روزهای گرم تابستان از راه رسیده‌اند و غیر از اروپا که نفس بسیاری را به شماره انداخته، این روزها گرمای هوا در شمال و جنوب کشور هم هموطنان بسیاری را به مشقت دچار کرده است؛ اما با گرم شدن هوا، مصرف آب هم به‌طور مستقیم شدت بیشتری می‌گیرد.
به گزارش به نقل از روزنامه صبح نو ،این در حالی است که بر اساس پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته تابستان امسال ایران در مقایسه با دمای میانگین طولانی‌مدت یک درجه گرم‌تر خواهد بود؛ به همین دلیل است که مصرف آب هم به‌طور حتم افزایش خواهد یافت ولی باید دقت کرد که حتی با وجود بارندگی‌های خوب در بهار امسال همچنان در مصرف آب صرفه‌جویی شود.
خداوند در آیه 30 سوره مبارکه انبیا می‌فرماید: «...وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کلَّ شَیءٍ حَی... و هر چیز زنده‌ای را از آب پدید آوردیم.» این آیه به روشنی و صراحت درباره اهمیت مایع حیات برای زندگی در کره خاکی اشاره دارد. روایات و احادیث بسیاری از ائمه معصومین ؟عهم؟ هم درباره صرفه‌جویی در مصرف و جلوگیری از اسراف مطرح شده است.
آب در دنیای کنونی به قدری جدی است که بسیاری از کارشناسان جهانی از آن به‌عنوان عاملی به عنوان جنگ بین کشورها خبر می‌دهند. این در حالی است که بروز برخی تنش‌های آبی در دو سوی مرزهای سیاسی برخی کشورها موجب بروز بحران‌های انسانی شده است؛ اما شاید این سوال برای برخی به وجود آمده باشد که چرا با وجود گستردگی دریاها و اقیانوس‌ها، معضل آب و دسترسی به این نوشیدنی گرانقیمت، همچنان حیاتی است.
بر اساس تخمین‌های صورت‌گرفته، فقط سه درصد از آب‌های موجود در جهان که در اقیانوس‌ها، دریاها، رودها، دریاچه‌ها، چشمه‌ها و قطب وجود دارند، آب شیرین و قابل شرب هستند.
این مقدار کم نشان‌دهنده چرایی اهمیت آب برای جوامع انسانی است؛ اما در چنین شرایطی انسان‌ها و به خصوص هموطنان با توجه به احکام و قواعد اسلامی و شرعی چه کارهایی می‌توانند انجام دهند تا در مصرف آب صرفه‌جویی کنند.
بازدارنده‌های اسراف
حجت‌الاسلام سید‌مهدی طباطبایی، مدیر مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی علامه بحرالعلوم در گفت‌و‌گویی که با مهر انجام داده درباره اهمیت آب در اسلام سخن گفته است. به گفته وی «برای مدیریت و کنترل مصارف بیش از حد و خارج از نیاز هم در سطح عموم مردم جامعه و هم در سطح مصارف صنعتی، کشاورزی، آب و…، می‌توان دو نوع بازدارنده در نظر گرفت. نخستین بازدارنده، تبعات منفی مالی برای افراد است.
به‌طور مثال اگر هر خانواده در مصرف انرژی زیاده‌روی کنند، هزینه آب‌بها یا قبض برق و گاز آن‌ها افزایش می‌یابد، در این راستا دولت با اتخاذ بازدارندگی و اعلام افزایش قیمت‌ها، در نظر دارد که خانوارها صرفه‌جویی کنند.
همچنین دولت با استفاده از استراتژی بازدارندگی برای بخش صنعت و کشاورزان، در نظر دارد که آن‌ها هم در مصرف آب چاه صرفه‌جویی کنند، بنابراین وجود جریمه، افزایش هزینه‌ها، مشکلات مالی که منتج به مصارف خارج از حد نیاز شود، یک نوع بازدارندگی و کنترل محسوب می‌شود.»
این روحانی شناخته‌شده در ادامه افزوده است: مهم‌ترین عبادت، نماز است که باید برای آن وضو گرفت. اسلام بر این مسأله دقت نظر داشته که اگر برای گرفتن وضو، آب زیادی مصرف شود، به پای هر فرد نوشته می‌شود، چرا که ملائکه‌ای را مخصوص این کار قرار داده‌اند.
