جزییات انتخابات شورایاری‌ها

تفاوت‌های اساسنامه دوره پنجم با دوره‌های قبل

اگرچه برگزاری این دوره انتخابات شورایاری با حرف و حدیث‌های بسیاری همراه بوده، اما پس از بررسی اساسنامه و آیین‌نامه انتخابات شورایاری، سرانجام در اواخر خرداد ماه بود که زمان رسمی برگزاری این انتخابات از سوی رئیس شورای شهر تهران اعلام شد.

در این دوره تفاوت‌هایی در اساسنامه شورایاری‌ها ایجاد شده است که از جمله می‌توان به افزایش سن رای‌دهندگان از 15 به 18 سال اشاره کرد، اما سن نامزدهای انتخاباتی از 25 سال به 22 سال کاهش یافته است. همچنین شرط داشتن سواد خواندن و نوشتن نامزدها به شرط داشتن مدرک دیپلم ارتقا پیدا کرده است. تفاوت مهم دیگر این دوره تعداد شورایاران محلات است. این تعداد که در دوره‌های قبلی شامل 7 نفر عضو اصلی و 3 نفر عضو علی البدل بوده است، در این دوره به 9 نفر عضو اصلی و 4 نفر اعضای علی‌البدل ارتقا یافته است. 

 شورایاری هر محله در اولین جلسه شکل‌گیری، یک دبیر به عنوان سخنگو و رابط با سایر انجمن‌ها و محلات انتخاب می‌کند. اعضای علی‌البدل نیز در تمامی جلسات حضور خواهند داشت و در صورت غیبت یکی از اعضای اصلی آنها حق رای دارند. 

یکی از تغییراتی که در این دوره انتخابات شورایاری لحاظ شد، حذف ملاک سوءشهرت و حسن شهرت از اساسنامه انتخابات شورایاری‌ها بود. سابق بر این افراد برای کاندیداتوری در محلات باید سابقه حسن شهرت را ارائه می‌دادند که با نظر اعضای شورای شهر تهران در یکصد و چهلمین جلسه شورا حذف شد، اما به جای این اقدام، کاندیداها حین ثبت‌نام یک فرم خوداظهاری را پر کردند و در صورت هرگونه مدرک خلاف واقع از کاندیداتوری حذف می شوند.

بررسی صلاحیت کاندیداها در سه سطح نظارتی

ثبت‌نام از کاندیداها در تاریخ سوم تیرماه آغاز شد و تا 15 تیر ادامه یافت. پس از آن روند تایید صلاحیت شرکت‌کنندگان در هیات‌های اجرایی مناطق 22 گانه آغاز شد. پس از آنکه هیات‌های اجرایی مناطق بررسی اولیه پرونده‌های اولیه کاندیداها را انجام داد، به موازات آن هیات‌های نظارت منطقه‌ای نیز بررسی صلاحیت‌ها را انجام و در نهایت با کنترل نهایی هیات نظارت مرکزی، کار بررسی پرونده‌ها در تاریخ 25 تیرماه پایان یافت. 

 در این دوره نزدیک به 12300 نفر به عنوان کاندیدا ثبت‌نام کرده‌اند که به گفته نایب رئیس ستاد هماهنگی شورایاری‌ها از این بین در حدود 12 هزار نفر واجد شرایط حضور در انتخابات هستند و صلاحیت 98 نفر آنها احراز نشده است.

مردم به 9 نفر پای صندوق‌ها رای می‌دهند

رای‌دهندگان در این دوره به 9 نفر رای می‌دهند و در نتیجه از بین کاندیداها 3168 نفر به عنوان عضو اصلی انتخاب خواهند شد. هر محله 4 عضو علی‌البدل نیز خواهد داشت که 1408 نفر را شامل می‌شود، در نتیجه در مجموع 4576 نفر به عنوان نماینده مردم 352 محله تهران به عنوان اعضای شورایاری محلات به سرای محله راه می‌یابند. بیان این نکته قابل ذکر است که اعضای علی‌البدل پای صندوق‌های رای انتخاب نمی‌شوند و مردم تنها به 9 نفر رای خواهند داد. 4 عضو علی‌البدل، به ترتیب تعداد آرای اخذ شده به عنوان اعضای علی‌البدل اعلام خواهند شد.

 برگزاری الکترونیک انتخابات در این دوره تفاوت بارز نسبت به دوره‌های قبل است که به گفته دبیرستاد اجرایی انتخابات شورایاری‌ها با سیستم مکانیزه رای‌گیری امکان تخلف در حین رای به صفر خواهد رسید.

برای این انتخابات 1704 شعبه  رای‌گیری در محلات در نظر گرفته شده و 8100 صندوق رای الکترونیک در سطح شعب اخذ رای پیش‌بینی شده است.

