علی علیاری؛ کارشناس ارشد تغذیه، زیر نظر: دکتر نازلی نمازی دکترای تغذیه
امروزه بیماری‌های مزمن نظیر دیابت، بالا بودن فشارخون و بیماری‌های قلبی عروقی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین دلایل مرگ‌ومیر در دنیا شناخته می‌شوند.
عوامل متعددی در بروز این بیماری‌ها نقش دارند که تغذیه و سبک زندگی ناسالم از مهم‌ترین این عوامل به شمار می‌روند.
این بیماری‌ها به‌صورت تنگاتنگی با یکدیگر در ارتباط هستند و ابتلا به هر یک از آن‌ها می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به دیگری باشد.
قطعاً بررسی اثرات متقابل این بیماری‌ها به شناخت بیشتر و پیشگیری کارآمدتر از این بیماری‌های مزمن کمک خواهد کرد.
در این مقاله سعی داریم با شناخت بیشتر بیماری‌های قلبی - عروقی، به بررسی اثرات متقابل این بیماری با دیابت بپردازیم.
بیماری کرونر قلبی
این بیماری به‌عنوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قلبی به‌حساب می‌آید و بیشترین شیوع آن در بین افراد مبتلابه دیابت است.
در این بیماری، عروق خونی که به ماهیچه قلب خون‌رسانی می‌کنند (عروق کرونر) از چربی انباشته می‌شود که به این توده‌های چربی پلاک می‌گویند.
به‌مرور زمان و با تراکم بیشتر چربی، فضای کمتری برای جریان خون در دسترس خواهد بود.
از طرفی پلاک‌ها موجب سفت شدن دیواره عروق و کاهش قدرت ارتجاعی آن‌ها می‌شود.
در نتیجه این عوامل، قلب اکسیژن و مواد مغذی لازم برای تأمین نیازهای خود و انجام فعالیت‌هایش را نخواهد داشت.
از طرفی به‌مرورزمان، ممکن است قطعات کوچکی از پلاک‌ها جدا شوند و توسط گردش خون به عروق دیگر بدن رفته و سبب ایجاد شرایط مشابه در آن عروق شوند.
بیماری کرونر قلبی می‌تواند سبب پیدایش عوارض مختلفی از جمله عوارض ذیل شود:
حمله قلبی
زمانی که جریان خون توسط پلاک چربی مسدود شود، ممکن است حمله قلبی رخ دهد.
حمله قلبی باعث ایجاد درد در مرکز یا سمت چپ قفسه سینه خواهد شد.
در افراد مبتلابه دیابت ممکن است حملات به‌صورت خاموش رخ دهند.
در این حملات شخص بیمار بدون احساس درد دچار حمله می‌شود و درنتیجه بیمار در معرض خطر بالاتری قرار می‌گیرد.
آنژین
حس درد و فشار در ناحیه قفسه سینه که احتمال دارد این درد در بازو‌ها هم حس شود.
استرس و هیجان شدید می‌تواند سبب تشدید این درد‌ها شود.
آریتمی قلبی
به هم ریختن ریتم و ضربان طبیعی و منظم قلب است که غالباً باعث ضربات‌های تند می‌شود و همچنین حالتی همانند ضربه زدن به قفسه سینه را دارد.
در آریتمی‌های شدید و شرایط بسیار نامساعد ممکن است باعث ایست قلبی نیز بشود.
نارسایی قلبی
قلب به‌عنوان یکی از ماهیچه‌های بدن عمل پمپاژ خون را انجام می‌دهد.
نارسایی قلبی در اثر تضعیف این ماهیچه و ناتوانی قلب در پمپاژ کردن هر چه‌بهتر خون ایجاد می‌شود.
در نتیجه عملکرد ضعیف قلب، خون به میزان کافی به اندام‌های مختلف بدن نمی‌رسد و اکسیژن و مواد مغذی کافی در اختیار سلول‌ها قرار نمی‌گیرد.
از علائم این بیماری می‌توان به احساس خستگی و ضعف، ضربان قلب غیرمنظم، عدم تمرکز کافی، التهاب و تورم در زانو و پاها و سختی در نفس کشیدن اشاره کرد.
نارسایی قلبی رابطه مستقیمی با سایر بیماری‌های مزمن دارد. دیابت، بیماری کرونر قلب و پرفشاری خون بیماری‌های هستند که به کمک یکدیگر احتمال ابتلا به نارسایی قلبی را به‌شدت افزایش می‌دهند.
کاردیومیوپاتی
این بیماری در اثر کنترل نامناسب دیابت خود را نشان می‌دهد.
در این بیماری، دیواره ماهیچه قلبی سفت و ضخیم شده و در نتیجه توانایی خود برای پمپاژ مناسب خون را از دست می‌دهد و باعث ایجاد نارسایی قلبی می‌شود.
این بیماری در ابتدا ممکن است علائمی از خود نشان ندهد، اما به‌مرور سبب ایجاد علائمی نظیر تنگی نفس، درد سینه، سرگیجه، سردرد و احساس خستگی و ضعف شود.
افزایش فشار خون
بیشتر افراد مبتلابه دیابت به پرفشاری خون نیز مبتلا هستند.
این بیماری ناشی از فشار بیش‌ازحد خون به دیواره عروق می‌باشد و درنتیجه قلب سخت‌تر از حالت عادی کار می‌کند.
در نهایت این بیماری ممکن است سبب ایجاد عوارض برگشت‌ناپذیری به عروق خونی شود. پرفشاری خون از بیماری‌های شایع در جوامع امروزی می‌باشد که با افزایش ریسک بروز سکته، از عوامل بالقوه مرگ‌ومیر در افراد چاق و بی‌تحرک محسوب می‌شود.
بیماری عروق محیطی
زمانی که در عروق پا و اندام‌های تحتانی پلاک چربی تشکیل می‌شود، در اثر فشار زیاد برپاها یا استراحت نکردن کافی، سبب ایجاد درد و حس سنگینی در آن‌ها می‌شود.
بیماری عروق محیطی زنگ خطری است که اعلام می‌کند به دلیل وجود پلاک چربی در پا، احتمال تشکیل این پلاک‌ها در قلب و عوارض ناشی از آن هرلحظه ممکن است رخ دهد.
سکته مغزی
در اثر ناکارآمدی سیستم گردش خون و نرسیدن خون کافی به مغز، هر یک از قسمت‌های مغر ممکن است در معرض سکته قرار بگیرند و با توجه به ناحیه آسیب‌دیده، علائم مختلفی نظیر اختلال در تکلم، کج شدن دهان و ... را نشان دهند.
توصیه کلی
ارتباط متقابل بین دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی، بسیار خطرساز است.
افراد مبتلابه دیابت باید سعی کنند با رعایت رژیم استاندارد و ورزش منظم، سطح قند خون خود را در حد نرمال حفظ کنند تا از ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مصون بمانند.
از طرفی استفاده از روغن‌های گیاهی مخصوصاً روغن کنجد و روغن کانولا (دانه کلزا) به‌جای روغن‌های جامد، استفاده هر چه بیشتر از سبزیجات، مصرف مواد غذایی حاوی فیبر نظیر نان‌های سبوس‌دار، فعالیت بدنی منظم، استفاده از لبنیات کم‌چرب، مصرف هر چه کمتر نمک، استفاده از روغن‌زیتون به‌جای سس مایونز، ازجمله توصیه‌های ساده و قابل اجرایی است که هر شخصی برای حفظ سلامتی قلب و سیستم گردش خون خود می‌تواند رعایت کند.
بیشتر بخوانید
