخش اعظمی از این طرح‌ها فاقد توجیه اقتصادی هستند، شاهد پیشرفتی در روند تکمیل این طرح‌ها نیستیم.

براساس آمار اعلام شده مجموع طرح‌های در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی صفر تا 20 درصد در مدت زمان مورد بررسی برابر با 34 هزار و 499 فقره بوده که در میان طرح‌های نیمه‌تمام بیشترین طرح‌‌های در دست اجرا برای این بخش به گروه 10 تا 50 نفر کارکن با ثبت 17 هزار و 413 فقره طرح اختصاص دارد. اما برای صنایع کوچک با اشتغال 10نفر کارکن و کمتر نیز 14 هزار و 735 فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی صفر تا 20 درصد وجود دارد، طرح‌هایی که برای راه‌اندازی نیازمند سرمایه کمتری هستند، اما عدم تامین به موقع سرمایه، این طرح‌‌‌ها را نیز با مشکلات بسیاری مواجه کرده است، به‌طوری که در برخی مواقع عدم تامین سرمایه مورد نیاز به عدم توجیه ‌پذیری این طرح منجر می‌شود. طرح‌‌‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای 50 تا 100 نفر کارکن نیز برابر با هزار و 310 فقره است، اما برای صنایع بزرگ با 100 نفر کارکن و بیشتر با این پیشرفت فیزیکی نیز در حال ‌حاضر هزار و 41 فقره طرح در دست اجرا است. از سوی دیگر، براساس آمار اعلام شده برای طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا 20 درصد اشتغال‌زایی 916 هزار و 185 نفری پیش‌‌بینی شده و سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز حدود 6 میلیون میلیارد ریال است.  اما برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 20 تا 40 درصد نیز در مدت زمان مورد بررسی در مجموع 3 هزار و 445 فقره طرح نیمه‌تمام ثبت شده است. از سوی دیگر، براساس آمار اعلام شده می‌‌توان گفت در این گروه نیز طرح‌های 10 تا 50 نفر کارکن بیشترین طرح نیمه‌تمام را به خود اختصاص داده‌اند، مجموع طرح‌‌های نیمه‌تمام این بخش برابر با 2 هزار و 17 فقره طرح است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال 10 نفر کارکن و کمتر نیز 950 فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی 20 تا 40 درصد در کشور وجود دارد. آمار اعلام شده همچنین بیانگر آن است که طرح‌های در دست اجرای ثبت شده برای 50 تا 100 نفر کارکن نیز برابر با 241 فقره است، اما برای صنایع بزرگ با 100 نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر 237 فقره طرح در دست اجرا است. همچنین آمار اعلام شده حکایت از آن دارد که برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 20 تا 40 درصد، اشتغال‌زایی 172 هزار و 685 نفری پیش‌بینی شده و سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز حدود 878 هزار میلیارد ریال است.  سومین گروه مورد بررسی نیز به طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 40 تا 60 درصد اختصاص دارد. براساس ارزیابی‌های صورت گرفته مجموع طرح‌های نیمه‌تمام این گروه برابر با 3 هزار و 664 فقره است. برای این گروه نیز بخش 10 تا 50 نفر کارکن بیشترین طرح‌های نیمه‌تمام را به خود اختصاص داده‌ است؛ سهم این بخش 2008 فقره طرح است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال 10 نفر کارکن و کمتر نیز 1200 فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی 40 تا 60 درصد در کشور وجود دارد. طرح‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای 50 تا 100 نفر کارکن نیز برابر با 223 طرح است، اما برای صنایع بزرگ با 100 نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر 233 طرح در دست اجراست. با توجه به آمار اعلام شده برای طرح‌‌‌‌های با پیشرفت فیزیکی 40 تا 60 درصد اشتغال ‌‌زایی 148 هزار و 753نفری پیش‌بینی شده است، سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز حدود 596 هزار میلیارد ریال است.

همچنین آمار اعلام شده بیانگر آن است که مجموع طرح‌‌های با 60 تا 80 درصد پیشرفت فیزیکی برابر با 7 هزار و 149 فقره است. براساس آمار اعلام شده مجموع طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 10 تا 50 نفر کارکن برابر با 3 هزار و 758 فقره است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال 10 نفر کارکن و کمتر نیز دو هزار و 565 طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی 60 تا 80 درصد در کشور وجود دارد. طرح‌های در دست اجرای ثبت شده برای 50 تا 100 نفر کارکن نیز برابر با 478 فقره است، اما برای صنایع بزرگ با 100 نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر 348 طرح در دست اجرا است. از سوی دیگر، برای طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی 60 تا 80 درصد اشتغال‌زایی 238 هزار و 676 نفری پیش‌بینی شده است. سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بیش از 786 هزار میلیارد ریال است.

ارزیابی‌های صورت گرفته همچنین بیانگر آن است که در مدت زمان مورد بررسی برای طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی 80 تا 99 درصد در مجموع 3 هزار و 538 فقره طرح به ثبت رسیده که بیشترین طرح‌‌‌‌های نیمه‌تمام اعلام شده برای این بخش نیز در گروه 10 تا 50 نفر کارکن قرار دارد، مجموع طرح‌های نیمه‌تمام این بخش برابر با هزار و 998 فقره طرح است. اما برای گروه 10 نفر کارکن و کمتر نیز هزار و 83 فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی 80 تا 99 درصد در کشور وجود دارد. طرح‌‌‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای 50 تا 100 نفر کارکن نیز برابر با 252 فقره است، اما برای صنایع بزرگ با 100 نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر 205 فقره طرح در دست اجرا وجود دارد. با توجه به آمار اعلام شده در صورت تکمیل طرح‌های مذکور شاهد اشتغال‌‌ زایی 144 هزار و 97 نفری در کشور خواهیم بود؛ سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بیش از 597 هزار میلیارد ریال است.