تنها داشتن شناسه ملی کافی است

براساس اعلام ستاد اجرایی انتخابات شورایاری‌ها، سن رای‌دهندگان 18 سال به بالا است و تنها داشتن کارت ملی برای رای دادن کافی است، اما اگر فردی به هر دلیلی کارت ملی نداشته باشد، به شرط آنکه کد ملی خود را حفظ باشد، می‌تواند با شناسنامه نیز در شعب اخذ رای حاضر شود و رای خود را به صندوق اندازد. البته درباره افرادی که شماره ملی خود را بخاطر ندارند، باید با هماهنگی ثبت احوال نحوه اخذ رای از این افراد مشخص شود. مهر حضور در انتخابات شورایاری‌ها در شناسنامه افراد ثبت نمی‌شود.

رای دادن در محله‌های دیگر ایراد قانونی ندارد

به گفته محمدرضا جوادی یگانه،‌ مجری برگزاری انتخابات شورایاری‌ها و  معاون فرهنگی و اجتماعی شهردار تهران افراد مجازند، در هر محله‌ای که تمایل دارند؛ پای صندوق رای حاضر شوند و به کاندیدای مدنظر خود رای دهند و این یک اقدام غیرقانونی فرض نمی‌شود. مصوبه قانونی شورای شهر تهران، تنها گزینه رای دادن را سن بالای 18 سال تعیین کرده است،‌ در نتیجه شرط دیگری ندارد و نمی‌توانیم بگوییم تخلفی صورت گرفته است،‌ اما کسی که در محله خودش رای نمی‌دهد و برای رای  دادن به محله دیگری می‌رود، تعلق محله‌ای‌اش پایین است. 

با این شرایط افراد نمی‌توانند در یک محله به کاندیدای محله دیگری رای دهند و برای رای دادن به کاندیداهای یک محله مشخص حتما باید در آن محله حضور یابند، البته رای دادن در محله‌‌ای متفاوت از محل سکونت ایراد قانونی ندارد. 

نحوه رای دادن با صندوق‌های الکترونیک

به گفته دبیر ستاد اجرایی انتخابات شورایاری‌ها در هر شعبه رای‌گیری یک دستگاه احراز هویت وجود دارد. کسانی که وارد شعب می‌شوند، کارت شناسایی خود را ارائه می‌کنند و دستگاه احراز هویت که به ثبت احوال متصل است، احراز هویت افراد را انجام می‌دهد. در حقیقت دستگاه احراز هویت، سن افراد و این که در شعبه دیگری رای داده‌اند یا خیر و همچنین تطابق کد ملی با فرد حاضر در شعبه را انجام می‌دهد. پس از این مرحله کارت تعرفه به شرکت‌کننده داده می‌شود و فرد می‌تواند در جایگاه صندوق رای آفلاین به 9 نفر رای بدهد. پس از اخذ رای برگه‌ای از اسامی افراد چاپ و به داخل صندوق انداخته می‌شود تا در صورت اعتراض امکان شمارش دوباره وجود داشته باشد.

شعب اخذ رای را چگونه پیدا کنیم؟

 به گفته دبیر ستاد اجرایی انتخابات شورایاری ها تقریبا همه شعبی که در سال‌های گذشته از آنها برای رای‌گیری استفاده شد به استثناء برخی مناطق، در این دوره نیز به عنوان شعب اخذ رأی انتخاب شده‌اند. مردم توسط بنرهایی که از طریق شهرداری مناطق در محلات نصب می‌شود، در جریان شعب اخذ رأی قرار می‌گیرند. همچنین در سایت شورایاری یا در واقع سایتی که کاندیداها در آن ثبت‌نام کردند به نشانی shorayari.tehran.ir تبدیل به سایت محل‌های برگزاری انتخابات و شعب اخذ رأی می‌شود که آمار و اطلاعات شعب و محلات در آن قرار داده شده است. در این سایت نام کاندیداهای هر محله، سن، جنس، شغل، شماره منطقه و کد انتخاباتی نیز درج شده است.

 به علاوه قرار است در روزهای آینده با دایر شدن یک سامانه تلفنی مردم بتوانند، در جریان اطلاعات شعب اخذ رای قرار گیرند.

مکان برگزاری انتخابات 

 شعب اخذ رای در مساجد، حسینیه‌ها و مدارس مستقر می‌شوند و تقریبا به جز تعداد محدودی از شعب که تغییراتی داشته، مبنای جانمایی شعب، همان مبنای دوره چهارم انتخابات شورایاری‌ها است. شایان ذکر است انتخابات شورایاری در دو محله قصر فیروزه در منطقه 14 و محله زینبیه در منطقه 13 برگزار نخواهد شد که به گفته نایب رییس ستاد هماهنگی شورایاری‌ها یک مهلت دوماهه برای برگزاری آن در نظر گرفته شده است، اما در باقی محلات برگزاری انتخابات به قوت خود باقی است. در 15 محله نیز انتخابات  به دلیل تعداد کم کاندیداها غیررقابتی است. 