طباطبایی افزود: دومین نوع بازدارندگی، جاانداختن فرهنگ اسراف نکردن در جامعه است که می‌تواند بازدارندگی دینی، اقتصادی و اجتماعی را دربر گیرد، البته اگر در جایی چنین فرهنگی وجود نداشته باشد، اسراف، چنین مقوله‌ای را فرهنگی می‌کند.
وی توضیح داد: به‌طور مثال وقتی یک نفر به یک هتل دعوت می‌شود، حتی اگر در مصرف آب هتل صرفه‌جویی نکند، تأثیری بر مبلغ هزینه پرداختی به آن هتل ندارد یا اگر وی شیر آب وان را باز کرده و در آن آب‌تنی کند، روزی پنج‌بار حمام کند و کولر گازی را روشن بگذارد، جریمه‌ای در کار نیست و مشکلی برای این فرد پیش نمی‌آید؛ پس اینجا آن بازدارندگی اول کارساز نیست اما عامل بازدارنده‌ای که سبب عدم مصرف افراد می‌شود، جاانداختن فرهنگ اسراف‌نکردن است.
اهمیت توسعه فرهنگی
مدیر مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی علامه بحرالعلوم در ادامه با تاکید بر این موضوع که بهترین راه برای مدیریت مصرف آب، توسعه فرهنگ اسراف نکردن است، اظهار کرد: ما باید این فرهنگ را در جامعه و به خصوص در کودکان نهادینه کنیم؛ بنابراین باید به فرزند خود نسبت به پرهیز از اسراف و استفاده بیش از حد از آب، تذکر دهیم و بگوییم خداوند اسراف‌کنندگان را دوست ندارد. در این راستا باید فرهنگ اسراف نکردن در جامعه رواج پیدا کند.
حجت‌الاسلام سید‌مهدی طباطبایی همچنین با اشاره به مباحث فقهی درباره مصرف آب نیز گفت: مهم‌ترین مسأله در فقه اسلام، آب بوده که به «باب آب‌ها» و «کتاب المیاه» معروف است.
مهم‌ترین کاربردی که آب در مسائل دینی دارد، در مقوله عبادات است. در عبادات آمده است که برای نماز باید غسل و وضو داشت و برای این منظور هم به آب نیاز است. هر مسلمان در طول روز چندین‌بار باید وضو بگیرد یا غسل کند. اسلام این مقوله را مدیریت کرده است چرا که این کار فقط در یک روز انجام نمی‌شود و فرد مسلمان دائماً با وضو گرفتن سر و کار دارد.
اسلام گفته است که آب وضو باید یک مُد باشد که با احتساب معیار تقریبی حال حاضر، 900 گرم و کمتر از یک لیتر است. معیار آب مورد نیاز برای غسل کردن باید یک صاع باشد. یک صاع حدود سه تا چهار لیتر است.
برخی افراد می‌گویند با دو بطری دو لیتری نمی‌توان غسل کرد درحالی‌که در غسل آمده است که حتماً نیاز نیست آب جریان پیدا کند، بلکه مانند روغن‌مالی، کفایت می‌کند که فقط آب به بدن خود بمالید، چرا که خداوند می‌فرماید این روش درستی است.
مدیر مؤسسه فرهنگی-تحقیقاتی علامه بحرالعلوم درباره سهم دولت و مردم در این مساله گفت: در کنگره‌ای یکی از کارشناسان آب که فردی سالمند است، مطرح کرد که میزان مصارف خانگی آب زیاد نیست و بهتر است به مردم بگوییم که مصرف‌گرا باشند.
من در واکنش به این مسأله گفتم که مگر کشاورزان یا صنعتگران جزء مردم نیستند؟ چند درصد مردم ایران را کشاورزان تشکیل می‌دهند؟ روی صحبت من با مردم و دولت است. 70 درصد مصارف آب ایران به حوزه کشاورزی اختصاص دارد درحالی‌که همان فرد کشاورز مصرف خانگی هم دارد.
بهتر است برای هر کشاورز فرهنگی وجود داشته باشد که مصرف آب بیش از حد، اسراف و منابع آبی، محدود است. در بسیاری از شهرها برای مصارف خانگی و مصرف آب شرب، مشکلاتی وجود دارد. 20 درصد مصرف، آب شرب و مصارف خانگی است ولی تهیه آن کار دشواری است، چرا که آب شرب به جز آب صنعت است و با آب صنعت می‌توان هر کاری انجام داد.