 زمان آغاز رای‌گیری

رأی‌گیری از ساعت 8 صبح روز جمعه، 4 مرداد آغاز و تا ساعت 4 بعدازظهر ادامه خواهد یافت و دو دوره امکان تمدید این زمان تا ساعت 8 شب وجود دارد. همانند سایر انتخابات تبلیغات از یک روز قبل، یعنی ساعت 8 صبح روز پنجشنبه اتمام و هر گونه تبلیغاتی پس از آن تخلف محسوب شده و با آن برخورد قانونی می‌شود.

آمار اعلامی کاندیداها

در سطح مناطق 22 گانه بیشترین تعداد ثبت‌نام‌کنندگان در منطقه چهار با 1253 داوطلب به ثبت رسید که از این تعداد 900 نفر مرد و 353 نفر زن هستند. پس از آن منطقه پنج با 1181 نفر داوطلب که 887 نفر آن را مردان و 303 نفر آن را زنان تشکیل می‌دهند، در جایگاه دوم قرار دارد و سپس منطقه یک با 911 نفر داوطلب که 667 نفر آن را مردان و 244 نفر آن را زنان تشکیل می‌دهند، در جایگاه سوم قرار گرفته‌اند. کمترین تعداد داوطلبان انتخابات شورایاری‌ها نیز متعلق به منطقه 9 با 268 داوطلب است که 201 نفر آن را مردان و 67 نفر آن را زنان تشکیل می‌دهند.

بنابراین گزارش67 درصد کل ثبت‌نام کنندگان زیر 45 سال و 2 درصد نیز بین 65 تا 75 سال سن دارند. همچنین 75 درصد کل ثبت‌نام کنندگان آقا و 25 درصد خانم‌ها هستند.

رشته حقوق با 335 نفر بالاترین آمار ثبت نامی را دارند، سپس رشته عمران با 328 نفر و حسابداری با 302 نفر در جایگاه دوم و سوم قرار دارند.

بر اساس این آ‌مار 23 درصد کاندیداها از اصناف، 15 درصد کارمندان دولت، 10 درصد فعالان حوزه مسکن، 5 درصد وکلا، 5 درصد پزشکان، 4 درصد زنان خانه‌دار، 2 درصد دانشجویان و 2 درصد کارمندان شهرداری هستند.

استقبال پرشور کارگران از انتخابات شورایاری

افشین حبیب‌زاده (عضو ستاد شورایاری‌ها) از حضور پررنگ کارگران در انتخابات شورایاری‌ها خبر داد و گفت: به صورت تقریبی،‌ بیش از ده درصد از ثبت‌نام‌کنندگان را جامعه کارگری تشکیل می‌دهند و استقبال جامعه کارگری برای حضور در سمت شورایاری محلات بسیار خوب بوده است.

برگزاری انتخابات شورایاری‌ها قانونی یا غیرقانونی؟

اما برگزاری این انتخابات با حاشیه‌های بسیاری درباره قانونی بودن برگزاری آن همراه بوده است. رئیس سازمان بازرسی کل کشور چهارشنبه هفته پیش با ارسال نامه‌ای به قوای سه‌گانه با تاکید بر غیرقانونی بودن برگزاری این انتخابات،‌ وضع مصوبه توسط شورای اسلامی شهر تهران و همچنین اقدام به برگزاری انتخابات شورایاری را برخلاف اصل 100 قانون اساسی و نیز قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران اعلام کرد، فلذا اقدام شورای اسلامی شهر تهران و هیأت محترم وزیران در وضع مصوبه مبنی بر تشکیل انجمن شورایاری محلات در تهران و برگزاری انتخابات، خارج از حدود اختیارات قانونی مراجع مزبور عنوان شده است.

آرش حسینی میلانی (نایب رییس ستاد هماهنگی شورایاری‌ها) در آخرین اظهارات درباره این مساله  گفت: از روز چهارشنبه که این نامه به سران سه قوه ارسال شده است‌، در چندین نوبت مقامات کشوری از انتخابات شورایاری‌ها حمایت کردند و آن را کاملا قانونی دانستند. وزارت کشور که متولی اصلی برگزاری انتخابات است، حمایت خود را اعلام و برگزاری انتخابات شورایاری‌ها را تایید کرده است. 

وی در ادامه افزود: حساسیت‌های قانونی درباره این انتخابات وجود دارد و امیدواریم با تمهیداتی که شورای عالی استان‌ها برای قانونی کردن  انتخابات  شورایاری‌ها برای مراکز استان‌ها و کلان‌شهرها در دولت مطرح کرده است،‌ این مساله حل شود. مدیریت شهری باید با کمک مجلس موانع موجود را برطرف کند تا حاشیه‌های ایجاد شده به دور بعدی انتخابات شورایاری‌ها نکشد.